Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Romantyzm

Bakczysaraj - interpretacja i analiza

Autor: Karolina Marl�ga

Sonet „Bakczysaraj” poświęcony jest refleksji o przemijaniu, ale nie tylko człowieka, ale także wszelkim jego wytworom, także kultury. Bodźcem do powstania utworu była wizyta w ruinach pałacu, który w dawnych czasach był symbolem świetności Orientu, a obecnie popadał w coraz to większe zniszczenie.

W części opisowej zapoznajemy się z przygnębiającym widokiem ruin dworu. Mamy tu do czynienia z dwiema płaszczyznami czasowymi. Najpierw podmiot liryczny ukazuje dawne życie pałacowe:
„Zmiatane czołem baszów ganki i przedsienia,
Sofy, trony potęgi, miłości schronienia”.

Widzimy zatem, iż było to miejsce urzędowania wielkiego władcy, któremu przybysze bili pokłony. Przepych świadczył o bogactwie dworu i jego potędze. Jednak w drugiej, aktualnej, płaszczyźnie czasowej po przepastnych komnatach skaczą szarańcze i pełzają gady.

W dalszej części utworu widzimy opis dalszej dewastacji pałacu. Okna, w których wciąż można dostrzec kolorowe witraże, coraz gęściej porasta oplata powój. Roślina bezceremonialnie wdarła się już dawno do wnętrza komnat, pokrywając szczelnie ściany i sklepienia. Powój symbolizuje przyrodę, która ze spokojem, powoli, systematycznie pochłania dorobek człowieka: „Zajmuje dzieło ludzi w imię przyrodzenia”.

Roślina w komnacie wielkiego władcy Baltazara ułożyła się napis „RUINA”, przez co obraz upadku pałacu nabiera jeszcze bardziej smutnego charakteru. Natura wydaje się bowiem rozmyślnie i celowo niszczyć to, co stworzył człowiek przekonany o swojej wyższości i nieśmiertelności.

W trzeciej strofie podmiot liryczny skupia uwagę odbiorcy na ostatnim ocalałym artefakcie w pałacu – marmurowej fontannie. Jednak widok ten nie napawa nas nadzieją, czy wiarą w nieprzemijalność kultury ludzkiej. Wręcz przeciwnie, płaczącej „perłowymi łzami” fontanna wprawia czytelnika w jeszcze bardziej smutny nastrój.
Fontanna zdaje się rozpaczliwie wołać:
„Gdzież jesteś, o miłości, potęgo i chwało!
Wy macie trwać na wieki, źródło szybko płynie,
O hańbo! wyście przeszły, a źródło zostało”.

Utwór zawiera bardzo wyrazistą refleksję na temat kilku aspektów przemijalności. Przede wszystkim widzimy w nim jak mało znaczy człowiek i jego dziedzictwo w zetknięciu z naturą. Przyroda zawsze będzie dążyła do tego, by pokazać swoją wyższość, a w połączeniu z czasem jest w stanie skutecznie zatrzeć ślady istnienia jakiekolwiek cywilizacji.

W utworze możemy znaleźć również odniesienie do starotestamentowej przypowieści o królu Baltazarze („I pisze Balsazara głoskami «RUINA»”). Według Biblii władca ten odwrócił się od Boga, uważając, iż jest od niego potężniejszy. Król dopuścił się zbezczeszczenia świętych naczyń, używając ich do pospolitej uczty. Ku jego zdziwieniu na ścianie pałacu pojawił się wówczas tajemniczy napis, który głosił, iż jego królestwo wkrótce upadnie. Tak też się stało, a miejsce Baltazara zajął prorok Daniel. Wymowa „Bakczysaraju” jest taka, iż podobny los spotkał dawnych chanów krymskich, którzy zatracili się w swej potędze i nie dostrzegli nawet, kiedy ich królestwo zaczęło upadać. Taki sam los mógł spotkać każde mocarstwo, które zamiast na zapewnieniu bezpieczeństwa poddanym i rozwoju kultury, skupi się na bogaceniu swoich elit. Czy według Mickiewicza podobny los spotkał ukochaną Rzeczpospolitą?

Sonet opowiada też o tym, iż niepielęgnowana kultura zanika. Jeśli człowiek nie zadba odpowiednio o swoje dziedzictwo, utraci je na zawsze. Kultura jest tak kruchym dobrem, iż wystarczy raz ją zaniedbać, by już nigdy więcej jej nie odzyskać. Ruiny pałacu można wprawdzie odbudować, ale nie będzie to już ten sam dwór, a jedynie jego rekonstrukcja.

Wiersz opowiada też o utraconym dorobku wspaniałej kultury Orientu. Wraz z upadkiem Imperium w niepamięć popadły także jego bogactwa. Można powiedzieć, że władcy Wschodu byli sami sobie winni, ponieważ dążąc do gromadzenia jak największych bogactw zatracili się, zapomnieli o wartościach najwyższych. Efektem tego był upadek całej cywilizacji Wschodu, która już nigdy nie powróciła do swego dawnego blasku.

strona: 1 2

Zobacz inne artykuły:

Mickiewicz Adam

Norwid Cyprian Kamil

Słowacki Juliusz

Rozmowa z piramidami - interpretacja i analiza
Grób Agamemnona - interpretacja i analiza
Grób Agamemnona - motyw mogiły, grobu
Smutno mi Boże - interpretacja i analiza
Smutno mi, Boże! - wiadomości wstępne
Sowiński w okopach Woli - interpretacja i analiza
Sowiński w okopach Woli - wiadomości wstępne
Testament mój - interpretacja i analiza
Testament mój - wiadomości wstępne
Rozłączenie - interpretacja i analiza

Inne

Analiza porównawcza utworów „Oda do młodości” Adama Mickiewicza i „Do młodych” Adama Asnyka

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies