Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Nowele Sienkiewicza

Konstrukcja noweli „Sachem”

Autor: Ewa Petniak

„Sachem” to nowela zbudowana według reguł tego gatunku. Początek akcji stanowi retrospektywna opowieść nawiązująca do historii Chiavatty. Pojawia się informacja o planowanym występie sachema – ocalałego syna indiańskiego widza. Następnie pisarz buduje napięcie wokół tego wątku: dokładnie opisuje wnętrze cyrku, prezentuje mieszkańców miasteczka przybyłych na pokaz: „W cyrku widno jak w dzień, bo chociaż nie zdołano przeprowadzić do niego rur gazowych, to natomiast olbrzymi żyrandol, złożony z pięćdziesięciu lamp naftowych, oblewa arenę i widzów potokami światła. W tych blaskach widać opasłe, przechylone w tył, dla folgi podbródkom głowy piwoszów, młode twarze kobiece i śliczne, zdziwione buzie dziecinne, których oczy niemal nie wychodzą na wierzch z ciekawości.”

Relacjonuje przebieg przedstawienia: występ tancerki Liny, przemówienie dyrektora, a następnie pokaz Sachema. Cyrkowy „debiut” Czerwonego Sępa jest niezwykle emocjonujący. Sachem ubrany w kostium indiańskiego wojownika przechadza się po linie, dzierżąc w dłoni długi drąg, służący do podtrzymania równowagi. Intonuje pieśń wojenną i wydaje okrzyk charakterystyczny dla Czarnych Wężów: „Herr Gott!” Śpiewa o zemście. Publiczność siedzi oniemiała. Indianin podnosi drąg... napięcie sięga zenitu, w punkcie kulminacyjnym Sachem znika ze sceny, by po chwili pojawić się na widowni, prosząc o wrzucanie datków do blaszanej miseczki.

W zakończeniu widzimy upokorzonego wodza żebrzącego o pieniądze, a następnie jego postać pojawia się w lokalu „Pod Złotym Słońcem”, gdzie „ostatni z pokolenia” Czarnych Wężów, jako „cywilizowany” mieszkaniec Antylopy próbuje przysmaków lokalnej kuchni.

„Opowiedziawszy historię wymordowania przez kolonistów niemieckich osady indiańskiej – „czystek etnicznych” – prezentuje autor występ cyrkowy ostatniego wodza indiańskiego, sachema. Groźba zemsty za masakrę wywołuje popłoch mieszkańców i wielkie napięcie czytelników, rozładowane niespodziewanym i szokującym zakończeniem. Tak doskonale zorganizowana dramaturgia wydarzeń bardzo rzadko zdarza się w nowelistyce polskiej.” (T. Żabski, Sienkiewicz, Wrocław 1999)
Artyzm utworu polega między innymi na świetnym operowaniu kontrastem oraz użyciu ironii – drwiny, karykatury. Na zasadzie kontrastu zbudowane są „sceny cyrkowe”. Piękna Lina budzi w publiczności zupełnie inne uczucia niż Sachem. Wszystkich zachwyca jej występ. Pokaz Indianina nasycony jest grozą. Widzowie milczą strwożeni, obawiają się zemsty. Wódz sam jest pełen sprzeczności. Odziany niczym wojownik budzi strach: „Płaszcz z białych gronostajów – oznaka wodza – pokrywa jego wyniosłą postać i tak dziką, że przypomina źle oswojonego jaguara. Twarz ma jakby wykutą z miedzi, podobną do głowy orła, a w tej twarzy świecą zimnym blaskiem oczy prawdziwie indyjskie, spokojne, niby obojętne, a złowrogie. (...) Na głowie jego chwieją się pióra, za pasem ma topór i nóż do skalpowania, w ręku tylko zamiast łuku, trzyma długi drąg, który służy do chwytania równowagi podczas chodzenie po drucie.”

Zupełnie inny obraz Sachema ukazują ostatnie wersy noweli: „Oto wychodzi, wychodzi znowu, zziajany, zmęczony, straszny. W ręku niesie blaszaną miskę i, wyciągając ją ku widzom, mówi błagalnym głosem: „Was geffalig fur den letzten der Schwarzen Schlangen!... – „Co łaska dla ostatniego z Czarnych Wężów!...” Potomek wojowniczych Indian „nie sieje” już przerażenia, wzbudza jedynie litość i współczucie.

Sienkiewicz posłużył się ironią, by ukazać obłudę, zakłamanie mieszkańców Antylopy, jednocześnie zaakcentował ich okrucieństwo, podłość. Wskazał także wady „mieszczuchów” – filistrów: ich dążenie do dobrobytu, zgnuśnienie, lubowanie się w tanich rozrywkach. Ironia widoczna jest w opisie „cywilizowanej” Antylopy; „Na placu, na którym powieszono ostatnich Czarnych Wężów, zbudowano zakład filantropijny, pastorowie w kościołach uczyli co niedziela miłości bliźniego, poszanowanie cudzej własności i innych cnót potrzebnych ucywilizowanemu społeczeństwu; pewien przyjezdny prelegent miał nawet raz na Kapitolu odczyt „O prawach narodów”.

strona:    1    2  

Zobacz inne artykuły:

„Bartek Zwycięzca”
„Bartek Zwycięzca” – streszczenie szczegółowe
Charakterystyka Bartka Słowika
Czas i miejsce akcji „Bartka Zwycięzcy”
Interpretacja tytułu – „Bartek Zwycięzca”
Geneza „Bartka Zwycięzcy”
Problematyka „Bartka Zwycięzcy”
Narracja i styl w noweli „Bartek Zwycięzca”
Kompozycja „Bartka Zwycięzcy”
Charakterystyka pozostałych bohaterów „Bartka Zwycięzcy”
Plan wydarzeń „Bartka Zwycięzcy”
Motywy literackie w noweli „Bartek Zwycięzca”
Najważniejsze cytaty z noweli „Bartek Zwycięzca”

„Janko Muzykant”
„Janko Muzykant” – streszczenie szczegółowe
Charakterystyka Janka Muzykanta
Czas i miejsce akcji „Janka Muzykanta”
Problematyka „Janka Muzykanta”
Geneza „Janka Muzykanta”
Znaczenie tytułu noweli „Janko Muzykant”
Kompozycja „Janka Muzykanta”
Narracja i styl w „Janku Muzykancie”
Plan wydarzeń „Janka Muzykanta”
Motywy literackie w „Janku Muzykancie”
Ekranizacja „Janka Muzykanta”
Najważniejsze cytaty z „Janka Muzykanta”

„Latarnik”
„Latarnik” – streszczenie szczegółowe
Charakterystyka Skawińskiego – „Odyseusza – emigranta”
Czas i miejsce akcji „Latarnika”
Geneza „Latarnika”
Skawiński - dzieje głównego bohatera
Wyjaśnienie tytułu noweli „Latarnik”
Problematyka „Latarnika”
Plan wydarzeń „Latarnika”
Konstrukcja i narracja „Latarnika”

„Sachem”
„Sachem” – streszczenie szczegółowe
Charakterystyka Sachema
Czas i miejsce akcji noweli „Sachem”
Wyjaśnienie tytułu „Sachem”
Geneza noweli „Sachem”
Konstrukcja noweli „Sachem”
Pozostali bohaterowie noweli „Sachem”
Plan zdarzeń noweli „Sachem”
Motywy literackie w „Sachemie”
Najważniejsze cytaty noweli „Sachem”

„Szkice węglem”
„Szkice węglem” – streszczenie szczegółowe
Czas i miejsce akcji noweli „Szkice węglem”
Problematyka „Szkiców węglem”
Geneza „Szkiców węglem”
Charakterystyka Wawrzona Rzepy
Charakterystyka Marii Rzepowej
Charakterystyka Zołzikiewicza
Narracja i styl w noweli „Szkice węglem”
Konstrukcja „Szkiców węglem”
Interpretacja tytułu – „Szkice węglem”
Pozostali bohaterowie „Szkiców węglem”
Motywy literackie w noweli „Szkice węglem”
Plan wydarzeń noweli „Szkice węglem”
Ekranizacja „Szkiców węglem”
Najważniejsze cytaty z noweli „Szkice węglem”

„Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
„Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela” – streszczenie szczegółowe
Charakterystyka Michasia
Czas i miejsce akcji „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Problematyka „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Geneza „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Narracja w noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Kompozycja i styl noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Wyjaśnienie tytułu „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Charakterystyka pozostałych bohaterów noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Plan wydarzeń noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Motywy literackie w noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Najważniejsze cytaty z noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”

Inne
Henryk Sienkiewicz - biografia
Nowelistyka Henryka Sienkiewicza
Twórczość Sienkiewicza
Kalendarium życia Henryka Sienkiewicza
O Sienkiewiczu powiedzieli...
Sienkiewicz - ciekawostki
Nowela jako gatunek. Wyznaczniki
Bibliografia



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies