Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Renesans

Sonet V. O nietrwałej miłości rzeczy świata tego - interpretacja i analiza

Autor: Karolina Marlga

Sonet V Mikołaja Sęp Szarzyńskiego został opublikowany w jedynym zbiorze twórczości renesansowo-barokowego autora, „Rytmy albo wiersze polskie”.

Podobnie jak inne utwory poety, ten także ma bardzo rozbudowany tytuł, nakreślający poruszaną problematykę - „O nietrwałej miłości rzeczy świata tego”.

Sonet V Mikołaja Sęp Szarzyńskiego porusza najczęściej eksploatowany temat w polskiej i światowej literaturze i sztuce – miłość. W wydaniu tego poety jest to uczucie niespełnione, nieszczęśliwe, jak wskazuje sam tytuł – nietrwałe („O nietrwałej miłości rzeczy świata tego”).

Nie każdy zdaje sobie sprawę, iż sonet ten jest parafrazą znanego anakreontyku, przetłumaczonego przez Jana Kochanowskiego we „Fraszkach”. Inspiracja erotykiem „Z Anakreonta” jest widoczna już w pierwszych wersach obu dzieł.

„ Ciężko, kto nie miłuje, ciężko, kto miłuje,
Najciężej, kto miłując łaski nie zyskuje.
Zacność w miłości za nic, fraszka obyczaje,
Na tego tam naraczej patrzają, kto daje” („Z Anakreonta”)

„I nie miłować ciężko, i miłować
Nędzna pociecha, gdy żądzą zwiedzione
Myśli cukrują nazbyt rzeczy one,
Które i mienić, i muszą się psować” („Sonet V”).

Jak widać z zacytowanego fragmentu, utwór Sępa Szarzyńskiego rozpoczyna refleksja podmiotu lirycznego, skierowana do ukochanej osoby. Podnosi on kwestie paradoksu wynikającego z miłowania i niemiłowania.

W dalszych strofach podmiot rozmyśla nad miłością do rzeczy materialnych (wyliczenie „Złoto, sceptr, sława, rozkosz i stworzone / Piękne oblicze”), nad uczuciem tak wspaniałym, że wręcz słodkim („Myśli cukrują nazbyt rzeczy one”), upiększonym i wyidealizowanym przez ludzi poszukujących w życiu finansowego bezpieczeństwa i poklasku otoczenia. Wzmianka o „mienieniu” się tych rzeczy oraz o ich nietrwałości („muszą się psować”) podkreśla jeszcze bardziej ich bezideowość i bezsensowność dążenia do powiększania bogactwa czy ciągłego upiększania.
Dobra materialne „zawodzą duszę” człowieka. Mimo iż „z żywiołów utworzone ciało” nieustannie „chwali” je, w rzeczywistości są one powierzchownymi wartościami, nie pomogą człowiekowi w dążeniu do doskonałości.

Dominujący w sonecie wątek konfliktu ciała i duszy, będący częstym motywem w twórczości Sępa Szarzyńskiego, swój punkt kulminacyjny osiąga w końcowym dystychu:
„Gdy Ciebie, wiecznej i prawej piękności,
Samej nie widzi, celu swej miłości”.

Zaimek „Ciebie”, napisany wielką literą, jest tu symbolem Boga. To w nim, zdaniem podmiotu lirycznego, należy szukać oparcia i ukojenia, tylko on – jako jedyny Absolut, „wieczna i prawa piękność” – będzie w stanie zakończyć spór między pragnieniami ciała a poszukiwaniami duszy.

Dla mocniejszego podkreślenia przesłania, płynącego z zakończenia utworu, autor sięgnął po przerzutnię. Prócz tego środka stylistycznego, podczas analizy zbudowanego z trzech czterowersowych zwrotek (o układzie rymów: ABBA, ABBA, CDCD) i dwuwersowej, wyodrębnionej graficznie części (rymy EE) wśród użytych chwytów poetyckich należy wyróżnić również rozpoczynającą tekst antytezę („I nie miłować ciężko, i miłować / Nędzna pociecha”), oksymoron („nędzna pociecha”), pytanie retoryczne, zmiany w szyku zdania. Wszystkie te zabiegi służą jednemu celowi – przykuciu uwagi czytelnika: „Sęp sprawia wrażenie jakby chciał zaprosić czytelnika do współpracy przy odczytywaniu wiersza, dlatego upodobał sobie te środki wyrazu, które najskuteczniej zatrzymują uwagę. Obserwujemy to na wszystkich „poziomach”: od wyboru słów aż po kompozycję całego utworu” (J. S. Gruchała).

strona:    1    2  

Zobacz inne artykuły:

Kochanowski Jan
Czego chcesz od nas, Panie (Pieśń XXV) - interpretacja i analiza
Czego chcesz od nas, Panie (Pieśń XXV) - wiadomości wstępne
O czym mówią „Treny” Kochanowskiego?
Motywy obecne w „Trenach” Kochanowskiego
Problematyka „Trenów” Kochanowskiego
Podział cyklu „Trenów” Kochanowskiego
Kompozycja i styl „Trenów” Kochanowskiego
Treny jako gatunek
„Treny” Kochanowskiego - geneza
Psalm 115 Non nobis, Domine, non nobis - analiza
Psalm 91 Kochanowskiego - analiza
Pieśń IX (Ks. 2) „Nie porzucaj nadzieje…” - analiza
Pieśni Kochanowskiego - problematyka
Pieśni Kochanowskiego – tematyka
Pieśni Kochanowskiego - kompozycja i styl
Pieśni – gatunek
Geneza „Pieśni” Kochanowskiego
Motywy we fraszkach Kochanowskiego
Problematyka fraszek Kochanowskiego
Tematyka fraszek Kochanowskiego
Fraszka – gatunek
Fraszki Kochanowskiego - geneza
Chcemy sobie być radzi (Pieśń IX) - analiza
Chcemy sobie być radzi (Pieśń IX) - interpretacja
Tren I (Wszytki płacze, wszytki łzy Heraklitowe...)
Treny - geneza, treść i konstrukcja
Pieśń o spustoszeniu Podola (Pieśń V) - interpretacja i analiza
Pieśń świętojańska o Sobótce - interpretacja i analiza
Pieśń świętojańska o Sobótce - wiadomości wstępne
O doktorze Hiszpanie - interpretacja i analiza
O Miłości - interpretacja i analiza
O kaznodziei - interpretacja i analiza
Raki - interpretacja i analiza
Do fraszek (Fraszki moje) - interpretacja i analiza
Do fraszek (Fraszki moje) - wiadomości wstępne
Na swoje księgi - interpretacja i analiza
Do gór i lasów - interpretacja i analiza
O żywocie ludzkim (Fraszki to wszytko) - interpretacja i analiza
Na zdrowie - analiza i interpretacja
Człowiek Boże igrzysko - interpretacja
Na dom w Czarnolesie - interpretacja i analiza
Na dom w Czarnolesie - kontekst
Wieczna Myśli (O żywocie ludzkim) - interpretacja i analiza
Na lipę - interpretacja i analiza
Na lipę - kontekst
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - interpretacja
Tren XIX (albo Sen)
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - analiza
Tren XVIII (My, nieposłuszne, Panie, dzieci Twoje...)
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - kontekst
Tren XI (Fraszka cnota! - powiedział Brutus porażony...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - analiza
Tren X (Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi się podziała?...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - interpretacja
Tren IX (Kupić by cię, Mądrości, za drogie pieniądze!...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - kontekst
Tren VIII (Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim...)
Miło szaleć, kiedy czas po temu... (Pieśń XX) - interepretacja i analiza
Tren VII (Nieszczęsne ochędóstwo, żałosne ubiory...)
Tren IV (Zgwałciłaś, niepobożna śmierci, oczy moje...)

Sęp-Szarzyński Mikołaj
Sonet III. O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem - interpretacja i analiza
Sonet I. O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego - interpretacja i analiza
Sonet V. O nietrwałej miłości rzeczy świata tego - interpretacja i analiza
Epitafium Rzymowi - interpretacja i analiza
Epitafium Rzymowi - kontekst

Inne
Pieśni Kochanowskiego - wybrane motywy



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies