Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Dziady

Prawdy moralne w II cz. „Dziadów”

Autor: Dorota Blednicka

Na wezwanie Guślarza w kaplicy pojawiają się kolejno trzy rodzaje duchów. Każdy z nich niesie przesłanie moralne i naukę, która stanowi sumę doświadczeń i wniosków, wyciągniętych za życia i po śmierci.

Jako pierwsze pojawiają się duchy lekkie, przywołane rytuałem palonej kądzieli. Są to dusze Józia i Rózi, dzieci kobiety uczestniczącej w Dziadach. Na ziemi wiodły beztroskie życie, wypełnione zabawą i swawolą, kochane i rozpieszczane przez matkę. Choć po śmierci znalazły się w niebie, nie potrafią tam zaznać prawdziwego szczęścia, ponieważ nie dopełniły swojego człowieczeństwa koniecznym doświadczeniem cierpienia. Do zbawienia potrzebują dwóch ziarenek gorczycy. Zostawiają żywym następujące przesłanie:

„Bo słuchajcie i zważcie u siebie,
Że według Bożego rozkazu:
Kto nie doznał goryczy ni razu
Ten nie dozna słodyczy w niebie”.


Po duchach lekkich pojawia się Widmo Złego Pana, reprezentujące kategorię duchów ciężkich. Zostaje przywołane przez Guślarza poprzez zapalenie wódki – rytuał ognia. Duchy ciężkie to duchy, które za życia popełniły największy z grzechów – grzech przeciwko społeczeństwu, przeciwko drugiemu człowiekowi. Zły Pan był bezlitosny i okrutny. Przyczynił się do śmierci swoich poddanych, których dusze, zmienione w drapieżne ptaki, towarzyszą mu w wędrówce po zaświatach. Pragnie, aby jego dusza opuściła ciało, żeby nie musiał błąkać się po ziemi. Warunkiem zbawienia jest, by przynajmniej jeden z dawnych poddanych nakarmił go i napoił. Prosi zebranych na obrzędzie o małą miarkę wody i dwa ziarna pszenicy. Ludzie nie mogą mu jednak pomóc. Za każdym razem dusze poddanych wyszarpują Widmu jedzenie. Odchodzi, pouczając żywych:

„Sprawiedliwe zrządzenie Boże!
Bo kto nie był ni razu człowiekiem,
Temu człowiek nic nie pomoże”.


Jako ostatni pojawia się duch Zosi, należący do duchów średnich, które, choć mieszkały między ludźmi, żyły marzeniami, oderwane od rzeczywistości. Zosia za życia była pasterką, najpiękniejszą dziewczyną we wsi. Próżna i „bujająca w obłokach”, nie potrafiła pokochać żadnego mężczyzny i gardziła ich uczuciami. Z powodu swej płochliwości nie może dostać się do nieba i jest unoszona przez wiatr, zawieszona między światem żywych i umarłych, samotna. Do zbawienia nie potrzebuje jedzenia ani picia. Pragnie, aby chłopcy przyciągnęli ją do siebie, by mogła z nimi pobawić się, chociaż przez chwilę. Uczestnicy Dziadów nie mogą jej jednak pomóc, lecz Guślarz zapewnia ducha dziewczyny, że za dwa lata przekroczy próg nieba. Zosia przekazuje żywym następującą naukę:
„Bo słuchajcie i zważcie u siebie,
Że według Bożego rozkazu
Kto nie dotknął ziemi ni razu
Ten nigdy nie może być w niebie”.


Z nauk etycznych, pozostawionych ludziom przez duchy, wynika jasno, że do osiągnięcia zbawienia po śmierci, potrzebna jest pełnia człowieczeństwa. Taką pełnię człowiek zyskuje, doznając wszystkich uczuć, nie tylko szczęścia. W życiu na ziemi musi poznać również cierpienie i gorycz egzystencji. Powinien także potrafić kochać i być litościwym dla innych, dostrzegając ich krzywdy i nie będąc na nie obojętnym. Tylko taki żywot, zabarwiony zarówno radością, jak i smutkiem, prowadzi do nieba.

Zobacz inne artykuły:

Dziady cz. I
„Dziady” cz. I - streszczenie szczegółowe

Dziady cz. II
„Dziady” cz. II - krótkie streszczenie
Czas i miejsce akcji oraz wątki w „Dziadach cz. II”
„Dziady”cz. II - streszczenie szczegółowe
Geneza II cz. „Dziadów”
Ludowość w „Dziadach cz. II”
Wymień opisane w przedmowie fakty dotyczące obrzędu dziadów, które mają odzwierciedlenie w tekście dramatu Adama Mickiewicza
Rodzaje duchów w „Dziadach” cz. II
„Dziady cz. II” jako synteza dramatu romantycznego i antycznego
„Dziady” cz. II - charakterystyka postaci
Obrzęd dziadów i jego funkcja w dramacie
Prawdy moralne w II cz. „Dziadów”
Kompozycja i styl „Dziadów” cz. II
Cechy II cz. „Dziadów” jako dramatu romantycznego
Przebieg obrzędu „Dziadów” w punktach
Najważniejsze problemy II cz. Dziadów”
Plan wydarzeń „Dziadów cz. II”
Wina, kara i sposób odkupienia w „Dziadach” cz. II
Tematyka II cz. „Dziadów”
Znaczenie tytułu dramatu „Dziady”?
Znaczenie motta w „Dziadach” cz. II
Kim była ostatnia zjawa z „Dziadów” Adama Mickiewicza?
Charakterystyka pasterki Zosi w „Dziadach” cz. II
Motywy w „Dziadach” cz. II
Na czym polegał obrzęd „Dziadów”

Dziady cz. III
Czas i miejsce akcji oraz wątki w III cz. „Dziadów”
„Dziady” cz. III - streszczenie szczegółowe
„Dziady” jako dramat romantyczny
„Wielka Improwizacja” - monolog wygłoszony przez Konrada
Okoliczności powstania „Dziadów" cz. III
Mesjanizm „Dziadów” cz. III
Tematyka „Dziadów” cz. III
„Polska – Chrystusem narodów” czy „Polska – Winkelriedem narodów” – dwie koncepcje mesjanizmu
„Dziady” cz. III jako dramat romantyczny i arcydramat polski
Interpretacja Wielkiej Improwizacji
Martyrologia narodu polskiego w III cz. „Dziadów”
Struktura i konstrukcja świata przedstawionego W III części „Dziadów”
Historia Rollisona
Historia Cichowskiego
Interpretacja Małej Improwizacji
Obraz społeczeństwa rosyjskiego w III cz. „Dziadów”
Obraz społeczeństwa polskiego w III cz. „Dziadów”
Postawa Konrada wobec Boga w „Wielkiej Improwizacji”
Motyw Polaków w III cz. „Dziadów”
Interpretacja Widzenia Księdza Piotra
Widzenie Ewy – interpretacja sceny IV dramatu
Plan wydarzeń III cz. „Dziadów”
„Dziady” cz. III - charakterystyka postaci
Sens przemiany głównego bohatera dziadów Gustawa w Konrada
Pani Rollison jako przykład matki-Polki
Scharakteryzuj grupę przy stoliku i grupę przy drzwiach ze sceny VII „Salon warszawski”
Scharakteryzuj Konrada jako wieszcza
Motywy obecne w „Dziadach” cz. III
„Pieśń zemsty” Konrada

Dziady cz. IV
Czas i miejsce akcji oraz wątki w IV cz. „Dziadów”
„Dziady” cz. IV - streszczenie szczegółowe
Konrad jako romantyczny Prometeusz (bunt prometejski)
Portret tragicznego kochanka i romantycznego bohatera z IV cz. Dziadów
Kompozycja i styl III cz. „Dziadów”
Gustaw z IV cz. „Dziadów” jako bohater werterowski
Biografia romantycznego kochanka, w IV cz. „Dziadów”
„Dziady cz. IV” - charakterystyka postaci
„Dziady” cz. IV jako romantyczne studium miłości
Spór światopoglądowy – polemika Gustawa – romantyka z Księdzem – racjonalistą
Plan wydarzeń IV części „Dziadów”

Inne
Ballada „Upiór” - interpretacja
Geneza „Dziadów” Mickiewicza
Życiorys Adama Mickiewicza
Motywy literackie w „Dziadach” Mickiewicza
W jaki sposób Mickiewicz buduje nastrój w „Dziadach”
Najważniejsze inscenizacje „Dziadów”
Mickiewicz - kalendarium twórczości
Życie i twórczość Adama Mickiewicza - kalendarium
Opinie wybitnych o Mickiewiczu
Najważniejsze cytaty „Dziadów”
Czym różni się patriotyzm romantyczny od patriotyzmu współczesnego
Bibliografia



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies