Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Renesans
„Fraszka – drobny utwór poetycki wierszem, często o charakterze żartobliwym, oparty na dowcipnym pomyśle, będący odmianą epigramatu. Nazwę gatunku wprowadził z włoskiego Jan Kochanowski, który swoimi Fraszkami (1584) ustalił obowiązujący wzór stylistyczny dla późniejszych poetów. M. Rej utwory własne o analogicznym charakterze określił mianem figlików [...] Dawniejsza fraszka operowała przede wszystkim dowcipem sytuacyjnym, miała często charakter zabawnej scenki opowiedzianej wierszem” - M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, „Słownik terminów literackich” pod red. J. Sławińskiego, Wrocław 1988, s. 356.
Utwór Jana Kochanowskiego „Raki” jest jedną z najsłynniejszych fraszek renesansowego twórcy. Jego popularność wynika po trosze z poruszanego tematu, lecz dotyczy przede wszystkim oryginalnej formy, rzadko występującej nie tylko w odrodzeniu, lecz nawet i współcześnie. Otóż wiersz „Raki” został napisany według wzorca versus cancrini, który charakteryzuje się tym, że każdy z wersów można... czytać również na wspak, czyli od końca!
Przykładowo pierwsze dwie linijki, postulujące wierność i oddanie kobietom:
„Folgujmy paniom nie sobie, ma rada,
Miłujmy wiernie nie jest w nich przysada”
od tyłu przybierają przeciwne znaczenie:
„Rada ma sobie, nie paniom folgujmy,
Przysada w nich jest, niewiernie miłujmy”.
Kunsztowne dzieło w oryginalnej formie, czytane od początku do końca, jest pochwałą kobiet, nakazuje traktować je z wyższością, dbać jedynie o ich potrzeby i interesy, trwać w wierności:
„Folgujmy paniom nie sobie, ma rada;
Miłujmy wiernie nie jest w nich przysada”.
Tradycyjna wersja podnosi motywy godności, miłości, prawdy, które – zdaniem podmiotu lirycznego, stanowią główne motywy działania niewiast:
„Godności trzeba nie za nic tu cnota,
Miłości pragną nie pragną tu złota.
Miłują z serca nie patrzają zdrady,
Pilnują prawdy nie kłamają rady”.
Kobiety zasługują na miłość, są jej warte, godne. Ich charaktery mogą być stawiane za wzór, gdyż posiadają same pozytywne cechy (cnoty). Jedynym pragnieniem kobiet jest prawdziwe, szczere uczucia, nie oczekują bogactw (złota). Chcą kochać „z serce”, czyli być stałymi w uczuciach i wiernymi, a nie oddawać się grzesznej zdradzie. Poza tym są strażniczkami prawdy, nigdy nie kłamią. Raki - interpretacja i analiza
Autor: Karolina Marlga„Fraszka – drobny utwór poetycki wierszem, często o charakterze żartobliwym, oparty na dowcipnym pomyśle, będący odmianą epigramatu. Nazwę gatunku wprowadził z włoskiego Jan Kochanowski, który swoimi Fraszkami (1584) ustalił obowiązujący wzór stylistyczny dla późniejszych poetów. M. Rej utwory własne o analogicznym charakterze określił mianem figlików [...] Dawniejsza fraszka operowała przede wszystkim dowcipem sytuacyjnym, miała często charakter zabawnej scenki opowiedzianej wierszem” - M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, „Słownik terminów literackich” pod red. J. Sławińskiego, Wrocław 1988, s. 356.
Utwór Jana Kochanowskiego „Raki” jest jedną z najsłynniejszych fraszek renesansowego twórcy. Jego popularność wynika po trosze z poruszanego tematu, lecz dotyczy przede wszystkim oryginalnej formy, rzadko występującej nie tylko w odrodzeniu, lecz nawet i współcześnie. Otóż wiersz „Raki” został napisany według wzorca versus cancrini, który charakteryzuje się tym, że każdy z wersów można... czytać również na wspak, czyli od końca!
Przykładowo pierwsze dwie linijki, postulujące wierność i oddanie kobietom:
„Folgujmy paniom nie sobie, ma rada,
Miłujmy wiernie nie jest w nich przysada”
od tyłu przybierają przeciwne znaczenie:
„Rada ma sobie, nie paniom folgujmy,
Przysada w nich jest, niewiernie miłujmy”.
Kunsztowne dzieło w oryginalnej formie, czytane od początku do końca, jest pochwałą kobiet, nakazuje traktować je z wyższością, dbać jedynie o ich potrzeby i interesy, trwać w wierności:
„Folgujmy paniom nie sobie, ma rada;
Miłujmy wiernie nie jest w nich przysada”.
Tradycyjna wersja podnosi motywy godności, miłości, prawdy, które – zdaniem podmiotu lirycznego, stanowią główne motywy działania niewiast:
„Godności trzeba nie za nic tu cnota,
Miłości pragną nie pragną tu złota.
Miłują z serca nie patrzają zdrady,
Pilnują prawdy nie kłamają rady”.
Kolejne refleksje na temat kobiecych cnót przynoszą dalsze wersy:
„Wiarę uprzejmą nie dar sobie ważą,
W miarę nie nazbyt ciągnąć rzemień każą”.
Ważniejsze od darów, czyli podarunków są dla niewiast uczucia („wiara uprzejma”), nigdy nie wydają więcej pieniędzy, niż jest to potrzebne (nie każą „ciągnąć rzemień” nazbyt, czyli otwierać zbyt często sakiewki z monetami).
Ostatni dwuwiersz jest podkreśleniem stosunku podmiotu do kobiet, jest apostrofą do piękniejszej połowy ludzkości:
„Wiecznie wam służę nie służę na chwilę,
Bezpiecznie wierzcie nierad ja omylę”
Szczerość poglądów podmiotu uautentycznia fakt, iż zna je od lat („nie służę na chwilę”), z tego powodu mogą wierzyć w każde jego słowo.
Po górnolotnym hołdzie dla kobiet przychodzi czas na ostrą krytykę niewiast – to ona jest główną bohaterką II wariantu odczytywania fraszki. Rozpoczynając lekturę wspak, otrzymujemy gorzkie spostrzeżenia na temat charakterów białogłowych:
„Nierad ja omylę wierzcie bezpiecznie
Służę nie na chwilę służę wam wiecznie”.
Podmiot liryczny niechętnie wprowadza ludzi w błąd, dlaczego odbiorcy jego słów powinni mu uwierzyć. Uczciwość jego motywacji powinien popierać fakt, iż pisaniem zajmuje się od wielu lat, iż traktuje je jako służbę społeczeństwu, a nie szansę na zdobycie sławy czy zarobienie pieniędzy.
strona: 1 2 3
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies