JesteÅ› w: Ostatni dzwonek -> Dwudziestolecie miedzywojenne
Rola poetyGłówne założenia futuryzmu
Autor: Jakub Rudnicki- totalna destrukcja dziedzictwa kulturalnego, negacja kanonu tradycji literackiej, charakter skrajnie antytradycjonalistyczny, burzycielski i prowokacyjny,
- sztuka miała wyprzedzać czas historyczny,
- zgodnie z zasadÄ… „słów na wolnoÅ›ci” futuryÅ›ci pragnÄ™li uwolnić sÅ‚owa z rygorów semantyki i skÅ‚adni,
- futuryści często stosowali neologizmy, lekceważyli zasady ortograficzne, składniowe,
- futuryzm to kierunek zdecydowanie materialistyczny, w materii widziaÅ‚ energiÄ™ życia, w jej metamorfozach i bogactwie form odkrywaÅ‚ nowe piÄ™kno – im bliższe potocznoÅ›ci, im surowsze tym wspanialsze, jedni materiÄ™ utożsamiali z naturÄ… (materia żywa, organiczna, krwista groźna), inni z cywilizacjÄ… (miasto, maszyna, automobil, radio, kinematograf),
- futuryÅ›ci uważali, że pomiÄ™dzy naturÄ… a cywilizacjÄ… nie ma zasadniczej sprzecznoÅ›ci – w materii żywej odkrywali schemat dziaÅ‚ania maszyny, w maszynie zaÅ› energiÄ™ przyrody,
- podstawowe dążenie futurystów polskich to głód jednoznaczności (okr. A. Stern),
- apologia natury uzewnętrzniała się jako kult ciała, była pochwałą pracy zmysłów, kultem fizjologii, opisem funkcji organizmu,
- bohater liryki futurystycznej zamiast duchowego wnętrza demonstrował urodę swych wnętrzności, objawiał się jako atlas ciała, zachowywał się jak figura z gabinetu medyka,
- kobieta uważana była za wartość płodności,
- czÄ™sto w utworach spotkać można motyw gÅ‚odu – dla Sterna to metafora nienasycenia Å›wiatem, dla JasieÅ„skiego jest przekleÅ„stwem i udrÄ™kÄ… bezrobotnych,
- esencjÄ… mowy miaÅ‚o być sÅ‚owo nowe od rdzenia, nieposiadajÄ…ce znaczenia utrwalonego w systemie jÄ™zykowym, obce, ale równoczeÅ›nie brzmiÄ…ce „swojsko”,
- polscy futuryÅ›ci odwoÅ‚ywali siÄ™ do idei „słów na wolnoÅ›ci”, tworzÄ…c w utworach wrażenie niespójnoÅ›ci, nieporzÄ…dku, jednak teksty te nadal podlegaÅ‚y reguÅ‚om skÅ‚adni, nawiÄ…zywali także do poezji „pozarozumowej”, głównie przetwarzajÄ…c sÅ‚owa i wyrażenia gotowe (rozbijajÄ…c je, skracajÄ…c), w eksperymentach podstawowe znaczenie ma chwyt typograficzny,
- futuryÅ›ci odwoÅ‚ywali siÄ™ też do motywu maszyny – z jednej strony sÅ‚awiÄ…c zdobycze techniki, z drugiej zapowiadajÄ…c katastrofÄ™ – ginÄ…cy Å›wiat pod terrorem zbuntowanych maszyn,
- futurystów kusiÅ‚a możliwość „zmatematyzowania” jÄ™zyka poezji, imponowaÅ‚y im precyzja i Å‚ad systemów sformalizowanych,
- futuryÅ›ci swojÄ… pracÄ™ twórczÄ… rozumieli jako poÅ›redniczenie miÄ™dzy rzeczywistoÅ›ciÄ… a odbiorcÄ…, usiÅ‚owali przekazać w sÅ‚owach ksztaÅ‚t aktualnych wydarzeÅ„ – poezja musiaÅ‚a być komunikatywna, lapidarna, logiczna, anonimowa, stylizowana na mowÄ™ dziennikarskÄ…,
- poezja przyszłości miała być poezją masową, pisaną pod dyktando historii, poeta zaś miał przypominać reportera (stylizacje na reportaż, raport policyjny, telegram), powstawały również wiersze-szyldy, wiersze-ogłoszenia, złożone z nazw towarów lub informujące o rzeczach,
- fascynacja radiem i filmem - próba powtórzenia w poezji drogi słów, powstawanie wierszy „radiowych” i „telewizyjnych”, próba uksztaÅ‚towania nowych gatunków wypowiedzi,
- zwrot ku ludowoÅ›ci i wzorów folklorystycznych (Czyżewski – PastoraÅ‚ki, JasieÅ„ski – SÅ‚owo o Jakubie Szeli) – folklor oferowaÅ‚ poetom wzorce spontanicznej twórczoÅ›ci jÄ™zykowej, co oznaczaÅ‚o odwrót od radykalnego antytradycjonalizmu,
- futuryzm to także pewien sposób życia, styl w systemie obyczajowoÅ›ci – bufonada, maskarada, autoreklama, ekstrawagancja,
- gra z czasem i lot w przyszłość, to tematy, które pojawiają się w wierszach, składają się na futurystyczną utopię (bohater wiersza musi wyprzedzić swoją epokę).
Zgodnie z ideologią futurystów poeta przyjmuje, że poezja jest dziełem zorganizowanej zbiorowości, zaś zbiorowość ta powinna, pragnąć zmiany, dążyć do nowego, oderwać się od leniwej i zadowolonej masy, by określić się wobec tego co będzie. Według futurystycznych manifestów poeta ma być przywódcą, który pociągnie tłumy, przeciwstawiając się powszechnym gustom, jest obrazoburcą, prześmiewcą, skandalistą i reformatorem.
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies