Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Dwudziestolecie miedzywojenne

Biografia Juliana Przybosia

Autor: Jakub Rudnicki

Urodzony do pługa – z nadmiaru Ziemi zostałem poetą

Julian Przyboś (ur. 1901; zm. 1970) urodził się w Gwoźnicy Dolnej (miejscowość ta pojawia się na kartach jego twórczości) w rodzinie chłopskiej. Największą uwagę w późniejszej twórczości poświęcił matce. Przez całe życie opowiadał się za lewicową opcją („przedwojenni chłopi chodzili boso to socjalizm ich obuł”). We wrześniu 1912 roku rozpoczął naukę w rzeszowskim gimnazjum, którą wspominał z niechęcią. Był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej, jej lewicowego odłamu.

Debiut – tajne pisemko „Zaranie”, sonet „Wschód słońca” w wieku 17 lat, w latach późniejszych nieprzychylnie się do niego odnosił. Związane jest to z niespójnością osobową poety – zawsze przeciwstawiał siebie „teraźniejszego”, wcześniejszemu „ja”. Nie ma także poczucia czasu historycznego, co związane jest z jego pochodzeniem.

Przyboś był uczniem wybitnym, od przełomu lat 1917/18 pogorszenie stopni z religii, wychowania i polskiego. Tendencje ateistyczne odcisnęły piętno na całym jego późniejszym życiu (był ateistą). Wówczas również zaczęła dawać znać o sobie choroba serca – towarzyszyła mu do końca życia – na serce zmarł.

W listopadzie 1918 roku brał udział w rozbrajaniu Austriaków, następnie w wojnie polsko-bolszewickiej. W latach 1920-1923 studiował polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Czas pochłaniają mu książki.

Właściwy debiut w „Skamandrze” w 1922 roku wiersz „Cieśle”. Udziela się literacko, np. bierze udział w wieczorkach autorskich. Z tego okresu pochodzi późniejsze odwoływanie się do antychrystianizmu i kultu świata słowiańskiego. Pod koniec studiów związał się z Tadeuszem Peiperem. Współpracował z pismem „Zwrotnica” („Dachy”), współtworzył Awangardę krakowską, która kształtowała także i jego.

Przyjaźnie poetyckie: Tadeusz Peiper, Jan Brzękowski, Jalu Kurek, Władysław Strzemiński, Katarzyna Kobro. Pierwsze tomiki to „Śruby” i „Oburącz”.
Pełne kwalifikacje nauczycielskie przyznano mu w 1929 roku. Od 1 września 1927 roku pracował jako profesor Państwowego Gimnazjum w Cieszynie, zyskał prestiż, pobierał wysoką pensję. W październiku 1929 roku głęboko przeżywa śmierć swej miłości – taterniczki – Marzeny Skotnicówny („Z Tatr”). W 1930 roku ukazuje się tomik „Sponad”, w 1932 „W głąb las”, zaś w 1938 - „Równanie serca”. Przez okres całego dwudziestolecia publikował wiersze, artykuły i polemiki w najznakomitszych ówczesnych czasopismach.

W styczniu 1937 roku wyjeżdża na rok do Francji dzięki stypendium z Funduszu Kultury Narodowej. Po powrocie wyjeżdża ponownie dzięki stypendium od rządu francuskiego. Zachwyt Europą można odnaleźć w wielu wierszach z tego okresu. Wówczas też powstaje surrealistyczny poemat „Pióra z ognia”.

Po wybuchu wojny ucieka na wschód do Buczacza a następnie w grudniu przenosi się do Lwowa. W październiku 1941 roku zostaje aresztowany przez gestapo i osadzony w Cytadeli, po dwóch tygodniach zwolniono go. Poeta przenosi się do rodzinnej Gwoźnicy, gdzie pozostaje do końca hitlerowskiej okupacji. Z wierszy z tego okresu powstał tom „Póki my żyjemy” wydany w 1944 roku. Po wyzwoleniu objął stanowisko kierownika Wydziału Informacji i Propagandy w Wojewódzkiej RN w Rzeszowie. Brał udział w wielu inicjatywach, został m.in. prezesem ZZLP, współorganizował „Odrodzenie”, „Czytelnika” w Lublinie. Jego wojenny tomik został wydany jako jedna z pierwszych czterech książek wydanych po wyswobodzeniu części Polski od hitlerowców. Po wyswobodzeniu Krakowa przeniósł się tam organizując życie kulturalne. Był członkiem PPR, później PZPR. W „Czytelniku” wydał kolejny tom „Miejsce na Ziemi”. W październiku 1947 obejmuje funkcję posła nadzwyczajnego w Szwajcarii. W 1951 wrócił do Krakowa, gdzie objął funkcję dyrektora Biblioteki Jagiellońskiej. Wydał kolejny tom (w dużej mierze retrospektywny) - „Rzut pionowy”, a także opracował zbiór poezji ludowej „Jabłoneczka”, a następnie „Wzięli diabli pana”. W 1955 roku zrezygnował z kierowania BJ, przeniósł się do Łodzi, a wkrótce do Warszawy, gdzie otrzymał posadę w redakcji „Przeglądu Kulturalnego”. Piętnował „wypaczenia” i absurdy w życiu politycznym i w literaturze. Agitował za „nowoczesnością” we wszystkich dziedzinach sztuki. W 1955 roku ukazuje się tom „Najmniej słów”, a w 1958 „Narzędzie ze światła”. Tworzył eseje, artykuły publicystyczne, które ukazywały się na łamach prasy społeczno-literackiej, prowadził wieczory dyskusyjne, kilkakrotnie wyjeżdżał na Zachód. Rozczarowany brakiem zmian wystąpił z partii. W kolejnych latach rozpropagował akcję konkursów recytatorskich. Dwa doświadczenia z tego okresu determinowały jego twórczość: późne ojcostwo (rymowanki „Wiersze i obrazki”) i rozwijająca się choroba (odejście od życia publicznego).

strona:    1    2  

Zobacz inne artykuły:

Czechowicz Józef
Miejsce Czechowicza w literaturze
Charakterystyka twórczości Józefa Czechowicza
Wstęp do twórczości Józefa Czechowicza
Biografia Józefa Czechowicza
Żal - analiza i interpretacja
Sam - analiza i interpretacja
modlitwa żałobna - analiza i interpretacja

Gałczyński Konstanty Ildefons
Wit Stwosz - analiza i interpretacja
Spotkanie z matką - analiza i interpretacja
Prośba o wyspy szczęśliwe - analiza i interpretacja
Zaczarowana dorożka - analiza i interpretacja
Pieśń o żołnierzach z Westerplatte - analiza i interpretacja
Niobe - analiza i interpretacja
Serwus, madonna - analiza i interpretacja
Kryzys w branży szarlatanów - analiza i interpretacja

Iwaszkiewicz Jarosław
Źródło Aretuzy - analiza i interpretacja
Erotyk - interpretacja i analiza
Powrót - interpretacja i analiza

Jasieński Bruno
JEDNODŃUWKA FUTURYSTUW mańifesty futuryzmu polskiego wydańe nadzwyczajne na całą Żeczpospolitą Polską
But w butonierce - analiza
But w butonierce - interpretacja

Leśmian Bolesław
Pan Błyszczyński - analiza
Pan Błyszczyński - interpretacja
Pan Błyszczyński - geneza
Szewczyk - analiza
Szewczyk - interpretacja
Dusiołek - analiza
Dusiołek - interpretacja
Dusiołek - geneza
Dwoje ludzieńków - analiza
Dwoje ludzieńków - interpretacja
Dwoje ludzieńków - geneza
Dziewczyna - analiza
Dziewczyna - interpretacja
Topielec - analiza
Topielec - interpretacja
Urszula Kochanowska - analiza
Urszula Kochanowska - interpretacja
Urszula Kochanowska - geneza
W malinowym chruśniaku - analiza
W malinowym chruśniaku - interpretacja
W malinowym chruśniaku - geneza

Pawlikowska-Jasnorzewska Maria
Płyty Carusa - analiza i interpretacja
Miłość - analiza i interpretacja
La prcieuse - analiza i interpretacja
La prcieuse - geneza

Słonimski Antoni
Credo - analiza i interpretacja
Smutno mi Boże - analiza i interpretacja

Staff Leopold
Ars poetica - analiza
Ars poetica - interpretacja
Kartoflisko - analiza
Kartoflisko - interpretacja
Curriculum vitae - analiza
Curriculum vitae - interpretacja
Wysokie drzewa - analiza
Wysokie drzewa - interpretacja
Kowal - analiza
Kowal – interpretacja
Deszcz jesienny – analiza
Deszcz jesienny – interpretacja
Przedśpiew - analiza
Przedśpiew - interpretacja

Stanisław Przybyszewski

Tuwim Julian
Sitowie - analiza
Sitowie - interpretacja
Sitowie - geneza
Prośba o piosenkę - analiza
Prośba o piosenkę - interpretacja
Prośba o piosenkę - geneza
Do krytyków - analiza
Do krytyków - interpretacja
Do krytyków - geneza
Mieszkańcy - analiza
Mieszkańcy - interpretacja
Mieszkańcy - geneza
Wiosna. Dytyramb - analiza
Wiosna. Dytyramb - interpretacja
Wiosna. Dytyramb - geneza
Rzecz czarnoleska - analiza
Rzecz czarnoleska - interpretacja
Sokrates tańczący - analiza
Sokrates tańczący - interpretacja

Wierzyński Kazimierz
Lewa kieszeń - analiza i interpretacja
Motto - analiza i interpretacja
Zielono mam w głowie - analiza
Zielono mam w głowie - interpretacja
Kufer - analiza
Kufer - interpretacja
Kufer - geneza

Inne
Poetyka „Żagarów”
Ideowe podłoże „Żagarów”
Powstanie i rozwój „Żagarów”
Charakterystyka twórczości Juliana Przybosia do 1939
Tematyka wierszy Przybosia
Biografia Juliana Przybosia
Charakterystyka pierwszego okresu twórczości Czesława Miłosza (Trzy zimy)
Przemiany poetyckie na początku lat 30. XX wieku
Biografia Czesława Miłosza do 1936 roku
Program i poetyka awangardy krakowskiej
Powstanie i rozwój awangardy krakowskiej
Główne założenia futuryzmu
Fazy rozwoju futuryzmu
Główne cechy polskiego futuryzmu
Język poetycki dwudziestolecia międzywojennego



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies