Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Renesans

Tren X (Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi się podziała?...)

Autor: Karolina Marlga

Tren X” rozpoczyna się podobnie jak reszta utworów cyklu – apostrofą. Tym razem Jan Kochanowski kieruje swoje słowa do zmarłej córeczki. Warto zauważyć, iż w wierszu tym jako w jednym z niewielu w zbiorze liczących dziewiętnaście utworów pojawia się imię dziewczynki. Podmiot liryczny pyta:
„Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi sie podziała?”.

Otwierające zdanie niesie ze sobą wiele informacji. Po pierwsze nadaje ton pytający reszcie dzieła, którego struktura (warunki intonacyjne, rytmiczne i filozoficzne) opiera się w głównej mierze właśnie na składni pytania.

Po drugie zdanie to określa stosunek podmiotu lirycznego do adresata jego słów – epitet „wdzięczna” oraz zaimek dzierżawczy „moja” nie wymagają komentarza.

Pierwszy wers przynosi także informację o konstrukcji podmiotu (pierwszoosobowy – „mi”) oraz określa sytuację liryczną – podmiot cierpiący po stracie kogoś bliskiego.

Kolejne wersy są rozwinięciem pytania o pobyt córeczki po śmierci. Cierpiący ojciec, korzystając z całej swojej erudycji zastanawia się, w którą „stronę, w którąś (…) krainę udała” się Urszulka:
„Czyś ty nad wszystki nieba wysoko wniesiona
I tam w liczbę aniołków małych policzona?”
Czyliś do raju wzięta? Czyliś na szcześliwe
Wyspy zaprowadzona? Czy cię przez teskliwe
Charon jeziora wiezie i napawa zdrojem
Niepomnym, że ty nie wiesz nic o płaczu moim?”.

Autor trenu roztacza przez czytelnikiem liryczną wizję nieba zamieszkanego przez dziecięce anioły. Słowami „nad wszystki nieba” powiela dominującą w XVI wieku teorię, iż kosmos składa się z dziesięciu nieb (sfer niebieskich), nad którymi znajduje się mieszkanie Boga, aniołów i wybranych.

W piątym i szóstym wersie urzeka także obraz raju oraz „wysp szczęśliwych”, będących renesansowym nawiązaniem do mitologii greckiej. Według starożytnych wierzeń przebywali na nich po śmierci (lub nawet jeszcze za życia) sławni bohaterowie. W tekście pojawia się także odwołanie do mitologicznej postaci Charona – boga podziemi, przewoźnika zmarłych dusz w łodzi przez rzekę Styks i wody Acherontu do krain piekielnych. Zwrot „zdrojem niepomnym” jest metaforą zapomnienia - dusze przewożone przez Charona po wypiciu wody z rzeki Lete zapominały o tym, co zrobiły, widziały i słyszały przedtem.
Zakończenie cytatu ujawnia nastrój podmiotu lirycznego – Kochanowski płacze. Informację ta można interpretować jako rozpacz duchową lub fizyczną. W przypadku tej drugiej wyobrażenie sobie płaczącego mężczyzny jeszcze bardziej zwraca uwagę na jego żal oraz załamanie.

Projekcje miejsca przebywania dziewczynki wypełniają także pozostałe linijki trenu. Pośmiertne drogi wywodzą się zarówno z tradycji chrześcijańskiej, jak i mitologicznej. Być może Urszulka, porzuciwszy ludzką postać – zamieniła się w małego ptaszka:
„Czy człowieka zrzuciwszy i myśli dziewicze,
Wzięłaś na się postawę i piórka słowicze?”.

Warto zauważyć, że takie metamorfozy są często opisywane w antycznej poezji i mitologii - zdarzyło się to Filomeli, żonie Tereusa, króla Tracji. Na podstawie hasła zamieszczonego w „Słowniku kultury antycznej” pod redakcją Lidii Winniczuk (Wiedza Powszechna, Warszawa, 1986) można się dowiedzieć, iż po uwiedzeniu kobiety monarcha uciął jej język, aby o zdradzie nie dowiedziała się jej siostra, a jego małżonka Prokne. Zrozpaczona Filomela utkała sobie strój, w którym ukryła słowa–klucz, dzięki którym Prokne dowiedziała się o losie siostry. W zemście siostry zabiły syna Prokne i Tereusa i podały jego ciało w Tereusowi jako posiłek. Aby umknąć przed gniewem mężczyzny, kobiety ubłagały bogów i zostały zamienione w ptaki.

strona:    1    2    3  

Zobacz inne artykuły:

Kochanowski Jan
Czego chcesz od nas, Panie (Pieśń XXV) - interpretacja i analiza
Czego chcesz od nas, Panie (Pieśń XXV) - wiadomości wstępne
O czym mówią „Treny” Kochanowskiego?
Motywy obecne w „Trenach” Kochanowskiego
Problematyka „Trenów” Kochanowskiego
Podział cyklu „Trenów” Kochanowskiego
Kompozycja i styl „Trenów” Kochanowskiego
Treny jako gatunek
„Treny” Kochanowskiego - geneza
Psalm 115 Non nobis, Domine, non nobis - analiza
Psalm 91 Kochanowskiego - analiza
Pieśń IX (Ks. 2) „Nie porzucaj nadzieje…” - analiza
Pieśni Kochanowskiego - problematyka
Pieśni Kochanowskiego – tematyka
Pieśni Kochanowskiego - kompozycja i styl
Pieśni – gatunek
Geneza „Pieśni” Kochanowskiego
Motywy we fraszkach Kochanowskiego
Problematyka fraszek Kochanowskiego
Tematyka fraszek Kochanowskiego
Fraszka – gatunek
Fraszki Kochanowskiego - geneza
Chcemy sobie być radzi (Pieśń IX) - analiza
Chcemy sobie być radzi (Pieśń IX) - interpretacja
Tren I (Wszytki płacze, wszytki łzy Heraklitowe...)
Treny - geneza, treść i konstrukcja
Pieśń o spustoszeniu Podola (Pieśń V) - interpretacja i analiza
Pieśń świętojańska o Sobótce - interpretacja i analiza
Pieśń świętojańska o Sobótce - wiadomości wstępne
O doktorze Hiszpanie - interpretacja i analiza
O Miłości - interpretacja i analiza
O kaznodziei - interpretacja i analiza
Raki - interpretacja i analiza
Do fraszek (Fraszki moje) - interpretacja i analiza
Do fraszek (Fraszki moje) - wiadomości wstępne
Na swoje księgi - interpretacja i analiza
Do gór i lasów - interpretacja i analiza
O żywocie ludzkim (Fraszki to wszytko) - interpretacja i analiza
Na zdrowie - analiza i interpretacja
Człowiek Boże igrzysko - interpretacja
Na dom w Czarnolesie - interpretacja i analiza
Na dom w Czarnolesie - kontekst
Wieczna Myśli (O żywocie ludzkim) - interpretacja i analiza
Na lipę - interpretacja i analiza
Na lipę - kontekst
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - interpretacja
Tren XIX (albo Sen)
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - analiza
Tren XVIII (My, nieposłuszne, Panie, dzieci Twoje...)
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - kontekst
Tren XI (Fraszka cnota! - powiedział Brutus porażony...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - analiza
Tren X (Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi się podziała?...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - interpretacja
Tren IX (Kupić by cię, Mądrości, za drogie pieniądze!...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - kontekst
Tren VIII (Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim...)
Miło szaleć, kiedy czas po temu... (Pieśń XX) - interepretacja i analiza
Tren VII (Nieszczęsne ochędóstwo, żałosne ubiory...)
Tren IV (Zgwałciłaś, niepobożna śmierci, oczy moje...)

Sęp-Szarzyński Mikołaj
Sonet III. O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem - interpretacja i analiza
Sonet I. O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego - interpretacja i analiza
Sonet V. O nietrwałej miłości rzeczy świata tego - interpretacja i analiza
Epitafium Rzymowi - interpretacja i analiza
Epitafium Rzymowi - kontekst

Inne
Pieśni Kochanowskiego - wybrane motywy



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies