Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Dwudziestolecie miedzywojenne

Charakterystyka twórczości Józefa Czechowicza

Autor: Jakub Rudnicki

Najwcześniejsze z zachowanych wierszy Czechowicza pochodzą z 1922 roku. Mają jeszcze znamiona poetyki młodopolskiej, jednak szybko się to zmienia. W kolejnym okresie twórczości Czechowicza i publikacji w „Reflektorze”, a także w pierwszym tomie Kamień widać wyraźnie związki z modernizmem, ale zaczynają dominować powiązania z futuryzmem i nową sztuką. Z nowym nurtem wiąże go metaforyka o funkcji brutalizującej rzeczywistość, pochwała potęgi i szybkości, spojrzenie urbanisty, kult maszyny (wiersz Pędem- pochwała szybkiego biegu samochodu, pęd dochodzi do nieskończoności). Urzeczenie nieskończonością i bogactwem życia oraz nieustannej jego przemiany wiąże się z bergsonizmem.

Liryka Czechowicza zbudowana jest z antynomii – wewnętrznych przeciwieństw i opozycji. Kult maszyny rzutuje u Czechowicza na koncepcję człowieka. Jest to uwielbienie cywilizacji nie wprost, przez śpiewanie hymnów, ale pośrednio przez wywyższenie (Przemiany). W wierszach z tego okresu występuje słownictwo związane z geometrią. Wiersze Czechowicza tworzą kubistyczne pejzaże, są językowym odpowiednikiem kubistycznego malarstwa. Kubistyczna zasada konstrukcji pejzażu występuje również w kolejnym tomie dzień jak co dzień z 1930 roku. Kontynuował on rozbudowę wizji codzienności, zapowiadał pochwałę zwykłego życia. Bliski jest w tych wierszach autor futurystom (dno). Przejmuje od nich także futurystyczny wzorzec erotyki, a także liryczną tonację, ton wiersza i rymy. Czechowicz różnił się od innych stawianiem znaków zapytania, wyrazem niepokoju i strachu wobec cywilizacji, metafizyczną głębią. Zwątpiwszy w sens cywilizacji już do jej spraw nie powrócił. Wiersze z początkowego etapu twórczości odznaczają się niespokojnym rytmem, szybkim i nieregularnym tempem wiersza, naśladują tempo współczesnego życia i miasta.

Obsesja śmierci

Już w pierwszym tomie Czechowicz zaprzecza rajowi cywilizacji (Przemiany, Śmierć, Więzień miłości). Wrażliwa intuicja podmiotu lirycznego odczuwała stałą wszechobecność śmierci. Śmierć wydaje się nieodpartą oczywistością, groźną, przeciw której trzeba szukać pomocy. Pierwsze tomiki zaznaczają konflikt pomiędzy życiem i śmiercią. Kolejny – ballada z tamtej strony – zdecydowanie skupia się już na śmierci – świadczy o tym chociażby sam tytuł. Śmierć zjawia się tu pod postacią symbolu, aluzji. Ekslibris poety z tamtego czasu zawiera napis Vita somnium breveŻycie snem krótkim. Zafascynowanie śmiercią wynika nie tylko z osobistych dyspozycji i przekonań poety, ale z ówczesnej ogólniejszej tendencji. Podobnie jak zafascynowanie spirytualizmem. Sny u Czechowicza należą do obszaru śmierci.
Wizja śmierci połączona jest z wyrażeniem chłodu i zimna. Towarzyszą jej słowa związane z nocą, pogrzebem lub czasem, w którym ujawnia się świat śmierci. Klimat śmierci w wierszach rozszerza się, wraz z obsesją katastrofy, niepokoju i oczekiwania zagłady tworzy jednolitą tonację w tonie tragiczności.

Katastrofizm Czechowicza

W porównaniu z katastrofizmem „Żagarów” był u Czechowicza bardziej egocentryczny, bardziej ogólny, syntetyczny, mniej nastawiony na historię. Katastrofizm wynika z kilku podstawowych elementów. Pierwszy to wspomnienie wojny z 1920 roku, w której brał udział poeta (Front, dzisiaj verdun). Drugi to kryzys ekonomiczny z przełomu lat dwudziestych i trzydziestych (Wulkan), zaś trzeci wynika z zmian w Europie w latach trzydziestych po dojściu Hitlera do władzy i rozpowszechnieniu faszyzmu. Kolejny wynika z pojmowania świata, przyrównywanego do heraklitowej rzeki. Płynność i niestałość rzeczy (którą w wierszach najczęściej symbolizuje rzeka) prowadzą ku katastrofie egzystencjalnej, towarzyszącej każdemu faktowi istnienia. Zagłada to nieubłagana konieczność, ostatecznie jednak otworzy drogę ku nowemu odrodzonemu światu. Katastrofa u Czechowicza spleciona jest z rozwiązaniem losu poety. Wszelkie przeczucia, przepowiednie skierowane są przeciw podmiotowi lirycznemu. Warto wspomnieć o symbolice konia, który był sygnałem wywoławczym wszelkich niepokojów, burz, katastrof. Symbolizował siły będące poza zasięgiem człowieka. Wśród barw związanych ze śmiercią - dominuje czerwień (nazywana często płomieniem, pożarem) i czerń.

strona:    1    2    3  

Zobacz inne artykuły:

Czechowicz Józef
Miejsce Czechowicza w literaturze
Charakterystyka twórczości Józefa Czechowicza
Wstęp do twórczości Józefa Czechowicza
Biografia Józefa Czechowicza
Żal - analiza i interpretacja
Sam - analiza i interpretacja
modlitwa żałobna - analiza i interpretacja

Gałczyński Konstanty Ildefons
Wit Stwosz - analiza i interpretacja
Spotkanie z matką - analiza i interpretacja
Prośba o wyspy szczęśliwe - analiza i interpretacja
Zaczarowana dorożka - analiza i interpretacja
Pieśń o żołnierzach z Westerplatte - analiza i interpretacja
Niobe - analiza i interpretacja
Serwus, madonna - analiza i interpretacja
Kryzys w branży szarlatanów - analiza i interpretacja

Iwaszkiewicz Jarosław
Źródło Aretuzy - analiza i interpretacja
Erotyk - interpretacja i analiza
Powrót - interpretacja i analiza

Jasieński Bruno
JEDNODŃUWKA FUTURYSTUW mańifesty futuryzmu polskiego wydańe nadzwyczajne na całą Żeczpospolitą Polską
But w butonierce - analiza
But w butonierce - interpretacja

Leśmian Bolesław
Szewczyk - analiza
Szewczyk - interpretacja
Dusiołek - analiza
Dusiołek - interpretacja
Dusiołek - geneza
Dwoje ludzieńków - analiza
Dwoje ludzieńków - interpretacja
Dwoje ludzieńków - geneza
Dziewczyna - analiza
Dziewczyna - interpretacja
Topielec - analiza
Topielec - interpretacja
Urszula Kochanowska - analiza
Urszula Kochanowska - interpretacja
Urszula Kochanowska - geneza
W malinowym chruśniaku - analiza
W malinowym chruśniaku - interpretacja
W malinowym chruśniaku - geneza
Pan Błyszczyński - analiza
Pan Błyszczyński - interpretacja
Pan Błyszczyński - geneza

Pawlikowska-Jasnorzewska Maria
Płyty Carusa - analiza i interpretacja
Miłość - analiza i interpretacja
La pr�cieuse - analiza i interpretacja
La pr�cieuse - geneza

Słonimski Antoni
Credo - analiza i interpretacja
Smutno mi Boże - analiza i interpretacja

Staff Leopold
Ars poetica - analiza
Ars poetica - interpretacja
Kartoflisko - analiza
Kartoflisko - interpretacja
Curriculum vitae - analiza
Curriculum vitae - interpretacja
Wysokie drzewa - analiza
Wysokie drzewa - interpretacja
Kowal - analiza
Kowal – interpretacja
Deszcz jesienny – analiza
Deszcz jesienny – interpretacja
Przedśpiew - analiza
Przedśpiew - interpretacja

Stanisław Przybyszewski

Tuwim Julian
Sitowie - interpretacja
Sitowie - geneza
Prośba o piosenkę - analiza
Prośba o piosenkę - interpretacja
Prośba o piosenkę - geneza
Do krytyków - analiza
Do krytyków - interpretacja
Do krytyków - geneza
Mieszkańcy - analiza
Mieszkańcy - interpretacja
Mieszkańcy - geneza
Wiosna. Dytyramb - analiza
Wiosna. Dytyramb - interpretacja
Wiosna. Dytyramb - geneza
Rzecz czarnoleska - analiza
Rzecz czarnoleska - interpretacja
Sokrates tańczący - analiza
Sokrates tańczący - interpretacja
Sitowie - analiza

Wierzyński Kazimierz
Lewa kieszeń - analiza i interpretacja
Motto - analiza i interpretacja
Zielono mam w głowie - analiza
Zielono mam w głowie - interpretacja
Kufer - analiza
Kufer - interpretacja
Kufer - geneza

Inne
Poetyka „Żagarów”
Ideowe podłoże „Żagarów”
Powstanie i rozwój „Żagarów”
Charakterystyka twórczości Juliana Przybosia do 1939
Tematyka wierszy Przybosia
Biografia Juliana Przybosia
Charakterystyka pierwszego okresu twórczości Czesława Miłosza (Trzy zimy)
Przemiany poetyckie na początku lat 30. XX wieku
Biografia Czesława Miłosza do 1936 roku
Program i poetyka awangardy krakowskiej
Powstanie i rozwój awangardy krakowskiej
Główne założenia futuryzmu
Fazy rozwoju futuryzmu
Główne cechy polskiego futuryzmu
Język poetycki dwudziestolecia międzywojennego



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies