JesteÅ› w: Ostatni dzwonek -> Romantyzm
UkÅ‚ad „Sonetów krymskich” od 1826 roku, czyli od momentu publikacji zbioru, stanowiÅ‚ pole badaÅ„ teoretyków literatury. Część z nich dzieliÅ‚a osiemnaÅ›cie utworów na cztery grupy:
Sonety piÄ…ty – „Widok gór ze stepów KozÅ‚owa” – oraz XIV – „Pielgrzym” – które nie przynależą do żadnej z czterech grup, miaÅ‚yby peÅ‚nić w role ograniczników fabularnych oddzielajÄ…cych podróż morskÄ… (cztery pierwsze sonety) od przybycia na półwysep krymski, a nastÄ™pnie miÄ™dzy częściÄ… trzeciÄ… a czwartÄ…, czyli przejÅ›ciem z dolin w najwyższe partie gór.
CzesÅ‚aw Zgorzelski posunÄ…Å‚ siÄ™ do przedstawienia tego schematu budowy cyklu za pomocÄ… liczb: 4+1+4+4+1+4 (zob. Cz. Zgorzelski, „Pielgrzym w krainie…”). Schemat ten cechuje siÄ™ symetriÄ… i regularnoÅ›ciÄ….
Inny, choć podobny, podziaÅ‚ „Sonetów krymskich” na grupy zaproponowaÅ‚ Juliusz Kleiner (zob. J. Kleiner, „Mickiewicz”, t. 1, Lublin 1948). Badacz uważaÅ‚ otwierajÄ…ce cykl „Stepy akermaÅ„skie” za utwór niezwiÄ…zany ani z przeprawÄ… przez Morze Czarne z Odessy na półwysep krymski, ani z samym Krymem, a dzieÅ‚o o charakterze bardziej ogólnym. Ponadto w trzeciej i czwartej grupie sonetów Kleiner wyróżniÅ‚ po jednym utworze. W trzeciej sÄ… to „Bajdary”, które jego zdaniem, zarówno tematem i jak i formÄ… wypowiedzi, znaczÄ…co różniÄ… siÄ™ od sÄ…siadujÄ…cych z nimi utworami. W części czwartej natomiast, badacz wyodrÄ™bniÅ‚ „Ajudah”, uważajÄ…c go za sonet zamykajÄ…cy caÅ‚y cykl. PosÅ‚ugujÄ…c siÄ™ zaproponowanym przez Zgorzelskiego zapisem, możemy przedstawić propozycjÄ™ podziaÅ‚u „Sonetów krymskich” wedÅ‚ug Kleinera w nastÄ™pujÄ…cy sposób: 1+3+1+4+1+3+1+3+1.
Schemat Kleinera nie jest już symetryczny, ale z Å‚atwoÅ›ciÄ… dostrzeżemy w nim pewnÄ… regularność przeplatania siÄ™ grup skÅ‚adajÄ…cych siÄ™ z trzech utworów z pojedynczymi sonetami granicznymi. WyjÄ…tek w omawianym schemacie stanowi grupa czterech utworów - „Bakczysaraj”, „Bakczysaraj w nocy”, „Grób Potockiej”, „MogiÅ‚y haremu”. Do bardzo ciekawego spostrzeżenia doszedÅ‚ Zgorzelski, zdaniem którego „Stepy akermaÅ„skie” należaÅ‚oby jednak wÅ‚Ä…czyć do pierwszej grupy, dziÄ™ki czemu schemat Kleinera przybraÅ‚by formÄ™ dwóch grup skÅ‚adajÄ…cych siÄ™ z czterech utworów i dwóch grup skÅ‚adajÄ…cych siÄ™ z trzech utworów, a przecież zapis 4+4+3+3 (w zapisie tym celowo pominiÄ™te zostaÅ‚y pojedyncze utwory) jest jedynym możliwym ukÅ‚adem stroficznym sonetu. PodziaÅ‚ wewnÄ™trzny „Sonetów krymskich”
Autor: Karolina MarlêgaUkÅ‚ad „Sonetów krymskich” od 1826 roku, czyli od momentu publikacji zbioru, stanowiÅ‚ pole badaÅ„ teoretyków literatury. Część z nich dzieliÅ‚a osiemnaÅ›cie utworów na cztery grupy:
- „morskie” („Stepy akermaÅ„skie”, „Cisza morska”, „Å»egluga”, „Burza”),
mówiÄ…ce o ruinach Bakczysaraju („Bakczysaraj”, „Bakczysaraj w nocy”, „Grób Potockiej”, „MogiÅ‚y Haremu”), - opowiadajÄ…ce o dolinach Krymu („Bajdry”, „AÅ‚uszta w dzieÅ„”, „AÅ‚uszta w nocy”, „Czatyrdah”)
- skupiajÄ…ce siÄ™ na motywach górskich i ruinach BaÅ‚akÅ‚awy („Droga nad przepaÅ›ciÄ… w Czufut-Kale”, „Góra Kikineis”, „Ruiny zamku w BaÅ‚akÅ‚awie”, „Ajudah” ).
Sonety piÄ…ty – „Widok gór ze stepów KozÅ‚owa” – oraz XIV – „Pielgrzym” – które nie przynależą do żadnej z czterech grup, miaÅ‚yby peÅ‚nić w role ograniczników fabularnych oddzielajÄ…cych podróż morskÄ… (cztery pierwsze sonety) od przybycia na półwysep krymski, a nastÄ™pnie miÄ™dzy częściÄ… trzeciÄ… a czwartÄ…, czyli przejÅ›ciem z dolin w najwyższe partie gór.
CzesÅ‚aw Zgorzelski posunÄ…Å‚ siÄ™ do przedstawienia tego schematu budowy cyklu za pomocÄ… liczb: 4+1+4+4+1+4 (zob. Cz. Zgorzelski, „Pielgrzym w krainie…”). Schemat ten cechuje siÄ™ symetriÄ… i regularnoÅ›ciÄ….
Inny, choć podobny, podziaÅ‚ „Sonetów krymskich” na grupy zaproponowaÅ‚ Juliusz Kleiner (zob. J. Kleiner, „Mickiewicz”, t. 1, Lublin 1948). Badacz uważaÅ‚ otwierajÄ…ce cykl „Stepy akermaÅ„skie” za utwór niezwiÄ…zany ani z przeprawÄ… przez Morze Czarne z Odessy na półwysep krymski, ani z samym Krymem, a dzieÅ‚o o charakterze bardziej ogólnym. Ponadto w trzeciej i czwartej grupie sonetów Kleiner wyróżniÅ‚ po jednym utworze. W trzeciej sÄ… to „Bajdary”, które jego zdaniem, zarówno tematem i jak i formÄ… wypowiedzi, znaczÄ…co różniÄ… siÄ™ od sÄ…siadujÄ…cych z nimi utworami. W części czwartej natomiast, badacz wyodrÄ™bniÅ‚ „Ajudah”, uważajÄ…c go za sonet zamykajÄ…cy caÅ‚y cykl. PosÅ‚ugujÄ…c siÄ™ zaproponowanym przez Zgorzelskiego zapisem, możemy przedstawić propozycjÄ™ podziaÅ‚u „Sonetów krymskich” wedÅ‚ug Kleinera w nastÄ™pujÄ…cy sposób: 1+3+1+4+1+3+1+3+1.
CechÄ… wspólnÄ… zaprezentowanych powyżej schematów kompozycji „Sonetów krymskich” jest przeplatanie siÄ™ grup czterech lub trzech utworów z pojedynczymi sonetami, które peÅ‚niÄ… rolÄ™ punktów granicznych pomiÄ™dzy wiÄ™kszymi caÅ‚oÅ›ciami. Można zauważyć, że te pojedyncze, odstajÄ…ce pod wieloma wzglÄ™dami utwory, nawiÄ…zujÄ… swojÄ… tematykÄ… do grup je poprzedzajÄ…cych. Zgorzelski spostrzega, iż peÅ‚niÄ… one role artystycznej równoważni dla poszczególnych grup.
„Po pierwszych sonetach «morskich» o przewadze postawy lirycznej idzie opisowy «Widok gór ze stepów KozÅ‚owa» - podobnie jak po każdej z trzech nastÄ™pnych grup sonetów o przewadze elementu epickiego nastÄ™puje sonet liryczny” (Cz. Zgorzelski, „Pielgrzym w krainie…”).
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies