Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Renesans

Tren IX (Kupić by cię, Mądrości, za drogie pieniądze!...)

Autor: Karolina Marlga

Tren IX” Jana Kochanowskiego różni się nieco od pozostałych utworów cyklu. Poeta nie poświecił go upamiętnieniu zmarłej córeczki. Nie oznacza to, że jego żal czy tęsknota za dziewczynką zostały zastąpione pogodzeniem się z boskimi wyrokami. Jest wręcz przeciwnie – renesansowy wieszcz bohaterką dzieła tworzy „Mądrość”, to do niej kieruje pozostające do tej pory, uniemożliwiające mu powrót do względnie normalnego życia pytania.

Jak niemal w każdym wierszu cyklu, także i ten utwór rozpoczyna apostrofa podkreślona wykrzyknikiem, nakreślająca tematykę liryku. Podmiot, którego kreacja zostaje sprowadzona przede wszystkim do funkcji filozofa-poety, zwraca się bezpośrednio do „mądrości”:
„Kupić by cię, mądrości, za drogie pieniądze!
Która (jesli prawdziwie mienią) wszytki żądze,
Wszytki ludzkie frasunki umiesz wykorzenić”.

Zdaniem poety, mądrość jest jedną z najważniejszych wartości w życiu, posiada ogromne i liczne właściwości. Aby ją posiadać, byłby w stanie wydać na nią „drogie pieniądze”, ponieważ – jeśli wierzyć opowieściom ludzi – potrafi ona wszystkie „żądze” (pragnienia) oraz „frasunki” (zmartwienia) „wykorzenić”, czyli przegonić. Mądrość jest zatem z po trosze nie tylko mentorką, lecz również pocieszycielką. Niestety, nie można jej kupić, nie jest na sprzedaż.

W pierwszych trzech wersach trenu niektórzy badacze twórczości poety, np. Janusz Pelc dopatrują się odwołań do nauczycieli Jana z Czarnolasu, Cycerona, Horacego, Seneki i innych wyznawców doktryny stoickiej. To oni mogą być tymi, którzy „prawdziwie mienią”.

Kolejne wersy odnoszą się do ludzi, którzy współcześnie mówiąc „mają szczęście”:
„A człowieka tylko nie w anioła odmienić,
Który nie wie, co boleść, frasunku nie czuje,
Złym przygodam nie podległ, strachom nie hołduje”.
Kochanowski uważa, że jedyną przeszkodą nie do pokonania dla mądrości jest zamiana człowieka w „anioła”, człowiek może jedynie stać się bliższy istocie niebiańskiej. Może to i dobrze, ponieważ taka metamorfoza wiązałaby się z przykrymi doświadczeniami. Nie ominą go z pewnością „boleść”, „frasunek”, „złe przygody”, „strachy”.

Niektórzy wiodą życie pełne uciech, z dnia na dzień, nie myślą o przyszłości, nie zastanawiają się nad realizacją wyższych potrzeb, prześlizgną się przez życie przyjemnie:
„Ty wszytki rzeczy ludzkie masz za fraszkę sobie,
Jednaką myśl tak w szcześciu, jako i w żałobie
Zawżdy niesiesz; ty śmierci namniej sie nie boisz,
Bezpieczną, nieodmienną, niepożytą stoisz”.

Żyjąc w zgodzie z mądrością wszystko jest fraszką, czyli błahostką, człowiek nie boi się szczęścia i żałoby, nieboi się śmierci. Mądrość jest bezpieczna, ponieważ nigdy się nie zmienia, nie ulega relatywności czy subiektywności, a jest zawsze jest tam, gdzie powinna sięznaleźć.

Dla mądrości bogactwa nie stanowi złoto, lecz cechy charakteru i potrzeby człowieka:
„Ty bogactwa nie złotem, nie skarby wielkiemi,
Ale dosytem mierzysz i przyrodzonemi
Potrzebami (…)”.
Mądrość potrafi pod złotym dachem znaleźćnędznika:
„(…) ty okiem swym nieuchronionym
Nędznika upatrujesz pod dachem złoconym,
A uboższym nie zajźrzysz szcześliwego mienia
Kto by jedno chciał słuchać twego upomnienia”.
Przytoczony fragment dowodzi prawdy, iż nie każdy bogaty człowiek jest mądry. Mądrość często jest domeną ludzi ubogich w skarby policzalne, to oni są prawdziwymi bogaczami, ponieważ cechuje ich umiejętność czerpania nauki ze swoich doświadczeń. Kochanowski poświęcił tej cesze także inny swój utwór, fraszkę „O mądrości”:

strona:    1    2    3  

Zobacz inne artykuły:

Kochanowski Jan
Czego chcesz od nas, Panie (Pieśń XXV) - interpretacja i analiza
Czego chcesz od nas, Panie (Pieśń XXV) - wiadomości wstępne
O czym mówią „Treny” Kochanowskiego?
Motywy obecne w „Trenach” Kochanowskiego
Problematyka „Trenów” Kochanowskiego
Podział cyklu „Trenów” Kochanowskiego
Kompozycja i styl „Trenów” Kochanowskiego
Treny jako gatunek
„Treny” Kochanowskiego - geneza
Psalm 115 Non nobis, Domine, non nobis - analiza
Psalm 91 Kochanowskiego - analiza
Pieśń IX (Ks. 2) „Nie porzucaj nadzieje…” - analiza
Pieśni Kochanowskiego - problematyka
Pieśni Kochanowskiego – tematyka
Pieśni Kochanowskiego - kompozycja i styl
Pieśni – gatunek
Geneza „Pieśni” Kochanowskiego
Motywy we fraszkach Kochanowskiego
Problematyka fraszek Kochanowskiego
Tematyka fraszek Kochanowskiego
Fraszka – gatunek
Fraszki Kochanowskiego - geneza
Chcemy sobie być radzi (Pieśń IX) - analiza
Chcemy sobie być radzi (Pieśń IX) - interpretacja
Tren I (Wszytki płacze, wszytki łzy Heraklitowe...)
Treny - geneza, treść i konstrukcja
Pieśń o spustoszeniu Podola (Pieśń V) - interpretacja i analiza
Pieśń świętojańska o Sobótce - interpretacja i analiza
Pieśń świętojańska o Sobótce - wiadomości wstępne
O doktorze Hiszpanie - interpretacja i analiza
O Miłości - interpretacja i analiza
O kaznodziei - interpretacja i analiza
Raki - interpretacja i analiza
Do fraszek (Fraszki moje) - interpretacja i analiza
Do fraszek (Fraszki moje) - wiadomości wstępne
Na swoje księgi - interpretacja i analiza
Do gór i lasów - interpretacja i analiza
O żywocie ludzkim (Fraszki to wszytko) - interpretacja i analiza
Na zdrowie - analiza i interpretacja
Człowiek Boże igrzysko - interpretacja
Na dom w Czarnolesie - interpretacja i analiza
Na dom w Czarnolesie - kontekst
Wieczna Myśli (O żywocie ludzkim) - interpretacja i analiza
Na lipę - interpretacja i analiza
Na lipę - kontekst
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - interpretacja
Tren XIX (albo Sen)
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - analiza
Tren XVIII (My, nieposłuszne, Panie, dzieci Twoje...)
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - kontekst
Tren XI (Fraszka cnota! - powiedział Brutus porażony...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - analiza
Tren X (Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi się podziała?...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - interpretacja
Tren IX (Kupić by cię, Mądrości, za drogie pieniądze!...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - kontekst
Tren VIII (Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim...)
Miło szaleć, kiedy czas po temu... (Pieśń XX) - interepretacja i analiza
Tren VII (Nieszczęsne ochędóstwo, żałosne ubiory...)
Tren IV (Zgwałciłaś, niepobożna śmierci, oczy moje...)

Sęp-Szarzyński Mikołaj
Sonet III. O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem - interpretacja i analiza
Sonet I. O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego - interpretacja i analiza
Sonet V. O nietrwałej miłości rzeczy świata tego - interpretacja i analiza
Epitafium Rzymowi - interpretacja i analiza
Epitafium Rzymowi - kontekst

Inne
Pieśni Kochanowskiego - wybrane motywy



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies