Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Dwudziestolecie miedzywojenne

La pr�cieuse - analiza i interpretacja

Autor: Karolina Marl�ga

Wiersz „La pr�cieuse”, tak samo zresztą jak i inne utwory pochodzące z tomu „Pocałunki”, jest czterowersową miniaturą poetycką, czyli opisem pojedynczej scenki sytuacyjnej, charakterystycznej dla realiów lat 20. XX wieku. Jego wymowa jest bardzo prosta i czytelna.

Słowa podmiotu lirycznego, utożsamianego z autorką, są skierowane do tajemniczej „La pr�cieuse”, czyli eleganckiej damy (zapożyczenie z języka francuskiego). Oczami podmiotu widzimy ją wtuloną w drogie futro, wpatrzoną w małą kałużę i czekającą, aż ktoś pomoże jej przebyć ten niebezpieczny ocean. Trzymająca pod pachą modną w tamtym czasie „zabawkę” pań z wyższych sfer - chińskiego pieska, a w drugiej ręce jakże praktyczną parasolkę i… różę wywołuje w autorce wahanie i motywuje do postawienia pytania, które nie wymaga odpowiedzi:
„I jakżeż ty zrobisz krok w nieskończoność?”

Opisana przez Pawlikowską scenka jest odzwierciedleniem sytuacji panującej w pierwszej połowie XX wieku w Polsce i całej Europie. Kontynent pełny był takich kobiet, jak bohaterka liryku: rozpieszczonych, wychowanych jedynie do bycia żonami i brylowania podczas spotkań towarzyskich. Nikt nie zastanawiał się, co będzie z nimi, gdy zabraknie im silnego ramienia u boku, należącego oczywiście do jakiegoś zamożnego jegomościa. Takie kobiety – odnajdujące rozrywkę w „uczłowieczaniu” miniaturowych piesków czy odnajdywaniu rzadkich odmian róż, stawały potem przed małą kałużą z miną świadczącą o skonsternowaniu świadczącym co najmniej z napotkaniem przeszkody nie do pokonania, bariery nie do przeskoczenia, a nie zwykłej – w tym wypadku symbolicznej, kałuży.

Owy „krok w nieskończoność” jest tu satyryczną puentą, kryjącą w sobie o wiele głębszy sens, niż można byłoby przypuszczać. Kończące liryk pytanie retoryczne nadaje mu poważną, a nawet dramatyczną rysę. Do tej pory czytelnik przyjrzał się jedynie zabawnej scence – modnisi z psem, parasolką i różą, kontemplującej nad sposobami przejścia małej kałuży. Teraz jednak, gdy pada pytanie o to, jak taka mało samodzielna, egocentryczna i pozbawiona wiedzy o świecie poradzi sobie w niepewnych latach przyszłości. Patrząc na jej rolę w społeczeństwie, możemy zadać sobie szereg innych pytań. Jak wychowa swoje dzieci, gdy nadchodzące zmiany sprawią, że nie będzie jej już stać na całodobową nianię? Jakim będzie wsparciem dla męża, gdy ten straci całą swoją fortunę? W końcu, jak zdefiniuje swoje życie od nowa, gdy zabraknie rzadkich futer, drogich perfum, a dawną czerwień szminki zastąpi purpura krwi, będąca skutkiem wojennych zmagań? Podejście bohaterki i jej podobnych dam do spraw nieodwracalnych, takich jak starość, przemijanie, śmierć są prawdziwymi tematami wiersza.

Takie egzystencjalne pytania, wypływające z pozoru humorystycznego obrazka, potrafiła stawiać jedynie Jasnorzewska. Tytułowa „la pr�cieuse” stała się powodem gorącej dyskusji nad poziomem wykształcenia i samoświadomości współczesnych poetce kobiet. Spychanie przez nie kwestii życia wiecznego na rzecz życie ziemskiego, brak chęci rozwoju i poznawania świata, a w końcu stawianie sobie za jedyny cel uwieszenie się na barkach jakiegoś zamożnego bankiera zdeterminowało poetkę do postawienia się w liryku w kategorii nauczyciela, co widać w bezpośrednim sposobie zwracania się do bohaterki (skracające dystans zwroty: „Widzę cię”, „I jakżeż ty”, świadczące o zaklasyfikowaniu wiersza do liryki inwokacyjnej).