Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Pan Tadeusz

„Pan Tadeusz” - streszczenie szczegółowe z testem

Autor: Dorota Blednicka

Księga pierwsza: Gospodarstwo


Utwór rozpoczyna inwokacja, skierowana do Litwy. Autor w pierwszych słowach nawiązuje do fraszki Jana Kochanowskiego „Na zdrowie”. Kochanowski pisze w niej, że człowiek docenia zdrowie dopiero wówczas, gdy je traci.

W podobnych słowach narrator mówi o ojczyźnie. Dopiero teraz, kiedy stracił ukochany kraj, docenia jego piękno i wartość. Zwraca się do Matki Boskiej Częstochowskiej i Ostrobramskiej, by przeniosła jego stęsknioną duszę „na ojczyzny łono”, by mógł oczami wyobraźni ujrzeć „kraj lat dziecinnych”. Pragnie powrócić do miejsc, które znał, miejsc pięknych i utraconych.

Pamiętaj!
Akcja utworu rozgrywa się w Soplicowie na Litwie w szlacheckim majątku Sędziego. Niedaleko jest stary zamek Horeszków, w którym odbywają się uczty, karczma Jankiela, w której ksiądz Robak rozmawia ze szlachtą oraz Dobrzyn – miejsce zamieszkania szlachty zaściankowej.
Zobacz: Czas i miejsce akcji Pana Tadeusza

Na Litwie, wśród żyznych pól, nad brzegiem strumyka, stoi dwór szlachecki, niewielkich rozmiarów, drewniany, podmurowany, pobielony, otoczony brzozowym zagajnikiem i topolami. Całe otoczenie wskazuje, że panuje tu dostatek i wszystko jest dobrze zarządzane. Obok dworu stoi stodoła i stogi, w pobliżu widoczne są pola uprawne. Brama dworu jest otwarta, co świadczy o gościnności właściciela.

Do dworu przyjeżdża młody panicz. Nie zastaje jednak nikogo. Wbiega do domu i radośnie wita każdy znajomy mu kąt. Wrócił tu po wielu latach, zakończywszy naukę w mieście. Panicz ogląda wszystkie sprzęty, które zna z lat dziecięcych i które przywołują w nim miłe wspomnienia. Na ścianach widzi portrety bohaterów narodowych: Kościuszki, który przysięga na stopniach ołtarza, że wypędzi z kraju zaborców, Rejtana po uwięzieniu, Jasińskiego i Korsaka na szańcach Pragi podczas najazdu Moskali. Pociąga za sznurek starego zegara kurantowego i słyszy dźwięki Mazurka Dąbrowskiego.
W końcu udaje się do pokoju, w którym mieszkał przed laty jako dziecko. W progu jednak przystaje zaskoczony – najwyraźniej pokój ktoś już zamieszkuje i jest to kobieta. Stara się domyślić, kim może być owa osoba. Pamięta, że stary stryj jest kawalerem, a ciotka mieszka w Petersburgu. W pokoju panuje nieporządek. Stoi fortepian, a na nim leżą porozrzucane książki i nuty. Młodzieniec dostrzega białą sukienkę, przerzuconą przez poręcz krzesła i stwierdza, że nowa mieszkanka jego pokoju nie liczy sobie zbyt wielu lat. Na parapetach stoją donice z kwiatami.

W sadzie, niegdyś zarośniętym pokrzywami, panicz dostrzega niewielki ogródek, otoczony płotkiem, z dopiero co podlanymi grządkami. Świeży ślad drobnej, bosej nóżki, odciśnięty na piasku oraz rozkołysane drzwiczki wskazują, że tajemnicza ogrodniczka dopiero przed chwilą wybiegła do ogródka.

Przybysz nie widzi jednak nigdzie dziewczyny. Stoi jakiś czas w oknie, zastanawiając się, kim jest mieszkanka jego pokoju, aż dostrzega w ogrodzie dziewczynę, ubraną w białą koszulkę – strój, w jakim zapewne nie spodziewała się, że kogoś spotka.

Dziewczyna jest smukła, jasne włosy, poskręcane w papiloty, jaśnieją w słońcu niczym złocista korona. Panicz nie zauważa jej twarzy. Dziewczyna stoi odwrócona ku polom, najwyraźniej kogoś wypatrując.

Nagle rozbrzmiewa jej śmiech, dziewczyna biegnie lekko wśród grządek i wbiega do pokoju po desce, przystawionej do okna. Chwyciwszy sukienkę, chce stanąć przed lustrem i dopiero wtedy zauważa mężczyznę. Wystraszona ucieka, zanim zmieszany panicz zdążył uczynić jakikolwiek gest. Młodzieniec czuje głośniejsze bicie serca, nie wiedząc, czy to spotkanie powinno go cieszyć czy zawstydzić.

Tymczasem w folwarku zauważono już przyjazd gościa i wedle starego zwyczaju, zajęto się jego końmi. Na powitanie młodzieńca wychodzi Wojski, który pod nieobecność Sędziego przyjmuje przybyszów.

Wojski – daleki krewny i przyjaciel domu – zajęty jest przygotowywaniem kolacji, na której ma się zjawić wielu gości. Z daleka już rozpoznaje przyjezdnego i wita go bardzo serdecznie. Obaj starają się opowiedzieć wszystko, co wydarzyło się przez lata nieobecności panicza.

Mężczyzna ma na imię Tadeusz, nadane mu na cześć Kościuszki. Wojski mówi mu, że stryj sprosił do domu wiele panien na wydaniu, ponieważ zamierza wkrótce ożenić Tadeusza. Informuje też, że za kilka dni ma odbyć się sąd graniczny, który ma zakończyć spór z Hrabią o zamek. Hrabia również ma przybyć na wieczerzę. Z wizytą do Sędziego przyjechał Podkomorzy z żoną i córkami. Młodzież poszła na polowanie, zaś starsi i kobiety doglądają żniw. Tadeusz i Wojski idą pod las na spotkanie ze stryjem.

Zachodzi słońce, a wraz z tą chwilą kończy się dzień pracy w polu. Takie bowiem panują obyczaje w majątku Sędziego, który w okolicy znany jest jako dobry gospodarz i wielki mentor szlacheckiej obyczajowości.

Z lasu wracają goście Sędziego. Na czele pochodu idą dzieci z dozorcą, za nimi Sędzia z Podkomorzyną, Podkomorzy z rodziną. Dalej panny, a krok za nimi – wedle nakazów przyzwoitości – młodzieńcy. Wszystko to wskazuje, że w domu Sędziego przestrzegane są nadal dawne obyczaje.

Sędzia wita wychowanka krótko, lecz łzy wskazują, że wzruszony jest powrotem Tadeusza i bardzo go kocha. Do domu wracają wszyscy: i goście, i chłopi. Sędzia, jako dobry gospodarz, jak każdego wieczora, dogląda inwentarza. Gości witają w sieni ze świecami Wojski i woźny Protazy, który potajemnie, wykorzystując nieobecność pana, nakazał przeniesienie stołów z kolacją do starego zamczyska. Wojski jest oburzony, ponieważ nie wyraził na to zgody, lecz jest już za późno, by cokolwiek zmieniać. Stara się wyjaśnić Sędziemu, dlaczego wieczerza jest przeniesiona do zamku, biorąc winę na siebie.

W niewielkiej odległości za dworem Sędziego stoi zamek, będący dziedzictwem rodziny Horeszków. Po wielu latach bez opieki właściciela zamek jest zniszczony. Ziemie częściowo rozdano dalekim krewnym, a częściowo wierzycielom. Sam jednak zamek nie interesował nikogo. Dopiero teraz zjawił się Hrabia, bogaty panicz i bardzo daleki krewny Horeszków, któremu spodobał się stary zamek. Hrabia postanowił odzyskać posiadłość, lecz w tym samym czasie Sędzia również zainteresował się zamczyskiem. Zaczęli się o niego procesować, co trwało długo i wiele kosztowało. Sprawa w końcu wróciła do sądów granicznych i miało dojść do porozumienia między zwaśnionymi stronami.

Zamkowa sień była ogromna, z herbem Horeszków – Półkozic, na sklepieniu. Goście zajęli miejsca przy stole zgodnie z wiekiem i pełnioną przez nich funkcją urzędową. Najważniejsze miejsce zajął Podkomorzy, obok niego siadł Kwestarz, dalej Sędzia. Bernardyn odmówił modlitwę po łacinie. Mężczyzn uraczono wódką, po czym rozpoczęła się wieczerza.

Tadeusz jako gość usiadł tuż obok Sędziego i dam. Między nimi stało puste krzesło, a stryj wyraźnie kogoś wypatrywał. Tadeusz również zaczął interesować się tajemniczym, nieobecnym gościem, choć wokół niego siedziały piękne panny, którym wedle tradycji powinien usługiwać. Rozkojarzony, nie wypełniał należytych obowiązków względem Podkomorzanki – nie zmieniał jej talerzyków, nie nalewał napojów ani jej nie zabawiał. Wszystkie jego myśli skupiały się na owym pustym miejscu.

strona:    1    2    3    4    5    6    7    8    9    10  

Szybki test:

Podkomorzy częstuje Wojskiego tabaką z pięknej starej, złotej tabakiery, którą jego ojciec dostał od:
a) Napoleona Bonaparte
b) Kołłątaja
c) króla Stanisława
d) Tadeusza Kościuszki
Rozwiązanie

Ziemie Horeszków dostały się Soplicom w wyniku:
a) Targowicy
b) uchwalenia konstytucji
c) I rozbioru Polski
d) reform carskich
Rozwiązanie

Płuta był:
a) kapitanem
b) marszałkiem
c) majorem
d) generałem
Rozwiązanie

Więcej pytań

Zobacz inne artykuły:

StreszczeniaOpracowanie
„Pan Tadeusz” - streszczenie szczegółowe z testem
Dzieje Jacka Soplicy
Dzieje Jacka Soplicy w punktach
Pan Tadeusz – podstawowe informacje
„Pan Tadeusz” - wiadomości wstępne
Soplicowo jako centrum polszczyzny
Okoliczności powstania „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza
Inwokacja w „Panu Tadeuszu”
Cechy epopei
Soplicowo - arkadyjski obraz szlacheckiego dworku
Biografia Adama Mickiewicza
Obyczaje i zwyczaje w „Panu Tadeuszu”
Środki stylistyczne w inwokacji „Pana Tadeusza”
„Pan Tadeusz” jako epopeja narodowa
Czas i miejsce akcji „Pana Tadeusza”
Plan wydarzeń „Pana Tadeusza”
Spór Asesora z Rejentem
Zwyczaje szlacheckie w domu Sędziego
Najważniejsze problemy w „Panu Tadeuszu”
Tematyka „Pana Tadeusza”
Kompozycja i styl „Pana Tadeusza”
Opis zajazdu w „Panu Tadeuszu”
Jacek Soplica – bohater romantyczny
Spór Horeszków z Soplicami o zamek
Porównanie opowieści Gerwazego (Księga II) ze spowiedzią Jacka Soplicy (Księga X)
Opis zamku Horeszków w „Panu Tadeuszu”
Opis Soplicowa
Gatunki literackie w „Panu Tadeuszu”
Środki stylistyczne w opisie koncertu Jankiela
Plan wydarzeń koncertu Jankiela
Wydarzenia historyczne w koncercie Jankiela („Pan Tadeusz”)
Interpretacja koncertu Jankiela
Opis zaścianka w Dobrzyniu
Kogo przedstawiają portrety na ścianach Soplicowa?
Poetyka „Pana Tadeusza”
Szlachta w „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza
Opis polowania na niedźwiedzia w „Panu Tadeuszu”
Opisy przyrody w „Panu Tadeuszu”
Środki stylistyczne w opisie sadu w „Panu Tadeuszu”
Opis sadu w „Panu Tadeuszu”
Opis serwisu obiadowego w „Panu Tadeuszu”
Jak doszło do zajazdu na Soplicowo?
Narrator w „Panu Tadeuszu” – jego rola i miejsce
Opis grzybobrania w „Panu Tadeuszu”
Prawda historyczna a fikcja literacka w „Panu Tadeuszu”
Spotkanie Tadeusza i Telimeny w „Świątyni dumania”
O co spierali się Telimena z Sędzią? Argumenty każdej ze stron
Pierwsze spotkanie Tadeusza i Zosi
Kogo zabił Jacek Soplica?
Epilog „Pana Tadeusza”- interpretacja
Pojęcie „zajazd” w „Panu Tadeuszu”
Dyplomatyka i łowy – pytania i odpowiedzi
Intertekstekstualność w „Panu Tadeuszu”
Romans Telimeny i Tadeusza
Bibliografia
Co to jest czarna polewka?
Czytanie ze zrozumieniem fragmentu książki Aliny Witkowskiej „Mickiewicz, słowo i czyn” - odpowiedzi
Plan koncertu Wojskiego




Bohaterowie
Hrabia – charakterystyka
Spowiedź Jacka Soplicy
Kim był Jacek Soplica?
Stolnik Horeszko – charakterystyka
Jacek Soplica/ksiądz Robak – charakterystyka postaci
Sędzia Soplica - charakterystyka
Tadeusz Soplica - charakterystyka
Zosia - charakterystyka
Telimena - charakterystyka
Pozostali bohaterowie „Pana Tadeusza”



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies