Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Romantyzm

Powrót taty - interpretacja i analiza

Autor: Karolina Marl�ga

„Słucham, ojczyste przyszły na myśl strony,
Buława upadła z ręki;
Ach! ja mam żonę, i u mojej żony
Jest synek taki maleńki”.

Nagłe oświecenie, jakiego doznał herszt bandy, niespotykany i niewytłumaczalny przypływ dobroci jest charakterystyczny dla postrzegania świata przez dziecko. W przekonaniu najmłodszych dobro zawsze góruje nad złem, a wszyscy ludzie w gruncie rzeczy są dobrzy. Co więcej, przywódca rozbójników sam miał żonę i maleńkiego synka, tym bardziej nie powinien wyrządzać krzywdy innym, a już na pewno nie dzieciom. Nadmierna ckliwość tekstu przypomina sentymentalizm znany z dumek, tak popularnych w epoce poprzedzającej romantyzm.

Przyjrzyjmy się procesowi, jaki zaszedł w duszy herszta bandy zbirów. Jak zauważa Zgorzelski: „Przemiana, która się w nim dokonała, nie wypływa ze stopniowej ewolucji wskutek konsekwentnego oświecenia umysłu i serca, w myśl pedagogicznych założeń XVIII wieku; zachodzi nagle i nieoczekiwanie, w jakimś irracjonalnym, uczuciowym porywie, zgodnie z teorią romantyzmu, który w zbrodniarzy umiał dostrzec człowieka, «łącząc często zbrodnie ze szlachetnością»” (Cz. Zgorzelski, dz. cyt.).

Właśnie ta gwałtowność i nagłość zmiany postawy stanowi o romantycznym charakterze tej postaci. Działanie pod wpływem impulsu, natchnienia, intuicji charakteryzowało nowy typ bohatera, jednocześnie różnicując go od modelu oświeceniowego.

Również dzieci nie stanowią jedynie tła dla historii, jak to miało miejsce w poprzedniej epoce. Nie służą jedynie temu, by swoją bezbronnością wzruszyć odbiorcę. Nie są już biernymi ofiarami, czekającymi na wyroki losu. Dzieci w „Powrocie taty” są bardzo dynamiczne, można powiedzieć, że „ruchliwe”. Widzimy je jak biegają w gromadzie, modlą się, śpiewają, skaczą z radości na widok ojca, uciekają przed zbójnikami. O tym, że nie są jedynie tłem dla wydarzeń rozgrywających się między dorosłymi, ale równoprawnymi bohaterami stanowi fakt, iż dzięki ich oddaniu i wierze dokonuje się przemiana herszta zbójników, co przekłada się na szczęśliwe zakończenie całej historii.

Warto zauważyć, iż postęp w sposobie kreowania dziecięcych bohaterów uwidacznia się również w ukazaniu modlitwy. W osiemnastowiecznych utworach sentymentalnych, jeśli już zdarzało się modlące dziecko, to było ono ukazywane z oczami zwróconymi ku niebu, błagające Boga o wstawiennictwo z wielkim przejęciem. W „Powrocie taty” widzimy natomiast obraz znacznie bardziej bliższy realizmowi:
„Całują ziemię, potem: «W imię Ojca,
Syna i Ducha świętego,
Bądź pochwalona, przenajświętsza Trójca,
Teraz i czasu wszelkiego».
Potem:
„Ojcze nasz i Zdrowaś, i Wierzę,
Dziesięcioro i koronki (…)”.

Dzieci odmawiają wyuczony na pamięć pacierz bardzo szybko, bez zatrzymywania się i bez głębszej refleksji nad wypowiadanymi zwrotami. Zabieg ten doskonale oddaje specyfikę dziecięcej modlitwy, jej prozaiczność oraz powierzchowny charakter. Nawet otoczenie i okoliczności pacierza są inne, aniżeli w oświeceniu. Nie ma tu sentymentalizmu, mroku, poczucia wzniosłości, pompatyczności. Zamiast tego widzimy modlitwę gromadki dzieci w biały dzień na rogatkach miasteczka.

Kompozycja „Powrotu taty” jest również prosta i pozbawiona jakichkolwiek chronologicznych zawirowań. Swoim realizmem oraz stylem utwór przypomina historię opowiadaną przez dziecko. Jak pisze Zgorzelski: „Pedanteria w wyliczeniu wszystkich czynności dzieci, ze ścisłym oznaczeniem ich czasowej następczości, jest jednym z kompozycyjnych elementów ballady, związanych ze stylizacją jej na wzór opowiadań prymitywnych” (Cz. Zgorzelski, dz. cyt.).

Podobnie jak w „Świteziance” czy w „Rybce”, narracja w „Powrocie taty” prowadzona jest w głównej mierze w czasie teraźniejszym, tak jakby opisywane wydarzenia rozgrywały się na oczach odbiorcy. Z rzadka pojawiają się orzeczenia w czasie przeszłym i przyszłym. Te pierwsze zazwyczaj wówczas, gdy opisywane są czynności spoza głównego wątku fabularnego. W czasie przyszłym wyrażane są z kolei czynności nagłe, szybkie, na przykład „odskoczą”, „wyjmą”.

strona: 1 2 3 4 5

Zobacz inne artykuły:

Mickiewicz Adam

Norwid Cyprian Kamil

Słowacki Juliusz

Rozmowa z piramidami - interpretacja i analiza
Grób Agamemnona - interpretacja i analiza
Grób Agamemnona - motyw mogiły, grobu
Smutno mi Boże - interpretacja i analiza
Smutno mi, Boże! - wiadomości wstępne
Sowiński w okopach Woli - interpretacja i analiza
Sowiński w okopach Woli - wiadomości wstępne
Testament mój - interpretacja i analiza
Testament mój - wiadomości wstępne
Rozłączenie - interpretacja i analiza

Inne

Analiza porównawcza utworów „Oda do młodości” Adama Mickiewicza i „Do młodych” Adama Asnyka

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies