Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Pan Tadeusz

Szlachta w „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza

Autor: Dorota Blednicka

Pan Tadeusz to swoista panorama społeczno – historyczna. Mickiewicz przedstawia w drobiazgowy sposób obraz szlachty w dawnej Polsce, utrwalając znaczenie szlacheckiej przeszłości. Uczynił z tej warstwy bohatera zbiorowego, lecz nie zatarł indywidualizmu każdej postaci, rysując na kartach dzieła mocno nakreślone portrety psychologiczne.

Ma tu miejsce swoista idealizacja szlachty. Trwa ona w poczuciu patriotyzmu i jest ostoją dawnej tradycji oraz świadectwem świetności minionych czasów. Świat szlachty to świat spokoju, ładu i harmonii. Wszystkie postacie nacechowane są charakterystycznymi dla Polaków wadami i zaletami. Autor przedstawia i niejako opiewa zalety szlachty, natomiast jej wady traktuje w sposób humorystyczny, z dystansem. Wiara we wrodzone poczucie etyki, jakim kieruje się szlachta, wynika z jej dobroduszności i siły wspólnoty. Tylko czasem ów ład zostaje zachwiany przez konflikty i zwady, będące wynikiem pobudliwego charakteru. Wszystko jednak kończy się dobrze, a górę bierze dobrotliwa dusza i gasząca ognisty temperament.

Szlachtę cechuje również ogromny patriotyzm i zdolność do największych poświęceń w walce o ukochaną ojczyznę. Walka w obronie kraju nabiera dużego znaczenia, zwłaszcza w obliczu zagrożenia. Wtedy to cała zbiorowość szlachecka, zapominając o prywatnych interesach, walczy ze wspólnych wrogiem.

Mickiewicz nie pozostaje jednak obojętny na wady tego stanu. Indywidualizm i popędliwy charakter są jedną z przyczyn upadku planowanego na Litwie powstania. We wszystkie nieomalże wady stanu szlacheckiego została wyposażona szlachta zaściankowa, ze swoim awanturniczym trybem życia, pijaństwem i warcholstwem. To właśnie, tak powszechna dawniej wśród szlachty, „prywata” jest przyczyną zmiany haseł powstania narodowego w prywatne wyrównanie rachunków i zajazd na Soplicowo.

Szlachta w Panu Tadeuszu pozostaje bohaterem, który ma odegrać najważniejszą rolę w odzyskaniu niepodległości. To wśród szlachty ciągle obecna jest wiara w lepsze jutro i odrodzenie całego narodu, nie tylko na płaszczyźnie narodowego patriotyzmu, ale także na płaszczyźnie duchowej. Autor widzi możliwość odrodzenia państwa jedynie poprzez wspólną i wytrwałą pracę.
W dziele mamy przedstawicieli szlachty średniozamożnej, kontuszowej, która z pietyzmem pielęgnuje rodzimą tradycję i narodowe obyczaje. Szczególnie widoczne jest to w Soplicowie, które jawi się jako miejsce szczęśliwe i centrum polszczyzny. Sędzia nader wszystko ceni narodową tradycję i przestrzeganie staropolskiej zwyczajowości. Jego dom wypełniony jest pamiątkami, świadczącymi o jego oddaniu ojczyźnie. Na ścianach wiszą obrazy, przedstawiające sceny z przełomowych chwil w historii Polski oraz portrety wielkich Polaków: Kościuszki, Rejtana i Jasińskiego. Ze starego zegara wydobywa się melodia Mazurka Dąbrowskiego.

Wszystko to podkreśla polski, patriotyczny charakter dworu i jego mieszkańców. Sam Sędzia wiedzie „żywot człowieka poczciwego”, dobrego gospodarza, żyjącego w zgodzie z naturą. Dla niego tradycja to przede wszystkim wiedza o obyczaju i etykiecie szlacheckiej, która nadal panuje w jego domu. Podobnym strażnikiem dawnej tradycji jest Podkomorzy, stojący w hierarchii szlacheckiej nieco wyżej niż Sędzia, cieszący się poważaniem ogółu szlachty.

Zagorzałym patriotą był również Stolnik. O nim można powiedzieć, że zmieniał słowo w czyn. Był zwolennikiem Sejmu Czteroletniego i Konstytucji. Przygotowywał powstanie na Litwie, za co jego rodzina została pozbawiona majątku i ukarana represjami ze strony władz.

Charakterystyczna w utworze jest szlachta zaściankowa, mieszkająca w Dobrzynie. Dawniej bogaci i zamożni szlachcice, z biegiem lat stracili swój majątek i zubożeli. Osiedli na Litwie około czterysta lat temu, przybywając z Mazowsza. Są bardzo przywiązani do swojej polskości, która odróżnia ich od szlachty litewskiej. Muszą jednak pracować na roli i utrzymywać swój majątek, często przypominając zaciężnego chłopa. Od chłopów odróżnia ich posiadanie herbu, który ma dla nich wartość najwyższą i jest świadectwem ich pochodzenia. Są uosobieniem polskości, patriotyzmu i świadomości narodowej. Głową szlachty zaściankowej i ich przewodnikiem jest stary Maciek Dobrzyński, który jako wytrawny polityk, często kieruje się dobrem narodu.

strona:    1    2  

Szybki test:

Szlachta zaściankowa mieszkająca w Dobrzynie osiedliła się na Litwie około czterysta lat temu, przybywając z:
a) Kaszub
b) Mazowsza
c) Podlasia
d) Małopolski
Rozwiązanie

Szlachta w „Panu Tadeuszu”:
a) jest ostoją dawnej tradycji
b) jest wyidealizowana
c) wszystkie odpowiedzi są poprawne
d) trwa w poczuciu patriotyzmu
Rozwiązanie

Jedną z przyczyn upadku planowanego na Litwie powstania był:
a) indywidualizm i popędliwy charakter szlachty
b) niechęć do walki szlachty
c) brak odwagi i społecznej postawy szlachty
d) przedkładanie własnych interesów szlachty nad dobro Rzeczpospolitej
Rozwiązanie

Więcej pytań

Zobacz inne artykuły:

StreszczeniaOpracowanie
„Pan Tadeusz” - streszczenie szczegółowe z testem
Dzieje Jacka Soplicy
Dzieje Jacka Soplicy w punktach
Pan Tadeusz – podstawowe informacje
„Pan Tadeusz” - wiadomości wstępne
Soplicowo jako centrum polszczyzny
Soplicowo - arkadyjski obraz szlacheckiego dworku
Biografia Adama Mickiewicza
Obyczaje i zwyczaje w „Panu Tadeuszu”
Okoliczności powstania „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza
Inwokacja w „Panu Tadeuszu”
Cechy epopei
Plan wydarzeń „Pana Tadeusza”
Środki stylistyczne w inwokacji „Pana Tadeusza”
„Pan Tadeusz” jako epopeja narodowa
Czas i miejsce akcji „Pana Tadeusza”
Jacek Soplica – bohater romantyczny
Spór Horeszków z Soplicami o zamek
Spór Asesora z Rejentem
Zwyczaje szlacheckie w domu Sędziego
Najważniejsze problemy w „Panu Tadeuszu”
Tematyka „Pana Tadeusza”
Kompozycja i styl „Pana Tadeusza”
Opis zajazdu w „Panu Tadeuszu”
Porównanie opowieści Gerwazego (Księga II) ze spowiedzią Jacka Soplicy (Księga X)
Opis zamku Horeszków w „Panu Tadeuszu”
Opis Soplicowa
Gatunki literackie w „Panu Tadeuszu”
Środki stylistyczne w opisie koncertu Jankiela
Plan wydarzeń koncertu Jankiela
Wydarzenia historyczne w koncercie Jankiela („Pan Tadeusz”)
Interpretacja koncertu Jankiela
Opis zaścianka w Dobrzyniu
Kogo przedstawiają portrety na ścianach Soplicowa?
Poetyka „Pana Tadeusza”
Szlachta w „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza
Opis polowania na niedźwiedzia w „Panu Tadeuszu”
Opisy przyrody w „Panu Tadeuszu”
Jak doszło do zajazdu na Soplicowo?
Narrator w „Panu Tadeuszu” – jego rola i miejsce
Opis grzybobrania w „Panu Tadeuszu”
Prawda historyczna a fikcja literacka w „Panu Tadeuszu”
Środki stylistyczne w opisie sadu w „Panu Tadeuszu”
Opis sadu w „Panu Tadeuszu”
Opis serwisu obiadowego w „Panu Tadeuszu”
Pojęcie „zajazd” w „Panu Tadeuszu”
Dyplomatyka i łowy – pytania i odpowiedzi
Intertekstekstualność w „Panu Tadeuszu”
Romans Telimeny i Tadeusza
Spotkanie Tadeusza i Telimeny w „Świątyni dumania”
O co spierali się Telimena z Sędzią? Argumenty każdej ze stron
Pierwsze spotkanie Tadeusza i Zosi
Kogo zabił Jacek Soplica?
Epilog „Pana Tadeusza”- interpretacja
Plan koncertu Wojskiego
Bibliografia
Co to jest czarna polewka?
Czytanie ze zrozumieniem fragmentu książki Aliny Witkowskiej „Mickiewicz, słowo i czyn” - odpowiedzi




Bohaterowie
Hrabia – charakterystyka
Spowiedź Jacka Soplicy
Kim był Jacek Soplica?
Stolnik Horeszko – charakterystyka
Jacek Soplica/ksiądz Robak – charakterystyka postaci
Zosia - charakterystyka
Telimena - charakterystyka
Sędzia Soplica - charakterystyka
Tadeusz Soplica - charakterystyka
Pozostali bohaterowie „Pana Tadeusza”



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies