Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Renesans

Pieśń o spustoszeniu Podola (Pieśń V) - interpretacja i analiza

Autor: Karolina Marlga

Kilka słów wstępu

Nosząca numer „V” w tomie „Księgi wtóre”, pieśń Jana Kochanowskiego powszechnie jest znana pod opisowym i wiele mówiącym o poruszanym patriotycznym temacie tytułem „Pieśń o spustoszeniu Podola” (inny tytuł to: „Wieczna sromota i nienagrodzona”).

Opowiadający o skutkach najazdu na polskie ziemie narodu tatarskiego utwór został napisany około 1575 roku, a opublikowany w pośmiertnym zbiorze „Pieśni” z lat 1585-86. Tezę o powstaniu działa dużo wcześniej przed jego upublicznieniem podtrzymuje badacz twórczości Kochanowskiego, Wiktor Weintraub, za dowód podając między innymi tekst innego poety:
„Ale powstać musiał [utwór] na gorąco w roku 1575, zaraz po wrześniowym najeździe tatarskim, i od razu musiał być rozpowszechniany, być może nawet jako drukowana ulotka, jak o tym świadczy wydany w roku 1575 debiut poetycki Macieja Stryjkowskiego, wiersz O wolności Korony Polskiej i W. Ks. Litewskiego, a o srogim zniewoleniu inszych królestw pod tyrańskim jarzmem tureckim, w swoim zakończeniu wyraźnie nawiązujący do pointy pieśni Kochanowskiego” (W. Weintraub, „Pieśń o spustoszeniu Podola. Ekspresja a polityka w poezji Jana Kochanowskiego. Pieśń V Ksiąg wtórych” [w:] B. Nadolski „Jan Kochanowski: Życie-Twórczość-Epoka”, Warszawa 1966, s. 3).

Czarnoleski twórca był zawsze bardzo precyzyjny w wyrażaniu swoich poglądów politycznych i nigdy nie ukrywał, iż jest miłośnikiem historii, zarówno tej polskiej, jak i europejskiej. Na polityczną genezę wielu dzieł Kochanowskiego – w tym i poruszającej wątek niewoli ponad 50 tysięcy jeńców (według kroniki Bielskiego) „Pieśni o spustoszeniu Podola”, w swoim opracowaniu twórczości poety wskazuje Teodor Farent: „Jako wysoki urzędnik królewskiego dworu pisarz miał świadomość problemów związanych z zarządzaniem państwem, rozumiał ciężar odpowiedzialności stojącej przed elitą władzy. Głęboki patriotyzm, który nakazywał mu nawoływać do obrony Polski w momencie zewnętrznego zagrożenia był zarazem źródłem poważnego zatroskania o losy kraju w momentach wewnętrznych kryzysów. Kochanowski uważał, że władza jest nie tyle przywilejem, co dodatkowym obowiązkiem. Od króla i arystokratów trzymających ster państwa domagał się, by interesy narodowe stawiali przed własnymi korzyściami i ambicjami” (T. Farent, „Fraszki, pieśni, treny Jana Kochanowskiego”, „Biblioteczka opracowań”, Lublin). Utwór Kochanowskiego doczekał się wielu odwołań w tekstach innych poetów,
Wiktor Weintraub badacz twórczości Jana z Czarnolasu, wspomina w swoim opracowaniu: „(…) ten właśnie wiersz Kochanowskiego należał do szczególnie w staropolszczyźnie popularnych, o czym świadczą jego naśladownictwa, począwszy od (…) lamentacji Macieja Stryjkowskiego już w roku 1575, aż po – o bez mała wiek późniejszą – okolicznościową pieśń opłakującą zdobycie przez Turków w roku 1672 Kamieńca Podolskiego. Zwycięstwo hetmana Stanisława Koniecpolskiego nad Turkami w roku 1633 opiewał Maciej Sarbiewski w łacińskim epinicion, które, jak już zapowiada jego tytuł Palinodia od parodiam Joannis Kochanoovii, jest konsekwentnym przeciwstawieniem pieśni Kochanowskiego i przez to stanowi klasyczny przykład skomplikowanego, zakładającego tak naśladownictwo, jak i opozycję, stosunku poety barokowego do renesansowego dziedzictwa” (W. Weintraub, dz. cyt).

Interpretacja

„Istnieje jednak w polskiej twórczości Kochanowskiego wiersz, który jest (…) bezpośrednią ekspresją gwałtownych uczuć. Jest to jedna z Pieśni, piąta drugiej księgi, potocznie zwana Pieśnią o spustoszeniu Podola przez Tatarów” – fragment tekstu Wiktora Weintrauba umieszczonego w rozdziale „Pieśń o spustoszeniu Podola. Ekspresja a polityka w poezji Jana Kochanowskiego. Pieśń V Ksiąg wtórych”, zamieszczonego w opracowaniu Bronisława Nadolskiego „Jan Kochanowski: Życie-Twórczość-Epoka” (Warszawa 1966).

strona:    1    2    3    4    5    6  

Zobacz inne artykuły:

Kochanowski Jan
Czego chcesz od nas, Panie (Pieśń XXV) - interpretacja i analiza
Czego chcesz od nas, Panie (Pieśń XXV) - wiadomości wstępne
O czym mówią „Treny” Kochanowskiego?
Motywy obecne w „Trenach” Kochanowskiego
Problematyka „Trenów” Kochanowskiego
Podział cyklu „Trenów” Kochanowskiego
Kompozycja i styl „Trenów” Kochanowskiego
Treny jako gatunek
„Treny” Kochanowskiego - geneza
Psalm 115 Non nobis, Domine, non nobis - analiza
Psalm 91 Kochanowskiego - analiza
Pieśń IX (Ks. 2) „Nie porzucaj nadzieje…” - analiza
Pieśni Kochanowskiego - problematyka
Pieśni Kochanowskiego – tematyka
Pieśni Kochanowskiego - kompozycja i styl
Pieśni – gatunek
Geneza „Pieśni” Kochanowskiego
Motywy we fraszkach Kochanowskiego
Problematyka fraszek Kochanowskiego
Tematyka fraszek Kochanowskiego
Fraszka – gatunek
Fraszki Kochanowskiego - geneza
Chcemy sobie być radzi (Pieśń IX) - analiza
Chcemy sobie być radzi (Pieśń IX) - interpretacja
Tren VII (Nieszczęsne ochędóstwo, żałosne ubiory...)
Tren IV (Zgwałciłaś, niepobożna śmierci, oczy moje...)
Tren I (Wszytki płacze, wszytki łzy Heraklitowe...)
Treny - geneza, treść i konstrukcja
Pieśń o spustoszeniu Podola (Pieśń V) - interpretacja i analiza
Pieśń świętojańska o Sobótce - interpretacja i analiza
Pieśń świętojańska o Sobótce - wiadomości wstępne
O doktorze Hiszpanie - interpretacja i analiza
O Miłości - interpretacja i analiza
O kaznodziei - interpretacja i analiza
Raki - interpretacja i analiza
Do fraszek (Fraszki moje) - interpretacja i analiza
Do fraszek (Fraszki moje) - wiadomości wstępne
Na swoje księgi - interpretacja i analiza
Do gór i lasów - interpretacja i analiza
O żywocie ludzkim (Fraszki to wszytko) - interpretacja i analiza
Na zdrowie - analiza i interpretacja
Na dom w Czarnolesie - interpretacja i analiza
Człowiek Boże igrzysko - interpretacja
Na dom w Czarnolesie - kontekst
Wieczna Myśli (O żywocie ludzkim) - interpretacja i analiza
Na lipę - interpretacja i analiza
Na lipę - kontekst
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - interpretacja
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - analiza
Tren XIX (albo Sen)
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - kontekst
Tren XVIII (My, nieposłuszne, Panie, dzieci Twoje...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - analiza
Tren XI (Fraszka cnota! - powiedział Brutus porażony...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - interpretacja
Tren X (Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi się podziała?...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - kontekst
Tren IX (Kupić by cię, Mądrości, za drogie pieniądze!...)
Miło szaleć, kiedy czas po temu... (Pieśń XX) - interepretacja i analiza
Tren VIII (Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim...)

Sęp-Szarzyński Mikołaj
Sonet III. O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem - interpretacja i analiza
Sonet I. O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego - interpretacja i analiza
Sonet V. O nietrwałej miłości rzeczy świata tego - interpretacja i analiza
Epitafium Rzymowi - interpretacja i analiza
Epitafium Rzymowi - kontekst

Inne
Pieśni Kochanowskiego - wybrane motywy



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies