Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Nowele Sienkiewicza

Narracja w noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”

Autor: Ewa Petniak

Narracja prowadzona jest z perspektywy pierwszoosobowej. Fakty z życia jedenastoletniego Michasia przedstawia Wawrzynkiewicz, prywatny nauczyciel chłopca. Prowadząc pamiętnik, przybliża odbiorcy sylwetkę swojego ucznia, analizuje przyczyny jego śmierci, ocenia system pruskiego szkolnictwa, pisze o okrucieństwach edukacji w niemieckich szkołach. Wypowiada się w sposób fachowy, ponieważ sam jest nauczycielem i sprawy dotyczące kształcenia nie są mu obce. Dzieli się z odbiorcą swoimi refleksjami, spostrzeżeniami:

„Jestem sam nauczycielem, jakkolwiek prywatnym, i nie wiem, co bym robił na świecie, gdybym jeszcze stracił wiarę w wartość nauki i pożytek, jaki z niej płynie. Myślę tylko po prostu, że nauka nie powinna być tragedią dla dzieci (...)”. Myślę także, że pedagogia lepiej spełnia swe zadanie, gdy dziecko czuje rękę prowadzącą je łagodnie, nie zaś nogę przygniatającą mu piersi i depcącą wszystko, co go nauczono czcić i kochać w domu.”

Ujawnia niektóre wiadomości o sobie: „Chory sam jestem na piersi, samotny i zgryźliwy (....)”. Wspomina swój emocjonalny stosunek do matki Michasia – skrywaną miłość, której nigdy nie zdołał wyrazić: „Od sześciu lat byłem w jej domu, byłem przy śmierci jej męża, widziałem ja nieszczęśliwą, samą, a zawsze dobrą jak anioł, kochającą dzieci, świętą prawie w swym wdowieństwie, a więc... musiało do tego przyjść. Ale to nie miłość we mnie, to prędzej moja religia.” Przywołuje w pamięci chwile z dzieciństwa i porównuje je z młodzieńczymi latami swojego podopiecznego: „Ja przynajmniej w wieku Michasia, gdym latał za gołębiami po ulicach lub grywał w pliszki pod ratuszem, miałem swoje czasy zdrowia i wesołości. (...) zresztą byłem swobodny jak ptak i nie dbałem o nic. Michaś i tego nawet nie miał. (....) Przeciwnie: widziałem dziecko idące do szkoły i wracające z niej chmurne, zgarbione pod ciężarem książek, wysilone, ze zmarszczkami w kącikach oczu, tłumiące ustawicznie jakoby wybuch płaczu (...)”.
Wawrzynkiewicz korespondował z matką Michasia. Donosił jej o postępach syna, radził, informował o pogarszającym się stanie zdrowia dziecka: „Odbierałem też często listy od pani Marii, polecające mi bym czuwał nad zdrowiem dziecka, ale z rozpaczą przekonywałem się co dzień, że pogodzić naukę ze zdrowiem było niepodobieństwem.” Obserwował chłopca, widział jego poświęcenie i próby sprostania wymaganiom szkolnym i oczekiwaniom matki. Nauczył się rozpoznawać reakcje malca. Wiedział, kiedy jest szczęśliwy, zadowolony, a kiedy przejęty, smutny, stroskany, rozczarowany. „Tak nauczyłem się czytać z jego twarzy, że skoro tylko wszedł, od pierwszego rzutu oka poznawałem, gdy mu się nie powiodło. (...) Dziecko traciło siły, chudło, żółkło i zasępiało się coraz bardziej.” Znał go od sześciu lat, łączyła go z podopiecznym silna więź emocjonalna: „Zresztą, czemu miałbym ukrywać przed samym sobą; był mi drogim, bo był synem droższej dla mnie nade wszystko istoty...”

Pedagog zawarł te informacje w prywatnych zapiskach, analizował w nich zachowania podopiecznego, pisał o jego rozterkach i przeżyciach wewnętrznych. Stał się świadkiem osobistej tragedii małego człowieka i z własnej perspektywy tę tragedię przybliżył. Jego przekaz wypełniony jest emocjami. Widać w nim serdeczną więź nauczyciela i ucznia oraz żal z powodu śmierci bliskiej osoby. W ostatnich zdaniach pamiętnika narrator zwraca się bezpośrednio do bohatera relacji :„(...) mój mały Michasiu, mój kwiatku uwiędły za wcześnie uwiędły! Miałeś zły akcent, ale serce poczciwe. Nie wiem, gdzie jesteś, czy mnie słyszysz, wiem tylko, że twój dawny nauczyciel kaszle coraz częściej, że mu coraz ciężej, samotniej i wkrótce może odejdzie, jak ty odszedłeś...”

Perspektywa narracji odpowiada formie pamiętnika: przekaz dotyczy minionych zdarzeń, zachowany jest dystans czasowy. Zawarte są subiektywne komentarze dotyczące przeszłości, co tworzy dwupłaszczyznowość narracyjną: czas przeszły i teraźniejszy: „Sam napracowałem się w życiu niemało, nacierpiałem głodu i biedy, nie byłem szczęśliwy, nie będę szczęśliwy (...)! nawet już i zębów nie ściskam, gdy o tym myślę: nie wierzę, żeby było warto żyć, ale może dlatego właśnie mam prawdziwe współczucie dla każdej biedy.”

strona:    1    2  

Zobacz inne artykuły:

„Bartek Zwycięzca”
Charakterystyka Bartka Słowika
„Bartek Zwycięzca” – streszczenie szczegółowe
Czas i miejsce akcji „Bartka Zwycięzcy”
Problematyka „Bartka Zwycięzcy”
Interpretacja tytułu – „Bartek Zwycięzca”
Geneza „Bartka Zwycięzcy”
Narracja i styl w noweli „Bartek Zwycięzca”
Kompozycja „Bartka Zwycięzcy”
Charakterystyka pozostałych bohaterów „Bartka Zwycięzcy”
Plan wydarzeń „Bartka Zwycięzcy”
Motywy literackie w noweli „Bartek Zwycięzca”
Najważniejsze cytaty z noweli „Bartek Zwycięzca”

„Janko Muzykant”
Charakterystyka Janka Muzykanta
„Janko Muzykant” – streszczenie szczegółowe
Czas i miejsce akcji „Janka Muzykanta”
Problematyka „Janka Muzykanta”
Geneza „Janka Muzykanta”
Kompozycja „Janka Muzykanta”
Znaczenie tytułu noweli „Janko Muzykant”
Narracja i styl w „Janku Muzykancie”
Plan wydarzeń „Janka Muzykanta”
Motywy literackie w „Janku Muzykancie”
Ekranizacja „Janka Muzykanta”
Najważniejsze cytaty z „Janka Muzykanta”

„Latarnik”
Charakterystyka Skawińskiego – „Odyseusza – emigranta”
„Latarnik” – streszczenie szczegółowe
Czas i miejsce akcji „Latarnika”
Geneza „Latarnika”
Skawiński - dzieje głównego bohatera
Problematyka „Latarnika”
Wyjaśnienie tytułu noweli „Latarnik”
Plan wydarzeń „Latarnika”
Konstrukcja i narracja „Latarnika”

„Sachem”
Charakterystyka Sachema
„Sachem” – streszczenie szczegółowe
Czas i miejsce akcji noweli „Sachem”
Wyjaśnienie tytułu „Sachem”
Geneza noweli „Sachem”
Konstrukcja noweli „Sachem”
Pozostali bohaterowie noweli „Sachem”
Plan zdarzeń noweli „Sachem”
Motywy literackie w „Sachemie”
Najważniejsze cytaty noweli „Sachem”

„Szkice węglem”
„Szkice węglem” – streszczenie szczegółowe
Czas i miejsce akcji noweli „Szkice węglem”
Charakterystyka Wawrzona Rzepy
Charakterystyka Marii Rzepowej
Charakterystyka Zołzikiewicza
Problematyka „Szkiców węglem”
Geneza „Szkiców węglem”
Narracja i styl w noweli „Szkice węglem”
Konstrukcja „Szkiców węglem”
Interpretacja tytułu – „Szkice węglem”
Pozostali bohaterowie „Szkiców węglem”
Motywy literackie w noweli „Szkice węglem”
Plan wydarzeń noweli „Szkice węglem”
Ekranizacja „Szkiców węglem”
Najważniejsze cytaty z noweli „Szkice węglem”

„Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Charakterystyka Michasia
„Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela” – streszczenie szczegółowe
Czas i miejsce akcji „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Problematyka „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Geneza „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Narracja w noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Kompozycja i styl noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Wyjaśnienie tytułu „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Charakterystyka pozostałych bohaterów noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Plan wydarzeń noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Motywy literackie w noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”
Najważniejsze cytaty z noweli „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela”

Inne
Nowelistyka Henryka Sienkiewicza
Henryk Sienkiewicz - biografia
Twórczość Sienkiewicza
Kalendarium życia Henryka Sienkiewicza
O Sienkiewiczu powiedzieli...
Sienkiewicz - ciekawostki
Bibliografia
Nowela jako gatunek. Wyznaczniki



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies