Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Romantyzm
Skupmy się na pierwszym z wymienionych przez badacza źródle komizmu „Pani Twardowskiej” – strukturze świata przedstawionego. Zarówno fabuła, jak i czas, przestrzeń, a przede wszystkim postaci stanowiące o wymowie i charakterze ballady, są ze sobą ściśle powiązane. Ważną rolę przypisuje się zwłaszcza miejscu wydarzeń, czyli karczmie „Rzym”. Komizm nazwy lokalu polega nie tylko na odniesieniu się do dzisiejszej stolicy Włoch, ale przede wszystkim do zapisów zawartych w cyrografie. Poprzez nadanie takiej właśnie nazwy pijackiej knajpie, gdzie każdego wieczora spotykało się hulaszcze towarzystwo, Mickiewicz skontrastował ze sobą wartości najwyższe (Rzym to przecież siedziba papiestwa, „wieczne miasto”, a dla niektórych święte miasto) z niskimi (zabawa przy alkoholu, bijatyki, awantury). Skoro już jesteśmy przy karczmie, warto byłoby przytoczyć słowa Grabowskiej, która w artykule „Primula veris romantyzmu polskiego” napisała: „(…) karczma była miejscem, gdzie spotkać się mogli ludzie najróżniejszych profesji i stanu. Toż to w karczmie Jankiela w «Panu Tadeuszu» goszczą równocześnie i chłopi, i szlachta zaściankowa, i pan ekonom siedzący osobno, i centralna figura spotkania – bernardyn – ksiądz Robak. Była karczma jakimś ważnym elementem nie tylko kultury obyczajowej szlacheckiej Polski, ale po prostu i krajobrazu” (M. Grabowska, „Primula veris romantyzmu polskiego, [w:] „Rozmaitości romantyczne, Warszawa 1978).
Możemy wyróżnić dwa rodzaje przestrzeni w „Pani Twardowskiej”. Pierwsza z nich to właśnie karczma „Rzym” i jej najbliższa okolica, gdzie toczą się losy głównych bohaterów. Ponadto istnieje jeszcze przestrzeń przywoływana, czyli miejsca o których wspomina przeważnie Mefistofeles, a w których nie dzieje się akcja. Do tych lokalizacji możemy zaliczyć Łysą Górę, gdzie Twardowski zawarł pakt z diabłem, a także piekło i Rzym. Przestrzeń przywoływana ma ważne znaczenie dla całości fabuły utworu, lecz również wydatnie wpływa na jego komizm. W kontekście wydarzeń opisanych w balladzie, a przede wszystkim stylu w jaki zostało to zrobione, nawet czeluście piekielne wydają się miejscem dość przyjemnym i zabawnym, skoro Mefistofeles wybiera je ponad rok spędzony w żoną Twardowskiego.
Jak celnie dostrzega Cysewski: „sarmacki szlachcic Twardowski podpisujący z diabłami kontrakt na Łysej Górze, którą tradycja kojarzy z czarownicami na miotłach, to zaiste świetny pomysł z komicznym efektem; i podobnie skojarzenie Rzymu z Łysą Górą, realizacją umowy diabelskiej i karczmą czyni ze «świętego miasta» przestrzeń humoru i satyry (K. Cysewski, dz. cyt.). Pani Twardowska - interpretacja i analiza
Autor: Karolina MarlgaSkupmy się na pierwszym z wymienionych przez badacza źródle komizmu „Pani Twardowskiej” – strukturze świata przedstawionego. Zarówno fabuła, jak i czas, przestrzeń, a przede wszystkim postaci stanowiące o wymowie i charakterze ballady, są ze sobą ściśle powiązane. Ważną rolę przypisuje się zwłaszcza miejscu wydarzeń, czyli karczmie „Rzym”. Komizm nazwy lokalu polega nie tylko na odniesieniu się do dzisiejszej stolicy Włoch, ale przede wszystkim do zapisów zawartych w cyrografie. Poprzez nadanie takiej właśnie nazwy pijackiej knajpie, gdzie każdego wieczora spotykało się hulaszcze towarzystwo, Mickiewicz skontrastował ze sobą wartości najwyższe (Rzym to przecież siedziba papiestwa, „wieczne miasto”, a dla niektórych święte miasto) z niskimi (zabawa przy alkoholu, bijatyki, awantury). Skoro już jesteśmy przy karczmie, warto byłoby przytoczyć słowa Grabowskiej, która w artykule „Primula veris romantyzmu polskiego” napisała: „(…) karczma była miejscem, gdzie spotkać się mogli ludzie najróżniejszych profesji i stanu. Toż to w karczmie Jankiela w «Panu Tadeuszu» goszczą równocześnie i chłopi, i szlachta zaściankowa, i pan ekonom siedzący osobno, i centralna figura spotkania – bernardyn – ksiądz Robak. Była karczma jakimś ważnym elementem nie tylko kultury obyczajowej szlacheckiej Polski, ale po prostu i krajobrazu” (M. Grabowska, „Primula veris romantyzmu polskiego, [w:] „Rozmaitości romantyczne, Warszawa 1978).
Możemy wyróżnić dwa rodzaje przestrzeni w „Pani Twardowskiej”. Pierwsza z nich to właśnie karczma „Rzym” i jej najbliższa okolica, gdzie toczą się losy głównych bohaterów. Ponadto istnieje jeszcze przestrzeń przywoływana, czyli miejsca o których wspomina przeważnie Mefistofeles, a w których nie dzieje się akcja. Do tych lokalizacji możemy zaliczyć Łysą Górę, gdzie Twardowski zawarł pakt z diabłem, a także piekło i Rzym. Przestrzeń przywoływana ma ważne znaczenie dla całości fabuły utworu, lecz również wydatnie wpływa na jego komizm. W kontekście wydarzeń opisanych w balladzie, a przede wszystkim stylu w jaki zostało to zrobione, nawet czeluście piekielne wydają się miejscem dość przyjemnym i zabawnym, skoro Mefistofeles wybiera je ponad rok spędzony w żoną Twardowskiego.
Kolejnym elementem świata przedstawionego, który ma wymowę komiczną jest także czas. Podobnie jak w przypadku przestrzeni, możemy wyróżnić w utworze czas akcji opisywanej przez podmiot liryczny jako aktualnej, a także związany z przywoływanymi wydarzeniami z przeszłości. W przypadku „Pani Twardowskiej” czas jest ściśle powiązany z miejscem. Upływ siedmiu lat od momentu zawarcia umowy na Łysej Górze nie tylko potęguje wyjątkowość karczmy „Rzym”, ale przede wszystkim świadczy o nieudolności Mefistofelesa, który dawał się oszukiwać przez pięć lat czarnoksiężnikowi. Jednocześnie świadczy również o podejściu Twardowskiego do cyrografu i diabła.
Dotarliśmy wreszcie do bohaterów, niosących ze sobą zdecydowanie największy ładunek komiczny, którzy napędzają humorystyczną fabułę ballady. W tym miejscu warto wprowadzić pojęcie aktanta – postaci mających szczególny wpływ na wydarzenia utworu artystycznego, a także na pozostałych jego bohaterów (zob. K. Cysewski, dz. cyt.). Rolą tą na przestrzeni „Pani Twardowskiej” wymieniają się Mefistofeles i kontuszowy szlachcic. Zanim skoncentrujemy się na tym jak ten proces przebiegał, należałoby podzielić fabułę utworu na główne części. Posługując się podziałem dokonanym przez Kazimierza Cysewskiego, możemy wyróżnić cztery etapy wydarzeń:
strona: 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies