Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Romantyzm
Układ „Sonetów krymskich” od 1826 roku, czyli od momentu publikacji zbioru, stanowił pole badań teoretyków literatury. Część z nich dzieliła osiemnaście utworów na cztery grupy:
Sonety piąty – „Widok gór ze stepów Kozłowa” – oraz XIV – „Pielgrzym” – które nie przynależą do żadnej z czterech grup, miałyby pełnić w role ograniczników fabularnych oddzielających podróż morską (cztery pierwsze sonety) od przybycia na półwysep krymski, a następnie między częścią trzecią a czwartą, czyli przejściem z dolin w najwyższe partie gór.
Czesław Zgorzelski posunął się do przedstawienia tego schematu budowy cyklu za pomocą liczb: 4+1+4+4+1+4 (zob. Cz. Zgorzelski, „Pielgrzym w krainie…”). Schemat ten cechuje się symetrią i regularnością.
Inny, choć podobny, podział „Sonetów krymskich” na grupy zaproponował Juliusz Kleiner (zob. J. Kleiner, „Mickiewicz”, t. 1, Lublin 1948). Badacz uważał otwierające cykl „Stepy akermańskie” za utwór niezwiązany ani z przeprawą przez Morze Czarne z Odessy na półwysep krymski, ani z samym Krymem, a dzieło o charakterze bardziej ogólnym. Ponadto w trzeciej i czwartej grupie sonetów Kleiner wyróżnił po jednym utworze. W trzeciej są to „Bajdary”, które jego zdaniem, zarówno tematem i jak i formą wypowiedzi, znacząco różnią się od sąsiadujących z nimi utworami. W części czwartej natomiast, badacz wyodrębnił „Ajudah”, uważając go za sonet zamykający cały cykl. Posługując się zaproponowanym przez Zgorzelskiego zapisem, możemy przedstawić propozycję podziału „Sonetów krymskich” według Kleinera w następujący sposób: 1+3+1+4+1+3+1+3+1.
Schemat Kleinera nie jest już symetryczny, ale z łatwością dostrzeżemy w nim pewną regularność przeplatania się grup składających się z trzech utworów z pojedynczymi sonetami granicznymi. Wyjątek w omawianym schemacie stanowi grupa czterech utworów - „Bakczysaraj”, „Bakczysaraj w nocy”, „Grób Potockiej”, „Mogiły haremu”. Do bardzo ciekawego spostrzeżenia doszedł Zgorzelski, zdaniem którego „Stepy akermańskie” należałoby jednak włączyć do pierwszej grupy, dzięki czemu schemat Kleinera przybrałby formę dwóch grup składających się z czterech utworów i dwóch grup składających się z trzech utworów, a przecież zapis 4+4+3+3 (w zapisie tym celowo pominięte zostały pojedyncze utwory) jest jedynym możliwym układem stroficznym sonetu. Podział wewnętrzny „Sonetów krymskich”
Układ „Sonetów krymskich” od 1826 roku, czyli od momentu publikacji zbioru, stanowił pole badań teoretyków literatury. Część z nich dzieliła osiemnaście utworów na cztery grupy:
- „morskie” („Stepy akermańskie”, „Cisza morska”, „Żegluga”, „Burza”),
mówiące o ruinach Bakczysaraju („Bakczysaraj”, „Bakczysaraj w nocy”, „Grób Potockiej”, „Mogiły Haremu”), - opowiadające o dolinach Krymu („Bajdry”, „Ałuszta w dzień”, „Ałuszta w nocy”, „Czatyrdah”)
- skupiające się na motywach górskich i ruinach Bałakławy („Droga nad przepaścią w Czufut-Kale”, „Góra Kikineis”, „Ruiny zamku w Bałakławie”, „Ajudah” ).
Sonety piąty – „Widok gór ze stepów Kozłowa” – oraz XIV – „Pielgrzym” – które nie przynależą do żadnej z czterech grup, miałyby pełnić w role ograniczników fabularnych oddzielających podróż morską (cztery pierwsze sonety) od przybycia na półwysep krymski, a następnie między częścią trzecią a czwartą, czyli przejściem z dolin w najwyższe partie gór.
Czesław Zgorzelski posunął się do przedstawienia tego schematu budowy cyklu za pomocą liczb: 4+1+4+4+1+4 (zob. Cz. Zgorzelski, „Pielgrzym w krainie…”). Schemat ten cechuje się symetrią i regularnością.
Inny, choć podobny, podział „Sonetów krymskich” na grupy zaproponował Juliusz Kleiner (zob. J. Kleiner, „Mickiewicz”, t. 1, Lublin 1948). Badacz uważał otwierające cykl „Stepy akermańskie” za utwór niezwiązany ani z przeprawą przez Morze Czarne z Odessy na półwysep krymski, ani z samym Krymem, a dzieło o charakterze bardziej ogólnym. Ponadto w trzeciej i czwartej grupie sonetów Kleiner wyróżnił po jednym utworze. W trzeciej są to „Bajdary”, które jego zdaniem, zarówno tematem i jak i formą wypowiedzi, znacząco różnią się od sąsiadujących z nimi utworami. W części czwartej natomiast, badacz wyodrębnił „Ajudah”, uważając go za sonet zamykający cały cykl. Posługując się zaproponowanym przez Zgorzelskiego zapisem, możemy przedstawić propozycję podziału „Sonetów krymskich” według Kleinera w następujący sposób: 1+3+1+4+1+3+1+3+1.
Cechą wspólną zaprezentowanych powyżej schematów kompozycji „Sonetów krymskich” jest przeplatanie się grup czterech lub trzech utworów z pojedynczymi sonetami, które pełnią rolę punktów granicznych pomiędzy większymi całościami. Można zauważyć, że te pojedyncze, odstające pod wieloma względami utwory, nawiązują swoją tematyką do grup je poprzedzających. Zgorzelski spostrzega, iż pełnią one role artystycznej równoważni dla poszczególnych grup.
„Po pierwszych sonetach «morskich» o przewadze postawy lirycznej idzie opisowy «Widok gór ze stepów Kozłowa» - podobnie jak po każdej z trzech następnych grup sonetów o przewadze elementu epickiego następuje sonet liryczny” (Cz. Zgorzelski, „Pielgrzym w krainie…”).
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies