Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Nowele Sienkiewicza

Narracja i styl w noweli „Bartek Zwycięzca”

Autor: Ewa Petniak

Narrator, prezentując sylwetkę głównego bohatera, ujawnia się w pierwszym zdaniu noweli: „Bohater mój nazywał się Bartek Słowik, ale ponieważ miał zwyczaj wytrzeszczać oczy, gdy do niego mówiono, przeto sąsiedzi nazywali go: Bartek Wyłupiasty. (...)” Stosując technikę relacji naocznego świadka, koncentruje się na działaniach, zdarzeniach i przeżyciach czołowej postaci utworu.

Technika relacji naocznego świadka, który widzi i pamięta każdy ruch rozszalałego chłopa, stosowana konsekwentnie i w dalszych opisach jego wyczynów, przy zdobycie chorągwi i baterii armat, stanowi o plastyce wystudiowanej na Homerze, co autorowi nie przeszkodziło sparodiować antycznej inwokacji do Muzy. Swoistej wzniosłości ten akcent komiczny, ostrzegający przed patosem, wcale nie szkodzi.” (J. Krzyżanowski, Twórczość Henryka Sienkiewicza, Warszawa 1973)

Parodia inwokacji z „Iliady” Homera nadaje czynom Bartka charakter komiczny: „Teraz, Muzo, śpiewaj mojego Bartka, aby potomność wiedziała, co czynił. (...) Włos stanął mu dębem, z oczu skry poszły. Zapomniał o świecie, o tym, że , i chwyciwszy w potężne łapy karabin, skoczył z drugimi naprzód. (...)” Postać bohatera jest karykaturalna i groteskowa. Autor ukazał wizerunek chłopa przez pryzmat „krzywego zwierciadła”, krytykując tym samym cechy takie jak: zacofanie, ograniczenie, ciemnota, naiwność, ponadto napiętnował relacje dwór – wieś. Utwór o satyrycznej wymowie stał się pretekstem do ukazania zagrożeń procesu germanizacji oraz prawd związanych okresem zaborów (polityka rządu pruskiego wobec Polaków).

Groteska – jest rodzajem satyry silnie deformującej rzeczywistość, zawiera elementy karykatury i fantastycznej stylizacji. Łączy w sobie grozę, makabrę i jednocześnie poczucie humoru, co w rezultacie sprawia efekt tragikomiczny. Groza i potworność sąsiadują z diaboliczny śmiechem. Ukazana rzeczywistość nosi znamiona absurdu, karykatury, jest nierealistyczna, ujęta w ramę „krzywego zwierciadła”.
Nowela zawiera sporą dawkę humoru i ironii: „Bohater mój nazywał się Bartek Słowik (...). Ze słowikiem istotnie mało miał wspólnego, natomiast jego przymioty umysłowe i prawdziwie homeryczna naiwność zjednały mu także przezwisko: Głupi Bartek.” Zabieg ironii (ukrytej kpiny, celowej niezgodności) widać zwłaszcza we fragmencie Bartkowego listu adresowanego do żony, w którym to bohater donosi o prześladowaniach katolików, sam jednak katolikiem będąc: „Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus i Jego święta Rodzicielka! Najukochańsza Magdo! Co u ciebie słychać? Dobrze ci w chałupie pod pierzyną, a ja tu wojuję okrutnie. (...) Jakeśma palili jedną wieś, tośma i dzieciom, i babom nie przepuścili, i ja też Kościół ci się spalił do cna, bo ony są katoliki, i ludzi się popiekło niemało. (...) Bogu cię polecam.”

Sienkiewicz posłużył się językiem gwarowym, ukazał rzeczywistość oczami prostego chłopa: „Bartek zafrasował się niepomału. Przyszło zawiadomienie, że trzeba się było stawić, trzeba było porzucić chałupę, grunt i zdać wszystko na babską opiekę. (...) Teraz mój Bartek jął na całą tę wojnę patrzeć ze stanowiska własnego interesu i poczuł jakąś otuchę na myśl, że tyle wojska i armat występuje w obronie zagrożonej przez bałamuctwo francuskie Magdy. Pięści mu się zacisnęły mimowolnie i strach przed Francuzami pomieszał się w jego umyśle z nienawiścią do nich.” Stylizacja gwarowa uwidacznia się praktycznie w całości utworu: „ – A za kogo prałem Francuzów? Nie za Niemców, co? Ja tera lepszy jak Niemiec, bo żaden Niemiec nie ma tyle tego. Piwa dajta! Ze Steinmecem gadałem i z Podbielskim gadałem. Piwa dajta!” – mówi „zwycięzca”.

Narrator użył także zwrotów obcojęzycznych: niemieckich i francuskich, np: „Morgen, Kerl” – z niemieckiego „Cześć, zuchu!”, „Done di pę” – „donez du pain” – z francuskiego – „dajcie chleba”. Ponadto wprowadził do utworu fakty biograficzne, związane z osobą swojego brata, który jako ochotnik zaciągnął się do wojska i poległ w wojnie prusko – francuskiej. Przypomina o tym scena z jeńcami:

strona:    1    2  

Szybki test:

Sienkiewicz w noweli "Bartek Zwycięzca" nadał czynom Bartka charakter komiczny parodiując:
a) Odyseję
b) Iliadę
c) Boską Komedię
d) Odprawę posłów greckich
Rozwiązanie

W "Bartku Zwycięzcy" nie występują:
a) zwroty obcojęzyczne
b) stylizacje gwarowe
c) elementy biograficzne
d) odniesienia do pobytu autora w Ameryce
Rozwiązanie

W "Bartku Zwycięzcy" nie brakuje:
a) groteski
b) wszystkie odpowiedzi są poprawne
c) ironii
d) humoru
Rozwiązanie

Zobacz inne artykuły:

„Bartek Zwycięzca”
„Bartek Zwycięzca” – streszczenie szczegółowe
Charakterystyka Bartka Słowika
Czas i miejsce akcji „Bartka Zwycięzcy”
Interpretacja tytułu – „Bartek Zwycięzca”
Geneza „Bartka Zwycięzcy”
Problematyka „Bartka Zwycięzcy”
Narracja i styl w noweli „Bartek Zwycięzca”
Kompozycja „Bartka Zwycięzcy”
Charakterystyka pozostałych bohaterów „Bartka Zwycięzcy”
Plan wydarzeń „Bartka Zwycięzcy”
Motywy literackie w noweli „Bartek Zwycięzca”
Najważniejsze cytaty z noweli „Bartek Zwycięzca”

„Janko Muzykant”
„Janko Muzykant” – streszczenie szczegółowe
Charakterystyka Janka Muzykanta
Czas i miejsce akcji „Janka Muzykanta”
Problematyka „Janka Muzykanta”
Geneza „Janka Muzykanta”
Znaczenie tytułu noweli „Janko Muzykant”
Kompozycja „Janka Muzykanta”
Narracja i styl w „Janku Muzykancie”
Plan wydarzeń „Janka Muzykanta”
Motywy literackie w „Janku Muzykancie”
Ekranizacja „Janka Muzykanta”
Najważniejsze cytaty z „Janka Muzykanta”

„Latarnik”
„Latarnik” – streszczenie szczegółowe
Charakterystyka Skawińskiego – „Odyseusza – emigranta”
Czas i miejsce akcji „Latarnika”
Geneza „Latarnika”
Skawiński - dzieje głównego bohatera
Wyjaśnienie tytułu noweli „Latarnik”
Problematyka „Latarnika”
Plan wydarzeń „Latarnika”
Konstrukcja i narracja „Latarnika”

„Sachem”
„Sachem” – streszczenie szczegółowe
Charakterystyka Sachema
Czas i miejsce akcji noweli „Sachem”
Wyjaśnienie tytułu „Sachem”
Geneza noweli „Sachem”
Konstrukcja noweli „Sachem”
Pozostali bohaterowie noweli „Sachem”
Plan zdarzeń noweli „Sachem”
Motywy literackie w „Sachemie”
Najważniejsze cytaty noweli „Sachem”

„Szkice węglem”
„Szkice węglem” – streszczenie szczegółowe
Czas i miejsce akcji noweli „Szkice węglem”
Problematyka „Szkiców węglem”
Geneza „Szkiców węglem”
Charakterystyka Wawrzona Rzepy
Charakterystyka Marii Rzepowej
Charakterystyka Zołzikiewicza
Narracja i styl w noweli „Szkice węglem”
Konstrukcja „Szkiców węglem”
Interpretacja tytułu – „Szkice węglem”
Pozostali bohaterowie „Szkiców węglem”
Motywy literackie w noweli „Szkice węglem”
Plan wydarzeń noweli „Szkice węglem”
Ekranizacja „Szkiców węglem”
Najważniejsze cytaty z noweli „Szkice węglem”

„Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
„Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela” – streszczenie szczegółowe
Charakterystyka Michasia
Czas i miejsce akcji „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Problematyka „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Geneza „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Narracja w noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Kompozycja i styl noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Wyjaśnienie tytułu „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Charakterystyka pozostałych bohaterów noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Plan wydarzeń noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Motywy literackie w noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Najważniejsze cytaty z noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”

Inne
Henryk Sienkiewicz - biografia
Nowelistyka Henryka Sienkiewicza
Twórczość Sienkiewicza
Kalendarium życia Henryka Sienkiewicza
O Sienkiewiczu powiedzieli...
Sienkiewicz - ciekawostki
Nowela jako gatunek. Wyznaczniki
Bibliografia



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies