Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Renesans

Chcemy sobie być radzi (Pieśń IX) - interpretacja

Autor: Karolina Marlga

„Pieśń IX” Jana Kochanowskiego, znana także pod tytułem „Chcemy sobie być radzi” należy do utworów nawiązujących do filozofii epikurejskiej i stoickiej oraz jest dowodem na czerpanie inspiracji przez renesansowego poetę z dorobku twórców antycznych. Jerzy Ziomek wspomina: „Kochanowski podpisywał się po łacinie Cochanovius. Pretensjonalności unikał i gdy tłumaczył psalmy Dawida, to nigdy Boga nie nazywał Jowiszem, choć tak czynił ceniony przezeń, wybitny humanista szkocki, autor łacińskiej parafrazy psałterza, Buchanan. Dla Kochanowskiego antyk był punktem odniesienia jako system wartości, ale nie jako rekwizytornia i garderoba. Ten system wartości jest wzorem w poezji czarnoleskiej nie tyle do naśladowania, ile do współzawodnictwa. Antyku nie wystarczy naśladować – to dla Kochanowskiego zadanie zbyt banalne. Z antykiem trzeba się zmierzyć. Kiedy Kochanowski powie Safo słowieńska, to nie dla ozdobnika, ale z nadzieją, tak boleśnie poniechaną, na powtórzenie sukcesu Safony” (J. Ziomek, „Niezwykłe i nie leda pióro” [w:] „Jan Kochanowski. Interpretacje”, pod red. Jana Błońskiego, Kraków 1989, str 95–107).

Interpretacja

W „Pieśni IX”, znanej również pod tytułem „Chcemy sobie być radzi” Jan Kochanowski podnosi popularny w swym poetyckim dorobku motyw szczęścia oraz rozmaitych dróg do niego prowadzących.

Utwór rozpoczyna się retorycznym pytaniem, stanowiącym także jego tytuł. Podmiot liryczny zwraca się do „pana”, aby rozkazał swojej „czeladzi” bogate zastawienie stołu i oddanie się radosnej zabawie. Pierwsza strofa jest zatem poetyckim zapisem idei propagowanej przez Epikura, starożytnego filozofa, kojarzonego przede wszystkim z hasłem „carpe diem”, czyli „chwytaj dzień”, propagującego utożsamianie szczęścia z oddawaniem się rozmaitym przyjemnościom oraz stawianie wyżej teraźniejszości niż przyszłości.

Wracając do dzieła „ojca polskiej poezji”, skierowanie słów podmiotu do „pana” oraz wspomnienie o „czeladzi” można interpretować jako próbę dialogu człowieka z Bogiem. Idąc za wywodem autora słów, jeśli ludzie pragną szczęścia, powinni zacząć szukać go w prozaicznych przyjemnościach, takich jak jedzenie, picie, wspólne biesiadowanie:
„Chcemy sobie być radzi?
Rozkaż, panie, czeladzi,
Niechaj na stół dobrego wina przynaszają,
A przy tym w złote gęśli albo w lutnią grają”.
Jedną z najbardziej charakterystycznych cech szczęścia jest jego ulotność. Dlatego nie można oglądać się na przeszłość czy martwić zbytnio o przyszłość, lecz wykorzystywać czas na zabawę i uciechy.

Kolejna zwrotka odsłania nowe poglądy podmiotu na zasmakowanie szczęścia oraz rozmyślania nad sensem i celowością ludzkich starań i myśli. Po utrzymanej w nieco „zabawowym” tonie pierwszej części, druga wprowadza pewien dysonans nastrojowy, wynikający z próby połączenia elementów kilku pozornie sprzecznych filozofii:
„Kto tak mądry, że zgadnie,
Co nań jutro przypadnie?
Sam Bóg wie przyszłe rzeczy, a śmieje się z nieba,
Kiedy się człowiek troszcze więcej, niźli trzeba”.

Żaden człowiek nie posiada daru przewidywania przyszłości, tę zdolność ma jedynie Bóg. Z tego powodu ludzie nie powinni niepotrzebnie zadręczać się tym, na co nie mają wpływu. Nie liczy się jutro, ważny jest tylko dzień dzisiejszy. Widząc niepotrzebne miotanie się człowieka, Stwórca kwituje takie zachowanie uśmiechem – litości, pobłażania bądź lekkiego niedowierzania.

W trzeciej części podmiot liryczny zwraca się bezpośrednio do człowieka, którego los jest całkowicie uzależniony od Fortuny:
„Szafuj gotowym bacznie!
Ostatek, jako zacznie,
Tak Fortuna niech kona: raczy li łaskawie,

strona:    1    2    3  

Zobacz inne artykuły:

Kochanowski Jan
Czego chcesz od nas, Panie (Pieśń XXV) - interpretacja i analiza
Czego chcesz od nas, Panie (Pieśń XXV) - wiadomości wstępne
O czym mówią „Treny” Kochanowskiego?
Motywy obecne w „Trenach” Kochanowskiego
Problematyka „Trenów” Kochanowskiego
Podział cyklu „Trenów” Kochanowskiego
Kompozycja i styl „Trenów” Kochanowskiego
Treny jako gatunek
„Treny” Kochanowskiego - geneza
Psalm 115 Non nobis, Domine, non nobis - analiza
Psalm 91 Kochanowskiego - analiza
Pieśń IX (Ks. 2) „Nie porzucaj nadzieje…” - analiza
Pieśni Kochanowskiego - problematyka
Pieśni Kochanowskiego – tematyka
Pieśni Kochanowskiego - kompozycja i styl
Pieśni – gatunek
Geneza „Pieśni” Kochanowskiego
Motywy we fraszkach Kochanowskiego
Problematyka fraszek Kochanowskiego
Tematyka fraszek Kochanowskiego
Fraszka – gatunek
Fraszki Kochanowskiego - geneza
Chcemy sobie być radzi (Pieśń IX) - analiza
Chcemy sobie być radzi (Pieśń IX) - interpretacja
Tren I (Wszytki płacze, wszytki łzy Heraklitowe...)
Treny - geneza, treść i konstrukcja
Pieśń o spustoszeniu Podola (Pieśń V) - interpretacja i analiza
Pieśń świętojańska o Sobótce - interpretacja i analiza
Pieśń świętojańska o Sobótce - wiadomości wstępne
O doktorze Hiszpanie - interpretacja i analiza
O Miłości - interpretacja i analiza
O kaznodziei - interpretacja i analiza
Raki - interpretacja i analiza
Do fraszek (Fraszki moje) - interpretacja i analiza
Do fraszek (Fraszki moje) - wiadomości wstępne
Na swoje księgi - interpretacja i analiza
Do gór i lasów - interpretacja i analiza
O żywocie ludzkim (Fraszki to wszytko) - interpretacja i analiza
Na zdrowie - analiza i interpretacja
Człowiek Boże igrzysko - interpretacja
Na dom w Czarnolesie - interpretacja i analiza
Na dom w Czarnolesie - kontekst
Wieczna Myśli (O żywocie ludzkim) - interpretacja i analiza
Na lipę - interpretacja i analiza
Na lipę - kontekst
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - interpretacja
Tren XIX (albo Sen)
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - analiza
Tren XVIII (My, nieposłuszne, Panie, dzieci Twoje...)
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - kontekst
Tren XI (Fraszka cnota! - powiedział Brutus porażony...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - analiza
Tren X (Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi się podziała?...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - interpretacja
Tren IX (Kupić by cię, Mądrości, za drogie pieniądze!...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - kontekst
Tren VIII (Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim...)
Miło szaleć, kiedy czas po temu... (Pieśń XX) - interepretacja i analiza
Tren VII (Nieszczęsne ochędóstwo, żałosne ubiory...)
Tren IV (Zgwałciłaś, niepobożna śmierci, oczy moje...)

Sęp-Szarzyński Mikołaj
Sonet III. O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem - interpretacja i analiza
Sonet I. O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego - interpretacja i analiza
Sonet V. O nietrwałej miłości rzeczy świata tego - interpretacja i analiza
Epitafium Rzymowi - interpretacja i analiza
Epitafium Rzymowi - kontekst

Inne
Pieśni Kochanowskiego - wybrane motywy



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies