Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Romantyzm

Pani Twardowska - interpretacja i analiza

Autor: Karolina Marl�ga

1. Hulanki i swawole Twardowskiego w karczmie;
2. Niezwykłe pojawienie się Mefistofelesa, który planuje zabrać ze sobą szlachcica;
3. Przejęcie inicjatywy przez sprytnego Twardowskiego;
4. Mefistofeles postawiony przed wyborem salwuje się ucieczką.

W każdym z wymienionych etapów kto inny z dwójki głównych bohaterów posiada inicjatywę do nadawania biegu wydarzeniom. Również w każdym z nich możemy wyodrębnić szereg komicznych sytuacji i efektów. I tak pierwsza część to przede wszystkim komizm wynikający z działań Twardowskiego, który daje się poznać jako psotnik. Czarnoksiężnik dokucza drobnymi sztuczkami współbiesiadnikom – zamienia w zająca, patrona w kundla, a z głowy szewca nalewa sobie gdańskiej wódki do kielicha. Twardowski posiada niepodzielną władzę w karczmie, pozostali goście śmieją się w głos z jego sztuczek, ale z drugiej strony boją się, że za chwilę sami mogą paść ich ofiarą. Mag „Śmieszy, tumani, przestrasza”. Nie ma wątpliwości, że on jest w tej części aktantem.

Roli tej pozbawił go skutecznie w drugim etapie Mefistofeles. Diabeł nie tylko odebrał Twardowskiemu inicjatywę w oddziaływaniu na bieg wydarzeń i losy pozostałych postaci, ale także zdegradował go znacznie bardziej, kiedy zagrodził mu drzwi. Próbujący ucieczki czarnoksiężnik niejako poddał się całkowicie wyższości diabła. W drugim etapie możemy wyróżnić trzy komiczne sceny – pojawienie się diabła na dnie kieliszka (i towarzyszące temu zaskoczenie Twardowskiego), próbę ucieczki szlachcica oraz powstrzymanie go przez Mefistofelesa. Jak już wspomnieliśmy, w drugim etapie fabuły Twardowski wyraźnie stracił rolę aktanta na korzyść biesa.

Wszystko zmienia się jednak w trzecim etapie rozwoju akcji. Czarnoksiężnik dzięki swojemu sprytowi, a raczej dzięki głupocie i nieporadności diabła, odzyskuje przewagę. Tutaj ogromnej i postępującej już do końca utworu degradacji podlega postać Mefistofelesa. Według Kleinera, Mickiewicz posłużył się ludowym wyobrażeniem czarta: „Diabeł głupi właśnie taki przedstawiciel zła, jakiego stworzyła myśl chłopska, ratując się przed grozą – przemienieniem jej w coś małego i śmiesznego” (J. Kleiner, dz. cyt.). Twardowski zakpił sobie z biesa, wymyślając poniżające dla niego zadania, jak na przykład kąpiel w wodzie święconej, a przede wszystkim poprzez ich liczbę. Chociaż w umowie było jasno zapisane, że diabeł musi spełnić trzy żądania szlachcica, ten wykonał cztery i poddał się przy piątym. Mefistofeles z łatwością wykonał polecenia całkowicie niemożliwe z ludzkiego punktu widzenia do zrealizowania. Kąpiel w wodzie święconej wydawała się być najgorszym, co mogło go spotkać. Jednak wizja roku spędzonego u boki małżonki Twardowskiego przerosła diabła.

W czwartym etapie fabularnym czarnoksiężnik oddaje inicjatywę w ręce Mefistofelesa. To od decyzji diabła będą zależały dalsze losy Twardowskiego. Nie miał bies wcale gwarancji, czy po roku katuszy przebiegły szlachcic nie wymyśli kolejnego, jeszcze trudniejszego zadania. Ostatecznie Mefistofeles wybrał ucieczkę, przez co nie tylko całkowicie się skompromitował i naraził na szyderstwa, ale nadał balladzie komicznego zwieńczenia i konkluzji, iż lepsze jest życie w piekle z Belzebubem niż rok spędzony z kobietą. W tym momencie rolę aktanta w bardzo pośredni sposób odegrała tytułowa Pani Twardowska, która co prawda nie zabrała nawet głosu w utworze, ale na jej widok diabeł postanowił zabierać nogi za pas.

Spośród wszystkich rodzajów komizmu, na jakie możemy się natknąć w utworze, dominującym wydaje się być komizm reprezentowany przez działania Twardowskiego. Trafnej charakterystyki tej postaci dokonał wspomniany wcześniej Trietiak, wedle którego szlachcic: „to hulaka, psotnik, szaławiła. Siedzi w karczmie pośród wesołego, gwarnego a różnolitego grona, wśród dymu lulek, brzęków kielichów i hołubców tanecznych (…). Istny raj dla takiego, jak on, oczajduszy. (…). Gdzie się obróci, tam figla spłata, a cóż za figle można płatać, mając czarodziejską moc na zawołanie! A figle te nie są bezmyślnym wybrykiem fantazji; Twardowski zna swoich towarzyszy i wie co komu wypaplać. (…) Te sztuki czarodziejskie nie wywołują żadnego zgorszenia, a pobudzają do tym większej ochoty; widocznie Twardowski jest ulubieńcem hulającej rzeszy” (J. Trietiak, dz. cyt.).

strona: 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Zobacz inne artykuły:

Mickiewicz Adam

Norwid Cyprian Kamil

Słowacki Juliusz

Rozmowa z piramidami - interpretacja i analiza
Grób Agamemnona - interpretacja i analiza
Grób Agamemnona - motyw mogiły, grobu
Smutno mi Boże - interpretacja i analiza
Smutno mi, Boże! - wiadomości wstępne
Sowiński w okopach Woli - interpretacja i analiza
Sowiński w okopach Woli - wiadomości wstępne
Testament mój - interpretacja i analiza
Testament mój - wiadomości wstępne
Rozłączenie - interpretacja i analiza

Inne

Analiza porównawcza utworów „Oda do młodości” Adama Mickiewicza i „Do młodych” Adama Asnyka

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies