Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Renesans

Tren VII (Nieszczęsne ochędóstwo, żałosne ubiory...)

Autor: Karolina Marlga

Tren VII” Jana Kochanowskiego jest jednym z najbardziej znanych z całego cyklu żałobnych utworów poety, poświęconych jego zmarłej córeczce Urszuli. Stało się tak być może w wyniku ogromnej naturalności i prostoty tekstu, w którym brak wyszukanych alegorii czy odwołań do literatury i mitologii. Jest to – jak napisał Stanisław Rosiek, „poezja drobnych przedmiotów, poezja rzeczy po zmarłej, poezja materialnego śladu” Z kolei zdaniem historyka i krytyka literatury Janusza Pelca, dzieło to realizuje jedną z części klasycznego epicedium i stanowi comploratio, czyli opłakiwanie, które „przede wszystkim miało ukazać ogromny żal”.

Utwór rozpoczyna się apostrofą (podobnie jak większość utworów cyklu) do strojów dziewczynki, co jest jednocześnie wskazówką tematyki całego wiersza, który oscyluje wokół ubrań małej nieboszczki:
„Nieszczesne ochędóstwo, żałosne ubiory
Mojej namilszej cory,
Po co me smutne oczy za sobą ciągniecie?
Żalu mi przydajecie”.

Pierwszoosobowy podmiot liryczny (zaimki osobowe „mojej”, „me smutne oczy”) zwraca się do strojów oraz ozdób, pozostałych po śmierci Urszulki, których widok wywołuje w poecie smutek i żal. Wspomnienie dziewczynki ubranej sukienki czy uczesanej za pomocą ozdobnej spinki są zbyt bolesne, okazują się być torturą dla cierpiącego ojca.

Przy analizie pierwszego wersu trzeba wspomnieć, iż rzeczownik „ochędóstwo” pojawia się również w innym „Trenie”, a mianowicie w piątym wersie „Trenu XII” („ochędożne”).

W kolejnych wersach poeta-ojciec rozwija swoją opowieść, skierowaną do rzeczy Urszulki. Smutno zauważa, że dziewczynka już nigdy nie założy ulubionych sukienek, to kwestia bezdyskusyjna, a zarazem rażąca nieodwracalnością śmierci:
„Już ona członeczków swych wami nie odzieje,
Nie masz, nie masz nadzieje!”.

Ten pełen zwątpienia wers, kończący pierwszą, niejako wprowadzają części, jest jednym z bardzie słynnych cytatów z „Trenów”. Dowodzi on stanu ducha poety, który nie potrafi już odnaleźć w swoim sercu nadziei na poprawę swego samopoczucia oraz na ponownej ujrzenie zmarłego dziecka. Ekspresji temu wyznaniu dodaje użyty w nim wykrzyknik, przywołujący na myśl mowę człowieka, który stara się coś przekazać mimo płynących z oczu łez. Córeczkę poety:
„Ujął (…) sen żelazny, twardy, nieprzespany”.
Śmierć została porównana do snu, z którego już nigdy człowiek nie może się obudzić. Pierwszy epitet – „żelazny” – wskazuje na eskalację przerażenia śmiercią, odczuwanego przez podmiot. Sen jest „żelazny”, czyli jest wiezieniem. Z tą różnicą jednak, że nie opuści się krat swojej celi, gdy skończy się wyrok. Żelazne kajdany będą towarzyszyły Urszulce przez całą wieczność.

Koleiny epitet – „twardy”, podkreśla nieodwracalność śmierci oraz wzmacnia poprzednie określenie, zaś ostatni – „nieprzespany”, zbudowany w oparciu o podobieństwo brzmieniowe wyrazów „sen” oraz „nieprzespany”, jest jednym z piękniejszych określeń śmierci w polskiej poezji. Gra słów Kochanowskiego jest właściwa mistrzowi języka i dowodzi nieocenionego talentu renesansowego humanisty w przestawianiu świata za pomocą słów.

Wszystkie stroje, które z taką starannością jej mama zbierała na cieplejsze dni zmarnują się, Urszulka nigdy nie założy leciutkiej letniej sukienki, a jej włosów nie zwiążą kolorowe wstążki:
„Już letniczek pisany
I uploteczki wniwecz, i paski złocone -
Matczyne dary płone”.

To wszystko było na próżno, niepotrzebne, daremne („płone”).

strona:    1    2    3  

Zobacz inne artykuły:

Kochanowski Jan
Czego chcesz od nas, Panie (Pieśń XXV) - interpretacja i analiza
Czego chcesz od nas, Panie (Pieśń XXV) - wiadomości wstępne
O czym mówią „Treny” Kochanowskiego?
Motywy obecne w „Trenach” Kochanowskiego
Problematyka „Trenów” Kochanowskiego
Podział cyklu „Trenów” Kochanowskiego
Kompozycja i styl „Trenów” Kochanowskiego
Treny jako gatunek
„Treny” Kochanowskiego - geneza
Psalm 115 Non nobis, Domine, non nobis - analiza
Psalm 91 Kochanowskiego - analiza
Pieśń IX (Ks. 2) „Nie porzucaj nadzieje…” - analiza
Pieśni Kochanowskiego - problematyka
Pieśni Kochanowskiego – tematyka
Pieśni Kochanowskiego - kompozycja i styl
Pieśni – gatunek
Geneza „Pieśni” Kochanowskiego
Motywy we fraszkach Kochanowskiego
Problematyka fraszek Kochanowskiego
Tematyka fraszek Kochanowskiego
Fraszka – gatunek
Fraszki Kochanowskiego - geneza
Chcemy sobie być radzi (Pieśń IX) - analiza
Chcemy sobie być radzi (Pieśń IX) - interpretacja
Tren VII (Nieszczęsne ochędóstwo, żałosne ubiory...)
Tren IV (Zgwałciłaś, niepobożna śmierci, oczy moje...)
Tren I (Wszytki płacze, wszytki łzy Heraklitowe...)
Treny - geneza, treść i konstrukcja
Pieśń o spustoszeniu Podola (Pieśń V) - interpretacja i analiza
Pieśń świętojańska o Sobótce - interpretacja i analiza
Pieśń świętojańska o Sobótce - wiadomości wstępne
O doktorze Hiszpanie - interpretacja i analiza
O Miłości - interpretacja i analiza
O kaznodziei - interpretacja i analiza
Raki - interpretacja i analiza
Do fraszek (Fraszki moje) - interpretacja i analiza
Do fraszek (Fraszki moje) - wiadomości wstępne
Na swoje księgi - interpretacja i analiza
Do gór i lasów - interpretacja i analiza
O żywocie ludzkim (Fraszki to wszytko) - interpretacja i analiza
Na zdrowie - analiza i interpretacja
Na dom w Czarnolesie - interpretacja i analiza
Człowiek Boże igrzysko - interpretacja
Na dom w Czarnolesie - kontekst
Wieczna Myśli (O żywocie ludzkim) - interpretacja i analiza
Na lipę - interpretacja i analiza
Na lipę - kontekst
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - interpretacja
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - analiza
Tren XIX (albo Sen)
Jest kto, co by wzgardziwszy... (Pieśń XIX) - kontekst
Tren XVIII (My, nieposłuszne, Panie, dzieci Twoje...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - analiza
Tren XI (Fraszka cnota! - powiedział Brutus porażony...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - interpretacja
Tren X (Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi się podziała?...)
Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... (Pieśń XXIV) - kontekst
Tren IX (Kupić by cię, Mądrości, za drogie pieniądze!...)
Miło szaleć, kiedy czas po temu... (Pieśń XX) - interepretacja i analiza
Tren VIII (Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim...)

Sęp-Szarzyński Mikołaj
Sonet III. O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem - interpretacja i analiza
Sonet I. O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego - interpretacja i analiza
Sonet V. O nietrwałej miłości rzeczy świata tego - interpretacja i analiza
Epitafium Rzymowi - interpretacja i analiza
Epitafium Rzymowi - kontekst

Inne
Pieśni Kochanowskiego - wybrane motywy



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies