Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Nowele Sienkiewicza

Charakterystyka Skawińskiego – „Odyseusza – emigranta”

Autor: Ewa Petniak

Skawiński to czołowa postać noweli Henryka Sienkiewicza Latarnik. Autor prezentuje bohatera w momencie, gdy ma on objąć posadę latarnika na niewielkiej wyspie w pobliżu Aspinwall. Liczy wówczas siedemdziesiąt lub siedemdziesiąt kilka lat. Mimo podeszłego wieku wygląda na krzepkiego mężczyznę. „Włosy miał zupełnie białe, płeć spaloną, jak u Kreolów, ale sądząc z niebieskich oczu, nie należał do ludzi Południe. Twarz jego była przygnębiona i smutna, ale uczciwa.” Skawiński jest Polakiem. Jego przeszłość poznajemy, gdy opowiada o sobie amerykańskiemu konsulowi oraz w chwilach, gdy zamyślony obserwuje morze, stojąc na balkonie latarni.

Wyemigrował z Polski po upadku powstania listopadowego. Od tamtej pory tułał się po świecie. W latach czterdziestych XIX wieku jako młody żołnierz brał udział w wojnie domowej w Hiszpanii, walczył także na Węgrzech, i „w Stanach przeciw południowcom”. Za odwagę i poświęcenie otrzymywał odznaczenia.

„W Stanach przeciw południowcom” - Wojna Północ – Południe, inaczej wojna secesyjna, wojna domowa w Stanach Zjednoczonych toczona w latach 1861 – 1865 (w Polsce w tym czasie 1863 – 1864 trwało powstanie styczniowe). Główną przyczyną wojny było niewolnictwo, na którym opierała się gospodarka Południa, na Północy zaś niewolnictwo było zabronione. „Północ – Południe” to także trylogia autorstwa Johna Jakesa, na podstawie której w latach 1985 – 1986 oraz w 1994 roku powstał serial telewizyjny. Jedną z głównych ról zagrał amerykański aktor Patrick Swayze.

Próbował różnych zawodów: służył na wielorybniku, „był kopaczem złota w Australii, poszukiwaczem diamentów w Afryce, strzelcem rządowym w Indiach Wschodnich.” Założył w Kalifornii farmę, ale zniszczyła ją susza, handlował z dzikimi plemionami, lecz jego tratwa rozbiła się na Amazonce. Wtedy tygodnie spędził w dżungli, narażając się co chwila na utratę życia. W Helenie (w stanie Arkansas) miał warsztat kowalski, ale ten spłonął w pożarze miasta. W Hawanie (Kuba) wraz ze wspólnikiem założył fabrykę cygar, lecz współwłaściciel go okradł, gdy leżał chory na febrę.

Nieszczęścia dotykały go częściej niż innych, uważał więc, że prześladuje go pech. „Wierzył, że jakaś potężna a mściwa ręka ściga go wszędzie, po wszystkich lądach i wodach. (...) gdy pytano, czyja to może być ręka ukazywał tajemniczo na Gwiazdę Polarną i odpowiadał, że to idzie stamtąd...” Nigdy jednak się nie poddawał, „miał cierpliwość Indianina i wielką spokojną siłę oporu. (...) Zepchnięty sto razy, rozpoczynał swoją podróż po raz setny pierwszy.” Cechowały Skawińskiego niezwykły hart ducha i siła woli. Niektórzy postrzegali go jako dziwaka, bo „miał serce dziecka. W czasie epidemii na Kubie zapadł na nią dlatego, że oddał chorym wszystką swoją chininę (...)”.

Praca latarnika wydała mu się wymarzoną. Sądził, że wreszcie będzie mógł odpocząć, rozmyślać nad minionym życiem, wspominać. Wspomnienia, zwłaszcza te dotyczące ojczyzny, młodości odżywały w nim co jakiś czas. Odczuwał wówczas tęsknotę za krajem, od którego dzieliła go przestrzeń minionych lat oraz tysiące kilometrów. Szukał w lokalnej prasie wiadomości z Europy – „Biedne stare serce! (...) na drugiej półkuli biło jeszcze dla kraju.” Stopniowo tracił nadzieję, popadł w stan odrętwienia i zaczął przygotowywać się na śmierć. Czuł, że już wkrótce zacznie go nawoływać tajemnicza i ciemna nieskończoność. Coraz rzadziej pojawiał się w mieście, zaprzestał rozmów z Johnsem dowożącym mu żywność, nie odwiedzał już amerykańskiego konsula. Mieszkańcy Aspinwall, kiedy bywał jeszcze w miasteczku, patrząc na staruszka odzianego w granatową kapotę strażniczą, ozdobioną krzyżami, mawiali: „Porządnego mamy latarnika.” Niektórzy sądzili, że jest rodowitym Amerykaninem, Jankesem.

strona: 1 2