Nowele Sienkiewicza
Autor: Henryk Sienkiewicz
Tytuł: Bartek zwycięzca.
Epoka: pozytywizm.
Data powstania: 1882.
Rodzaj literacki: epika.
Gatunek literacki: nowela o wymowie politycznej i patriotycznej.
Czas akcji: wiek XIX: czas wojny prusko – francuskiej (lipiec 1870 – maj 1871).
Miejsce akcji: Wielkopolska, wieś Pognębin; działania wojenne na terenie Francji.
Problematyka: Pisarz, na przykładzie Bartka Słowika, nakreślił studium charakteru polskiego chłopa – niemądrego, nieoświeconego, zacofanego, pozbawionego świadomości politycznej. W tym kontekście tytułowy bohater jako jednostka niewykształcona, zagubiona w rzeczywistości, naiwna staje się łatwym celem dla realizatorów obcej – zaborczej polityki.
Główni bohaterowie: Bartek Słowik, Magda Słowikowa, Wojtek – gospodarz z Pognębina, pan Józef Jarzyński - dziedzic z Pognębina, pani Maria Jarzyńska – bogata dama, małżonka Jarzyńskiego, Just – kolonista niemiecki osiadły w Pognębinie, Boege – niemiecki nauczyciel; Franek – syn Bartka; inni: polscy (wielkopolscy) chłopi, koloniści i dowódcy niemieccy, wojska prusko – francuskie.
Tytuł: Janko Muzykant.
Epoka: pozytywizm.
Data powstania: 1879 rok.
Rodzaj literacki: epika.
Gatunek literacki: nowela (nowela biograficzna).
Czas akcji: XIX wiek - czasy współczesne Sienkiewiczowi, czas w noweli – lato.
Miejsce akcji: wieś, sezon lata.
Problematyka: kwestia wychowywania i kształcenia warstw najuboższych; problem zaniedbań na wsi – marnowanie się talentów; problematyka dziecięca.
Główni bohaterowie: dziesięcioletni chłopiec - Janko Muzykant.
Tytuł: Latarnik (Opowiadanie to osnute jest na wypadku rzeczywistym, o którym w swoim czasie pisał J. Horain w jednej ze swoich korespondencyj z Ameryki.)
Epoka: pozytywizm.
Data powstania: 1880 rok.
Rodzaj literacki: epika.
Gatunek literacki: nowela (nowela biograficzna).
Czas akcji: lata siedemdziesiąte XIX wieku.
Miejsce akcji: Miejscem akcji jest niewielka wysepka położona niedaleko portu Aspinwall u wejścia do Kanału Panamskiego (Aspinwall - miasto w stanie Iowa, USA).
Problematyka: utwór o wymowie patriotycznej, problematyka emigracji; miniaturowa parabola ludzkiego losu; studium starości.
Główni bohaterowie: Skawiński – stary żołnierz – emigrant (Polak); czołowa postać noweli, ponadto: Mr. Izaak Falconbridge – amerykański konsul rezydujący w Panamie, Johns – człowiek dostarczający żywność na wyspę.
Tytuł: Sachem.
Epoka: pozytywizm.
Data powstania: 1883 rok.
Rodzaj literacki: epika.
Gatunek literacki: nowela zaliczana do cyklu nowel amerykańskich.
Czas akcji: Przypuszczalny czas zdarzeń to połowa XIX wieku (czasy ucisku Indian). Akcja rozgrywa się w ciągu jednego dnia, właściwie jest to wieczór „Godzina ósma wieczór. Noc cudna, pogodna, gwiaździsta.”
Miejsce akcji: Miejscem akcji jest miasto Antylopa w stanie Teksas, położone w widłach rzeki Antylopy. Antylopa powstała ma zgliszczach indiańskiej osady, Chiavatty - stolicy Czarnych Wężów.
Problematyka: utwór o wymowie patriotycznej. Losy uciskanych Indian, eksterminacja plemienia Czarnych Wężów oraz dzieje tytułowego Sachema posłużyły autorowi jako metafora losów Polaków żyjących pod zaborami. „Sachem” miał ostrzegać przed konsekwencjami wynarodowienia.
Główni bohaterowie: Czerwony Sęp – tytułowy Sachem, Hon. M. Dean – dyrektor cyrku; bohater zbiorowy: mieszkańcy Antylopy – niemieccy koloniści.
Tytuł: Szkice węglem pełny tytuł: Szkice węglem, czyli epopeja pod tytułem: Co się działo w Baraniej Głowie.
Epoka: pozytywizm.
Data powstania: lato 1876 roku, podczas pobytu w Stanach Zjednoczonych (Kalifornia).
Rodzaj literacki: epika.
Gatunek literacki: nowela (nowela o wymowie społeczno – politycznej).
Czas akcji: II połowa XIX wieku – czasy współczesne Sienkiewiczowi.
Miejsce akcji: fikcyjna miejscowość – Barania Głowa - wieś w powiecie osłowickim, oddalona od Osłowic o „opętane” trzy mile; karykatura i jednocześnie metafora innych prowincjonalnych miejscowości.
Problematyka: tematyka ludowa: krytyka stosunków społecznych; Sienkiewicz w wystąpił przeciwko „zasadzie nieinterwencji” stosowanej przez szlachtę, ukazał zgubne skutki decyzji samorządów lokalnych oraz samowolę urzędników. Eksponując bezradność i krzywdę chłopa, obciążył winą „warstwy wyższe”: inteligencję, duchowieństwo, ziemiaństwo, które dzięki „zasadzie nieinterwencji” mogły pozostawać bierne wobec niesprawiedliwości i zła.
Główni bohaterowie: Wawrzon Rzepa, Maria Rzepowa, pisarz gminny Zołzikiewicz, wójt Franciszek Burak, dziedzic - pan Skorabiewski, panna Jadwiga – córka Skorabiewskiego, Wiktor – kuzyn Skorabiewskich, ławnik Gomuła, karczmarz Szmul, Herszek z Wrzeciądzy, pan Floss, ksiądz Ulanowski, ksiądz Czyżyk, Wach Rechnio i Baśka Żabianka, naczelnik powiatu w Osłowicach; urzędnicy; pijany chłop, społeczność wiejska Baraniej Głowy.
Tytuł: Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela.
Epoka: pozytywizm.
Data powstania i publikacji: Utwór powstał około 1879 roku w Wenecji. Po raz pierwszy opublikowała go „Gazeta Lwowska” pod tytułem Z pamiętnika poznańskiego korepetytora; druga publikacja – rok 1879, czasopismo „Niwa”, tytuł Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela.
Rodzaj literacki: epika.
Gatunek literacki: nowela (nowela biograficzna o wymowie patriotycznej).
Czas akcji: lata osiemdziesiąte XIX wiek - czasy współczesne Sienkiewiczowi; Czas akcji obejmuje niecały jeden semestr nauki szkolnej – do świąt Bożego Narodzenia.
Miejsce akcji: Miejscem akcji jest duże miasto przynależące do zaboru pruskiego, najprawdopodobniej Poznań.
Problematyka: W niewielkiej noweli opisującej dzieje jedenastoletniego Michasia Sienkiewicz zademonstrował metody kształcenia w szkole pruskiej, ukazał ich bezwzględność i cel - próbę germanizacji polskiego społeczeństwa; zobrazował sytuację polskich dzieci uczęszczających do niemieckich szkół – dyskryminację, publiczne nagany i kary, kpiny z polskiej tradycji i obyczajów; przedstawił dramat młodego pokolenia w okresie zaborów.
Główni bohaterowie: jedenastoletni Michaś, jego nauczyciel – pan Wawrzynkiewicz – narrator noweli, matka Michasia – pani Maria.
kontakt | polityka cookies