Dwudziestolecie miedzywojenne
Ramy czasowe: w porównaniu do innych epok, Å‚atwo wyodrÄ™bnić, dziÄ™ki doniosÅ‚ym wydarzeniom historycznym – odzyskanie przez PolskÄ™ niepodlegÅ‚oÅ›ci w 1918 roku i wybuch II wojny Å›wiatowej – 1 wrzeÅ›nia 1939 roku.
Podstawowe wyznaczniki:
- programowe zerwanie z dorobkiem lirycznym Młodej Polski (opozycja wobec modernizmu),
- sprzeciw wobec panującej w poprzedniej epoce manierze (ustabilizowany zespół nastrojowych motywów, luźna impresjonistyczna konstrukcja wiersza, słownictwo),
- wyjście poezji na ulicę, wprowadzenie mowy potocznej do liryki, dążenie do uproszczenia poezji (nurt franciszkański), kreacja podmiotu lirycznego na zwykłego człowieka.
Główne tematy i koncepcje poetyckie dwudziestolecia międzywojennego:
- poszerzenie tematyczne poezji (tematy obyczajowe, z życia codziennego, opisy przedmiotów),
- odrzucenie hierarchii tematów,
- obniżanie stylów, rezygnacja z tematów wysokich (hymn, modlitwa),
mowa potoczna, - odkrycie codzienności, przedmiotem poezji świat współczesny, świat plebejski (początkowo tematyka franciszkańska, głównie wprowadzenie do poezji plebejusza z miejskich przedmieść),
- miasto – dwie sprzeczne wizje – miejsce szerzÄ…cego siÄ™ zÅ‚a, a z drugiej strony zachwyt metropoliÄ… i jej możliwoÅ›ciami, fascynacje cywilizacyjne może przeciwstawić koszmarowi miasta,
- masa – tÅ‚um miejski, postawy kolektywistyczne,
- maszyna – przykÅ‚ad racjonalnoÅ›ci dziaÅ‚ania (odkryta przez AwangardÄ™ krakowskÄ…), technicystyczny jÄ™zyk, motyw pracy miejskiej,motyw miejskiej rozrywki, motyw sportu,
- obok realności fantastyka i groteska, łączenie tych nurtów (fantastyczny reportaż),
- nowy wymiar liryki miÅ‚osnej – zliberalizowanie normy intymnoÅ›ci, brak idealizacji ciaÅ‚a,
- poezja miÅ‚osna „schodzi na ulicÄ™”,
- pierwsze lata – Å›wiat widzialny, konkret, rezygnacja z wielkich problemów,
- poezja religijna – zeÅ›wiecczenie symboliki religijnej, wystÄ™powanie form takich jak litania czy modlitwa (Emil ZegadÅ‚owicz, Wojciech BÄ…k),
- dwa podstawowe sposoby rozumienia poezji: utwór jako konstrukcja (budowanie od nowa świata w języku wyobraźnia jako czynnik konstrukcyjny), utwór jako wizja (swobodny przepływ obrazów, widzenie, sen),
- domenÄ… wyobraźni – groteska (dekompozycja elementów Å›wiata, a nastÄ™pnie ukÅ‚ad sprzeczny z logikÄ…) – kategoria uniwersalna,
charakterystyczna dla całej epoki (wersja ludyczna i katastroficzna).
Gatunki dwudziestolecia międzywojennego:
- zaprzeczenie kategorii gatunku nie znalazło pokrycia w praktyce poetyckiej,
- niepowtarzalność reguł wyłącznie jako hasło programowe,
- gatunki tradycyjne – reaktywowanie ody, elegii (skÅ‚adnik tradycji literackiej); sonety (SÅ‚onimski), ballady (LeÅ›mian),
- gatunki nowe – wiersze-monodramy – wypowiedzi w jednostronnym dialogu, osadzone we współczesnym obyczaju miejskim (Skamandryci), oktostychy (Iwaszkiewicz)
- nobilitacja gatunków niskich (ballada podwórzowa, piosenka kabaretowa, skecz,
- aktywność form dziennikarskich.

kontakt | polityka cookies