Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Nowele Sienkiewicza

Motywy literackie w „Janku Muzykancie”

Autor: Ewa Petniak

Motyw dziecka – artysty

Przykładem utalentowanego dziecka jest w noweli dziesięcioletni Janko. Chłopiec ma nietypową pasję – fascynują go wszelkie dźwięki, odgłosy, melodie natury. „W polu grała mu bylica, w sadku pod chałupą ćwirkotały wróble, aż się wiśnie trzęsły! Wieczorami słuchiwał wszystkich głosów, jakie są na wsi, i pewno myślał sobie, że cała wieś gra. Jak posłali go do roboty, żeby gnój rozrzucał, to mu nawet wiatr grał w widłach.” Różni się od rówieśników, ponieważ spędza czas samotnie, ale podobnie do wszystkich wiejskich dzieci podczas rozmów z ludźmi wkłada palec do buzi. Jest nieśmiały. Cechuje go wrażliwość: „bo jak – bywało, zahuczą organy lub zaśpiewają słodkim głosem, to dziecku oczy tak mgłą zachodzą, jakby już nie z tego świata patrzyły...” Niektórzy nazywają go ladacem, bo stroni od obowiązków i ucieka z domu, by kręcić fujarki „wedle strugi”.

Społeczność wiejska nie rozumie i nie pochwala jego pasji. Wszyscy mają go za „odmieńca”. Bywa bity i szykanowany. Chłopak często chodzi pod karczmę, by słuchać śpiewów i wygrywanych na różnych instrumentach melodii. We dworze podziwia skrzypce. Na użytek własny robi sobie podobne z końskiego włosia i gonta, ale te nie brzmią jak prawdziwe. Janko jest utalentowanym, nietypowym dzieckiem, nierozumianym i potępianym przez innych. Przypomina Orcia z „Nie – Boskiej” komedii żyjącego w poetyckim obłąkaniu. Ma „obsesję” na punkcie muzyki. W „wiejskim światku”, gdzie toczy się walka o byt, brakuje miejsca dla „odmieńców” – artystów. Giną oni wraz ze swoimi marzeniami, ideałami. To jednostki skazane na przegraną.

Motyw przyrody

Przyroda odgrywa w noweli niezwykłą rolę. Świat natury pełen jest magii. Ożywiona przyroda przemawia tajemniczymi głosami (zabieg animizacji, personifikacji): „W ogrodzie dworskim nad stawem słowik zaczął śpiewać i pogwizdywać cicho, to głośniej: „Idź, pójdź, weź!” Lelek poczciwy cichym lotem zakręcił się koło głowy dziecka i zawołał: „Janku!, nie!, nie!” Ale lelek odleciał, a słowik został i łopuchy coraz wyraźniej mruczały: „Tam nie ma nikogo!” Świat przyrody przejmuje rolę narratora.
Tworzy to efekty baśniowe. Rzeczywistość ukazana jest z perspektywy dziecka – przyroda ożywa dzięki fantazji chłopca, i tylko w jego wyobraźni. Ponadto natura portretuje stany emocjonalne małego bohatera: strach, napięcie. Moment śmierci Janka kontrastuje z żywotnością przyrody: „Jaskółki świergotały w czereśni, co rosła pod przyzbą; promień słońca wchodził przez szybę i oblewał jasnością złotą, rozczochraną główkę dziecka i twarz, w której nie zostało kropli krwi. (...) a twarz dziecka była jakby zasłuchana w te odgłosy wiejskie, które wchodziły przez okno. Był to wieczór, więc dziewczęta wracające od siana śpiewały (...).”

Motyw wsi

Akcja noweli toczy się na wsi. Społeczność wiejska boryka się z problemami dnia codziennego. Życie jest pełne trosk. W takiej sytuacji nikt nie potrafi zrozumieć muzycznej pasji małego Janka. Wszyscy chcieliby, żeby wyrósł na porządnego, zaradnego gospodarza, a nie nieużytecznego artystę, dlatego uważają go za leniucha: „bo i do roboty był ladaco”. Obraz wsi jest raczej przygnębiający, smutny, ożywiają go nieco dźwięki przyrody: „W polu grała mu bylica, w sadku pod chałupą ćwirkotały wróble, aż się wiśnie trzęsły!” i muzyka wiejskiej karczmy. W końcowym fragmencie noweli pojawia się motyw wsi jako arkadii - pośród pogodnego wieczoru rozlega się śpiew ptaków i panien wracających z pola, nitka zachodzącego słońca „plącze się” po twarzyczce umierającego chłopca, i właśnie ta śmierć niweczy pozorny spokój i mrocznym cieniem zasnuwa letni, „krajobraz wiejski”.

strona:    1    2  

Zobacz inne artykuły:

„Bartek Zwycięzca”
Charakterystyka Bartka Słowika
„Bartek Zwycięzca” – streszczenie szczegółowe
Czas i miejsce akcji „Bartka Zwycięzcy”
Problematyka „Bartka Zwycięzcy”
Interpretacja tytułu – „Bartek Zwycięzca”
Geneza „Bartka Zwycięzcy”
Narracja i styl w noweli „Bartek Zwycięzca”
Kompozycja „Bartka Zwycięzcy”
Charakterystyka pozostałych bohaterów „Bartka Zwycięzcy”
Plan wydarzeń „Bartka Zwycięzcy”
Motywy literackie w noweli „Bartek Zwycięzca”
Najważniejsze cytaty z noweli „Bartek Zwycięzca”

„Janko Muzykant”
Charakterystyka Janka Muzykanta
„Janko Muzykant” – streszczenie szczegółowe
Czas i miejsce akcji „Janka Muzykanta”
Problematyka „Janka Muzykanta”
Geneza „Janka Muzykanta”
Kompozycja „Janka Muzykanta”
Znaczenie tytułu noweli „Janko Muzykant”
Narracja i styl w „Janku Muzykancie”
Plan wydarzeń „Janka Muzykanta”
Motywy literackie w „Janku Muzykancie”
Ekranizacja „Janka Muzykanta”
Najważniejsze cytaty z „Janka Muzykanta”

„Latarnik”
Charakterystyka Skawińskiego – „Odyseusza – emigranta”
„Latarnik” – streszczenie szczegółowe
Czas i miejsce akcji „Latarnika”
Geneza „Latarnika”
Skawiński - dzieje głównego bohatera
Problematyka „Latarnika”
Wyjaśnienie tytułu noweli „Latarnik”
Plan wydarzeń „Latarnika”
Konstrukcja i narracja „Latarnika”

„Sachem”
Charakterystyka Sachema
„Sachem” – streszczenie szczegółowe
Czas i miejsce akcji noweli „Sachem”
Wyjaśnienie tytułu „Sachem”
Geneza noweli „Sachem”
Konstrukcja noweli „Sachem”
Pozostali bohaterowie noweli „Sachem”
Plan zdarzeń noweli „Sachem”
Motywy literackie w „Sachemie”
Najważniejsze cytaty noweli „Sachem”

„Szkice węglem”
„Szkice węglem” – streszczenie szczegółowe
Czas i miejsce akcji noweli „Szkice węglem”
Charakterystyka Wawrzona Rzepy
Charakterystyka Marii Rzepowej
Charakterystyka Zołzikiewicza
Problematyka „Szkiców węglem”
Geneza „Szkiców węglem”
Narracja i styl w noweli „Szkice węglem”
Konstrukcja „Szkiców węglem”
Interpretacja tytułu – „Szkice węglem”
Pozostali bohaterowie „Szkiców węglem”
Motywy literackie w noweli „Szkice węglem”
Plan wydarzeń noweli „Szkice węglem”
Ekranizacja „Szkiców węglem”
Najważniejsze cytaty z noweli „Szkice węglem”

„Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Charakterystyka Michasia
„Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela” – streszczenie szczegółowe
Czas i miejsce akcji „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Problematyka „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Geneza „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Narracja w noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Kompozycja i styl noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Wyjaśnienie tytułu „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Charakterystyka pozostałych bohaterów noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Plan wydarzeń noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Motywy literackie w noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Najważniejsze cytaty z noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”

Inne
Nowelistyka Henryka Sienkiewicza
Henryk Sienkiewicz - biografia
Twórczość Sienkiewicza
Kalendarium życia Henryka Sienkiewicza
O Sienkiewiczu powiedzieli...
Sienkiewicz - ciekawostki
Bibliografia
Nowela jako gatunek. Wyznaczniki



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies