Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Romantyzm

Bema pamięci żałobny rapsod - interpretacja i analiza

Autor: Karolina Marl�ga

Motyw pogrzebu pojawił się także w innych dziełach Norwida. Szczegóły pochówków wielu znanych osób poeta przytoczył na przykład w wiersza „Coś Ty Atenom zrobił, Sokratesie”. Liryk wypełnia pamięć o wybitnych jednostkach, takich jak Sokrates, Napoleon, Szopen, Mickiewicz, John Brown, Dante, Kościuszko. Mimo, iż pochodzą z różnych czasów i reprezentują różne dziedziny, łączy je bezkompromisowe oddanie sprawie, często również niezrozumienie przez współczesnych i odtrącenie. Do takich postaci należy również generał Józef Bem.
W jednym z opracowań Marian Stala konstatuje:
„wiersz ten warto czytać z romantycznymi utworami pomyślanymi jako hołd dla żołnierza – bohatera, z Redutą Ordona, Śmiercią Pułkownika Mickiewicza, z wierszami Na sprowadzenie prochów Napoleona, Pogrzeb kapitana Meyznera i Sowiński w okopach Woli Słowackiego. Takie zestawienie z bliską tradycją pozwala docenić konsekwencję, z jaką Norwid wystylizował żałobną uroczystość ku czci generała Bema, pokazując ją jako niekończący się pochód w przyszłość, unaoczniający nieśmiertelność sławy generała i przyszłe zwycięstwo idei wolności, o którą walczył.”

Wracając do analizowanego tekstu, pierwsza część przedstawia dokładny opis pogrzebu tytułowego generała (strofy I-III). Sytuacja liryczna została skonstruowana na podstawie szczegółów pochówków dawnych wodzów słowiańskich, znanych z tekstów źródłowych, wystylizowana na wzór pogrzebów dawnych wodzów słowiańskich. Archaizacja pogrzebu sprawiła, iż pogrzeb zyskał podniosły, pełen powagi charakter.

Podmiot cofnął się do wcześniejszych wieków, umiejscawiając scenerię pogrzebu nie w XIX, a w znacznie odleglejszym wieku. Pojawia się wiele typowych dla rycerskiego pogrzebu rekwizytów należących niegdyś do zmarłego wodza: miecz, zbroja, koń, sokół:
„Czemu, Cieniu, odjeżdżasz, ręce złamawszy na pancerz,
Przy pochodniach, co skrami grają około twych kolan? –
Miecz wawrzynem zielony i gromnic płakaniem dziś polan;
Rwie się sokół i koń twój podrywa stopę jak tancerz”.

Zacytowany fragment prezentuje także otwierającą wiersz apostrofę do tytułowego bohatera (liryka inwokacyjna), zmuszonego dopiero przez śmierć do złożenia broni (złamania rąk na pancerz), a nie przez wroga. Cień odnosi się do mitycznej Krainy Cieni, do której po śmierci odchodzą ludzie, jest także symbolem czegoś, co jest jeszcze dostrzegalne, a już nie przynależy do ziemskiego świata. Bem jeszcze nie „odjechał” – odjeżdża właśnie teraz, na oczach ludzi (czas teraźniejszy). Apostrofa przyjmuje postać pytania retorycznego.

Jakie jeszcze informacje na temat bohatera przynoszą cztery przytoczone wersy? Nagolennik (części zbroi zakrywającej część nogi między kolanem a stopą) zmarłego jest płaszczyzną, w której odbija się blask pochodni, zaś jego biodro do miejsce przyczepienia oplecionego wawrzynem miecza. Pojawienie się liści wieńczących głowy bohaterów w starożytnym Rzymie i Grecji w pogrzebowym obrządku świadczy o pozycji zmarłego. Oprócz wiernego rumaka, Bemowi towarzyszy także sokół – kolejny atrybut średniowiecznego rycerza. Oba zwierzęta „rwą się” przed siebie, nie godzą się na zaistniałą sytuację, na rozłąkę z panem.

Stylizacja na pogrzeb rycerski stawia Józefa Bema wśród najznakomitszych żołnierzy w historii świata. Stworzony przez Norwida, wręcz monumentalny opis przypomina reporterską relację, zadziwia szczegółowością i dokładnością, dowodząc przy tym ogromnego przygotowania merytorycznego poety przed przystąpieniem do pisania wiersza. Narastające z każdym wersem bogactwo opisu i skrupulatność w rejestracji poszczególnych detali sprawiają, iż przeniesieniu czytelnika do dawnych obyczajów pogrzebowych nie towarzyszy frustracja spowodowana trudnością w wyobrażeniu sobie scenerii. Dzięki temu, iż cały opis kreśli trzecioosobowy narrator, czyniąc to przy użyciu elementów liryki sytuacyjnej i zachowanie dystansu, odbiorca staje się uczestnikiem opisywanych zdarzeń:

strona: 1 2 3 4 5 6

Zobacz inne artykuły:

Mickiewicz Adam

Norwid Cyprian Kamil

Słowacki Juliusz

Rozmowa z piramidami - interpretacja i analiza
Grób Agamemnona - interpretacja i analiza
Grób Agamemnona - motyw mogiły, grobu
Smutno mi Boże - interpretacja i analiza
Smutno mi, Boże! - wiadomości wstępne
Sowiński w okopach Woli - interpretacja i analiza
Sowiński w okopach Woli - wiadomości wstępne
Testament mój - interpretacja i analiza
Testament mój - wiadomości wstępne
Rozłączenie - interpretacja i analiza

Inne

Analiza porównawcza utworów „Oda do młodości” Adama Mickiewicza i „Do młodych” Adama Asnyka

Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies