Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Romantyzm
Wydany pod koniec czerwca 1822 roku w Wilnie pierwszy tom „Poezyj”, w skład którego wchodził cykl ballad zatytułowany „Ballady i romanse” (drugą część „Poezyj” stanowiły „Wiersze różne”), autorstwa Adama Mickiewicza uchodzi za dzieło przełomowe, manifest wczesnego romantyzmu polskiego.
Czesław Zgorzelski, jeden z najbardziej znanych badaczy twórczości naszego narodowego wieszcza, w artykule „O pierwszych balladach Mickiewicza” pisze: „W ówczesnym życiu literackim utwory te stały się wydarzeniem tak znaczącym, że od nich zwykliśmy rozpoczynać dzieje poezji romantycznej w Polsce” (Cz. Zgorzelski, „O pierwszych balladach Mickiewicza”, [w:] tegoż, „O sztuce poetyckiej Mickiewicza. Próby zbliżeń i uogólnień”, Warszawa 2001).
W skład „Ballad i romansów” wchodzi czternaście utworów:
„Ballady i romanse” Mickiewicza przyczyniły się do popularyzacji gatunku ballady, obecnego w polskiej tradycji literackiej już znacznie wcześniej. Ballady szybko stały się wówczas podstawową formą ekspresji lirycznej romantyzmu, służąc jako oręż w polemice z tradycją oświecenia. Z czasem jednak gatunek zaczął tracić na znaczeniu ze względu na swoją wtórność – wypracowane przez Mickiewicza charakterystyczne elementy, jak obecność świata nadprzyrodzonego czy głębokie zakorzenienie w polskim folklorze, bezmyślnie kopiowane przez następców wieszcza straciły swoją moc oddziaływania na wyobraźnię odbiorców. Ballada stała się w późniejszym etapie rozwoju rodzimego romantyzmu jedynie pustą formą, nie wnoszącą niczego wartościowego do dorobku kultury narodowej.
Przez lata badacze polskiej literatury toczyli spór, czy „Ballady i romanse” można rzeczywiście nazwać cyklem. Z jednej strony padały głosy, iż wybrane przez Mickiewicza czternaście utworów nic ze sobą nie łączy, są odmienne zarówno pod względem formy, budowy, jak i tematyki oraz nastroju. Bardziej interesujące wydają się być jednak argumenty ich licznych adwersarzy (między innymi: Marii Grabowskiej, Kazimierza Cysewskiego, Jarosława Maciejewskiego), którzy dowodzili, i wciąż dowodzą (jak na przykład Marta Piwińska), iż wspomniane czternaście elementów tworzy jedną spójną całość, posiada wspólny mianownik.Ballady i romanse - opracowanie
Autor: Karolina MarlgaWydany pod koniec czerwca 1822 roku w Wilnie pierwszy tom „Poezyj”, w skład którego wchodził cykl ballad zatytułowany „Ballady i romanse” (drugą część „Poezyj” stanowiły „Wiersze różne”), autorstwa Adama Mickiewicza uchodzi za dzieło przełomowe, manifest wczesnego romantyzmu polskiego.
Czesław Zgorzelski, jeden z najbardziej znanych badaczy twórczości naszego narodowego wieszcza, w artykule „O pierwszych balladach Mickiewicza” pisze: „W ówczesnym życiu literackim utwory te stały się wydarzeniem tak znaczącym, że od nich zwykliśmy rozpoczynać dzieje poezji romantycznej w Polsce” (Cz. Zgorzelski, „O pierwszych balladach Mickiewicza”, [w:] tegoż, „O sztuce poetyckiej Mickiewicza. Próby zbliżeń i uogólnień”, Warszawa 2001).
W skład „Ballad i romansów” wchodzi czternaście utworów:
- „Pierwiosnek”,
- „Romantyczność”,
- „Świteź”,
- „Świtezianka”,
- „Rybka”,
- „Powrót taty”,
- „Kurhanek Maryli”,
- „Do przyjaciół”,
- „To lubię”,
- „Rękawiczka”,
- „Pani Twardowska”,
- „Tukaj”,
- „Lilije”,
- „Dudarz”.
„Ballady i romanse” Mickiewicza przyczyniły się do popularyzacji gatunku ballady, obecnego w polskiej tradycji literackiej już znacznie wcześniej. Ballady szybko stały się wówczas podstawową formą ekspresji lirycznej romantyzmu, służąc jako oręż w polemice z tradycją oświecenia. Z czasem jednak gatunek zaczął tracić na znaczeniu ze względu na swoją wtórność – wypracowane przez Mickiewicza charakterystyczne elementy, jak obecność świata nadprzyrodzonego czy głębokie zakorzenienie w polskim folklorze, bezmyślnie kopiowane przez następców wieszcza straciły swoją moc oddziaływania na wyobraźnię odbiorców. Ballada stała się w późniejszym etapie rozwoju rodzimego romantyzmu jedynie pustą formą, nie wnoszącą niczego wartościowego do dorobku kultury narodowej.
Wspomniany już Zgorzelski wykłada swoje argumenty bardzo jasno w rozdziale „Owoce wileńsko-kowieńskiej twórczości lirycznej” pochodzącym z pracy „O sztuce poetyckiej Mickiewicza. Próby zbliżeń i uogólnień”: A jakie sną znamiona jednolitości cyklu? Łatwo je dostrzec w podobieństwach struktury gatunkowej. Wszystkie ballady – z wyjątkiem „Pierwiosnka’ i „Kurhanka Maryli” – budują swój świat na zrębach fabuły sensacyjnej z natury swej są epickie. Zważmy jednak, iż przeważnie prowadzą narrację poprzez konkretne sceny uwspółcześnionych napięć dramatycznych: rozmowy Karusi ze zjawą Jasia, przysięgi strzelca i złamania jej pod przemożnym urokiem Świtezianki, napadu długobrodych zbójców, niesamowitej przygody z upiorem dziewczyny przy mostku koło Ruty, próby sił Twardowskiego i diabła w karczmie, wahań i namysłów Tukaja, nagłej katastrofy Pani, która zabiła męża… (Cz. Zgorzelski, dz. cyt.).
Podane przez znamienitego badacza przykłady wskazują na posługiwanie się przez Mickiewicza techniką ukazywania zdarzeń fabularnych tak, jakby działy się one właśnie na oczach narratora.
strona: 1 2 3 4 5 6 7
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies