Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Renesans

Do fraszek (Fraszki moje) - wiadomości wstępne

Autor: Karolina Marlga

Jan Kochanowski w swoim dorobku pisarskich stworzył ponad trzysta fraszek, które opublikował na krótko przed śmiercią, w 1584 roku w krakowskiej drukarni Łazarzowej (u Januszowskiego). Poeta pisał zarówno po polsku, jak i po łacinie. Zbiór łaciński został zatytułowany „Foricoenia”, natomiast utwory w języku polskim – ze względu na ich ilość - podzielono aż na trzy księgi: „Fraszki pierwsze”, „...wtóre”, „...trzecie”.

O popularności utworów świadczył fakt, iż wkrótce po tym czytelnicy domagali się wznowienia druku, nakłady malały z tygodnia na tydzień, szybko zatem pojawiły się nowe wydania. Ludzie byli zachwyceni „nowym” Kochanowskim, z pozoru innym, niż ten znany jako autor „Pieśni”, lecz po dokładniejszym przyjrzeniu się – jakże podobnym:
„Filozofia praktyczna Fraszek nie tyle różni się od filozofii Pieśni, ile ją uzupełnia, ten sam poeta, który w Pieśniach ogarnął się w płaszcz cnoty, we Fraszkach zasłania się kpiną połączoną z pochwałą widzianego świata i przelotnego zdarzenia” (J. Ziomek, „Renesans”, Warszawa 1976, s. 324).

Renesansowy myśliciel sięgnął po gatunek znany już od starożytności. Idąc za definicją obecną w „Słowniku terminów literackich”, fraszka to: „drobny utwór poetycki wierszem, często o charakterze żartobliwym, oparty na dowcipnym pomyśle, będący odmianą epigramatu. Nazwę gatunku wprowadził z włoskiego Jan Kochanowski, który swoimi Fraszkami (1584) ustalił obowiązujący wzór stylistyczny dla późniejszych poetów M. Rej utwory własne o analogicznym charakterze określił mianem figlików [...] Dawniejsza fraszka operowała przede wszystkim dowcipem sytuacyjnym, miała często charakter zabawnej scenki opowiedzianej wierszem” (M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, „Słownik terminów literackich” pod red. J. Sławińskiego, Wrocław 1988, s. 356).

Jak słusznie podkreślają autorzy opracowania terminu, to właśnie Kochanowski zapoczątkował pisanie krótkich, żartobliwych utworów wierszowanych o pozornie błahej tematyce, które jednak często kryły pod pozorem humorystycznej anegdoty uniwersalne treści.
„W miarę rozrastania się zbioru fraszek oraz doskonalenia się warsztatu literackiego ich autora – poeta dostrzega, iż fraszka przestała być „błaha”. Wiele z tych „drobiazgów” wyraża poglądy autora, który dzięki masce prześmiewcy i dowcipnisia pozwalał sobie na odkrycie własnej prywatności. Lekka forma umożliwiała autorowi mówienie prawd niepopularnych, głoszenie poglądów kontrowersyjnych, mogących gorszyć współczesnych – jak odrzucenie wartości doczesnych, wyśmiewanie zakłamania, dystansowanie się wobec otoczenia, frywolność” (T. Farent, „Fraszki, pieśni, treny Jana Kochanowskiego”, „Biblioteczka opracowań”, Lublin 2007).
Fraszki polskiego humanisty są tak zróżnicowane pod względem formalnym i tematycznym, iż jednoznaczna klasyfikacja nie jest możliwa. W podziale tematycznym rozróżniamy między innymi fraszki:
  • autotematyczne (fraszki o fraszkach), np. „Na swoje księgi”, „Do fraszek”, „Ku Muzom”,

  • refleksyjno-filozoficzne, np. „Na dom w Czarnolesie”, „O żywocie ludzkim”,

  • towarzyskie, np. „O doktorze Hiszpanie”, „Na Mateusza”,

  • religijne, np. „Na nabożną”, „O kapelanie”, „O kaznodziei”,

  • miłosne,

  • poważne, np. O miłości”, „Z Anakreonta”,

  • żartobliwe, np. „Raki”, „Do dziewki”,

  • biesiadne, np. „Nagrobek opiłej babie”, „Za pijanicami”.


strona:    1    2  

Zobacz inne artykuły:

Kochanowski Jan
Czego chcesz od nas, Panie (Pieśń XXV) - interpretacja i analiza
Czego chcesz od nas, Panie (Pieśń XXV) - wiadomości wstępne
O czym mówią „Treny” Kochanowskiego?
Motywy obecne w „Trenach” Kochanowskiego
Problematyka „Trenów” Kochanowskiego
Podział cyklu „Trenów” Kochanowskiego
Kompozycja i styl „Trenów” Kochanowskiego
Treny jako gatunek
„Treny” Kochanowskiego - geneza
Psalm 115 Non nobis, Domine, non nobis - analiza
Psalm 91 Kochanowskiego - analiza
Pieśń IX (Ks. 2) „Nie porzucaj nadzieje…” - analiza
Pieśni Kochanowskiego - problematyka
Pieśni Kochanowskiego – tematyka
Pieśni Kochanowskiego - kompozycja i styl
Pieśni – gatunek
Geneza „Pieśni” Kochanowskiego
Motywy we fraszkach Kochanowskiego
Problematyka fraszek Kochanowskiego
Tematyka fraszek Kochanowskiego
Fraszka – gatunek
Fraszki Kochanowskiego - geneza
Chcemy sobie być radzi (Pieśń IX) - analiza
Chcemy sobie być radzi (Pieśń IX) - interpretacja
Tren I (Wszytki płacze, wszytki łzy Heraklitowe...)
Treny - geneza, treść i konstrukcja
Pieśń o spustoszeniu Podola (Pieśń V) - interpretacja i analiza
Pieśń świętojańska o Sobótce - interpretacja i analiza
Pieśń świętojańska o Sobótce - wiadomości wstępne
O doktorze Hiszpanie - interpretacja i analiza
O Miłości - interpretacja i analiza
O kaznodziei - interpretacja i analiza
Raki - interpretacja i analiza
Do fraszek (Fraszki moje) - interpretacja i analiza
Do fraszek (Fraszki moje) - wiadomości wstępne
Na swoje księgi - interpretacja i analiza
Do gór i lasów - interpretacja i analiza
O żywocie ludzkim (Fraszki to wszytko) - interpretacja i analiza
Na zdrowie - analiza i interpretacja
Człowiek Boże igrzysko - interpretacja
Na dom w Czarnolesie - interpretacja i analiza
Na dom w Czarnolesie - kontekst
Wieczna Myśli (O żywocie ludzkim) - interpretacja i analiza
Na lipę - interpretacja i analiza
Na lipę - kontekst
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - interpretacja
Tren XIX (albo Sen)
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - analiza
Tren XVIII (My, nieposłuszne, Panie, dzieci Twoje...)
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - kontekst
Tren XI (Fraszka cnota! - powiedział Brutus porażony...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - analiza
Tren X (Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi się podziała?...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - interpretacja
Tren IX (Kupić by cię, Mądrości, za drogie pieniądze!...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - kontekst
Tren VIII (Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim...)
Miło szaleć, kiedy czas po temu... (Pieśń XX) - interepretacja i analiza
Tren VII (Nieszczęsne ochędóstwo, żałosne ubiory...)
Tren IV (Zgwałciłaś, niepobożna śmierci, oczy moje...)

Sęp-Szarzyński Mikołaj
Sonet III. O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem - interpretacja i analiza
Sonet I. O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego - interpretacja i analiza
Sonet V. O nietrwałej miłości rzeczy świata tego - interpretacja i analiza
Epitafium Rzymowi - interpretacja i analiza
Epitafium Rzymowi - kontekst

Inne
Pieśni Kochanowskiego - wybrane motywy



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies