Poetyka „Å»agarów” ostatnidzwonek.pl
JesteÅ› w: Ostatni dzwonek -> Dwudziestolecie miedzywojenne

Poetyka „Å»agarów”

Autor: Jakub Rudnicki

Celem nowej literatury miało się stać odkłamywanie antropologicznych wzorców kultury, zastąpienie emocjonalizmu władzą intelektu, dominację przeżyć indywidualnych miała zastąpić problematyka kolektywnego odczuwania, zaś biologizm - socjologia. Podstawowym wyznacznikiem jakości utworu nie są jego formalnoliterackie walory, lecz zakreślony w nim horyzont teoriopoznawczy i wewnętrzna logika całej struktury programowej. Ideałem poetyckim lat trzydziestych miał stać się skonstruowany z faktów, gazet, przeżyć, wrażeń i impresji, strzępów filmowych kronik i plakatowych napisów, opowieści, wyobrażeń collage społeczny. Idea konstrukcyjna i myślowa wiersza miały spajać się, pozwalając na taki układ poetyckiego materiału, by w pełni odzwierciedlał kierunkowe intencje artysty.

Rdzeniem poetyki wilnian jest „styl rozbity”, zawierajÄ…cy w sobie rozumienie konfliktu wyobrażeÅ„ i konfliktu stylistyk jako znaku i próba wykorzystania noÅ›noÅ›ci tych znaków. W poetyce żagarystów utwory kondensujÄ… w obrazach „style Å›wiatopoglÄ…dowe”, sÄ… zapisem gry systemów myÅ›lenia o Å›wiecie. Jako obrazy tych systemów wprowadzone zostaÅ‚y do wierszy realia, chwyty stylistyczne i frazeologiczne – w rezultacie utwór jawi siÄ™ jako zapis gry wzorów teoretyzowania doÅ›wiadczeÅ„. ZmysÅ‚owemu barokowi rzeczy towarzyszy asceza intelektualnych konstrukcji interpretacyjnych, porzÄ…dkowi – rozsadzajÄ…cy ten porzÄ…dek nadmiar. Historyzm wilnian rozgrywa siÄ™ miÄ™dzy misterium a plakatem (standardem, tym co masowe, powszednie). Historia zwiÄ…zana jest z problematykÄ… motywacji jednostkowego losu. W historyzmie krzyżujÄ… siÄ™ perspektywy: spoÅ‚eczno-polityczna i misteryjno-matafizyczna. ChÅ‚odny, epicki klasycyzm łączy siÄ™ z wypowiedziÄ… kontemplacyjno-refleksyjnÄ…, zbliżonÄ… do modlitwy. NajczÄ™stszÄ… figurÄ… stylistycznÄ… wczesnych żagarystów jest antyteza, reguÅ‚a, iż figura ma sobie zaprzeczać.

„Styl rozbity” byÅ‚ wynikiem przyjÄ™cia koncepcji tekstu jako „narzÄ™dzia analizy”, natomiast do kreowania „gotowej prawdy” czyli mówienia wprost, stosowania liryki apelu sÅ‚użyÅ‚a wizja w pejzażu. „Wizja” to obraz poetycki oparty na suwerennym wobec „pojÄ™ciowych zespołów” doÅ›wiadczeniu imaginacji. JednÄ… z najważniejszych motywacji wizji byÅ‚o samo wyobrażenie historii, łączÄ…ce wielkie procesy dziejowe z kategoriami losu, opatrznoÅ›ci, z pierwiastkami metafizyczno-irracjonalnymi. Program i praktyka literacka żagarystów powstaÅ‚a w klimacie fascynacji zaskakujÄ…cym uogólnieniem, olÅ›niewajÄ…cÄ… ideÄ…. StarajÄ… siÄ™ uchwycić „bÅ‚ysk obrazu”, bÄ™dÄ…cym próbÄ… dotarcia do podstawowych prawd. Sposób montażu wizji jest efektem zderzania siÄ™ przeciwstawnych mitologii, kontrastowych idei. Wizja to użycie obrazu w celu scalenia rozbitego doÅ›wiadczenia. Najbardziej charakterystycznÄ… cechÄ… wizji wilnian jest ich pejzażowość (zwiÄ…zana z pejzażem polskim, symbolizujÄ…cym OjczyznÄ™, miejsce duchowego zakotwiczenia) lub intensywny biologizm.
MateriaÅ‚em stajÄ… siÄ™ realia przyrodnicze, doznania zmysÅ‚owe oraz ich ufantastycznione pochodne. Pejzaż traktowany bywa czÄ™sto jako skrótowy znak problematyki spoÅ‚eczno-cywilizacyjnej. Wizje Å›mierci, niepokoju zestawiane sÄ… z realiami przygód w plenerze, sportu, tężyzny fizycznej. Głównym pejzażem jest pejzaż WileÅ„szczyzny – leÅ›nych uroczysk i jezior, królestwa ptaków, obraz ziemi, która stanowi azyl dla opuszczajÄ…cych miasto czytelników gazet. Znajomy pejzaż rozszerza siÄ™ do perspektywy kosmicznej, mitycznej ziemi-ojczyzny różnych gatunków istnieÅ„, kraina niezniszczalna i życiodajna. Obok pejzażu czÄ™sto wystÄ™puje mit podróżnika, wÄ™drowca, awanturnika zwiÄ…zany z gÅ‚odem Å›wiata zafascynowanych Å›wiatem, jego zmiennoÅ›ciÄ… i zapowiadanÄ… agoniÄ… prowincjuszy.

Katastrofizm

Głównym dokumentem katastrofizmu Å»agarów sÄ… wiersze i poematy czÅ‚onków grupy. Wspólnie wypracowali charakterystyczny sposób poetyckiego obrazowania i wyobrażania nadciÄ…gajÄ…cej katastrofy. Pod pojÄ™ciem katastrofizmu można rozumieć takÄ… postawÄ™ Å›wiatopoglÄ…dowÄ…, która wychodzÄ…c od okreÅ›lonej analizy – najczęściej historiozoficznej – zapowiada nieuchronny zmierzch wartoÅ›ci uznanych za konstytutywne dla danego systemu kulturowego; postawÄ™ przy tym takÄ…, która artykuÅ‚ować siÄ™ może w różnym materiale gatunkowym, posÅ‚ugujÄ…c siÄ™ dowolnymi Å›rodkami artystycznymi. Wizje żagarystów w znacznym stopniu oparte sÄ… na wzorcach apokaliptycznych oraz romantycznych – przynosiÅ‚y równoczeÅ›nie obrazy „drugiego brzegu”, niewyraźne zarysy uniwersum odnowionego, obmytego z wystÄ™pku, cierpienia i zÅ‚a w kÄ…pieli z ognia i krwi. Katastrofa byÅ‚a dla nich kataklizmem przerażajÄ…cym, ale koniecznym. W poetyce katastroficznej żagarystów odnaleźć można stylistyczne, konstrukcyjne i obrazowe „klisze” z biblijnej profetyki, elementy wizjonerstwa romantycznego (późny SÅ‚owacki, Mickiewicz), klasycystycznej idei Å‚adu i harmonii, symbolistycznego poszukiwania „jÄ…dra” bytu, kasandrycznego apokryfu ludycznego, rewolucyjnej retoryki polityczno-spoÅ‚ecznej, a nawet skÅ‚adniki dyskursu historiozoficznego.

strona:    1    2  

Zobacz inne artykuły:

Czechowicz Józef
Miejsce Czechowicza w literaturze
Charakterystyka twórczości Józefa Czechowicza
Wstęp do twórczości Józefa Czechowicza
Biografia Józefa Czechowicza
Żal - analiza i interpretacja
Sam - analiza i interpretacja
modlitwa żałobna - analiza i interpretacja

Gałczyński Konstanty Ildefons
Wit Stwosz - analiza i interpretacja
Spotkanie z matkÄ… - analiza i interpretacja
Prośba o wyspy szczęśliwe - analiza i interpretacja
Zaczarowana dorożka - analiza i interpretacja
Pieśń o żołnierzach z Westerplatte - analiza i interpretacja
Niobe - analiza i interpretacja
Serwus, madonna - analiza i interpretacja
Kryzys w branży szarlatanów - analiza i interpretacja

Iwaszkiewicz Jarosław
Źródło Aretuzy - analiza i interpretacja
Erotyk - interpretacja i analiza
Powrót - interpretacja i analiza

Jasieński Bruno
JEDNODŃUWKA FUTURYSTUW mańifesty futuryzmu polskiego wydańe nadzwyczajne na całą Żeczpospolitą Polską
But w butonierce - analiza
But w butonierce - interpretacja

Leśmian Bolesław
Topielec - analiza
Topielec - interpretacja
Urszula Kochanowska - analiza
Urszula Kochanowska - interpretacja
Urszula Kochanowska - geneza
W malinowym chruśniaku - analiza
W malinowym chruśniaku - interpretacja
W malinowym chruśniaku - geneza
Pan Błyszczyński - analiza
Pan Błyszczyński - interpretacja
Pan Błyszczyński - geneza
Szewczyk - analiza
Szewczyk - interpretacja
Dusiołek - analiza
Dusiołek - interpretacja
Dusiołek - geneza
Dwoje ludzieńków - analiza
Dwoje ludzieńków - interpretacja
Dwoje ludzieńków - geneza
Dziewczyna - analiza
Dziewczyna - interpretacja

Pawlikowska-Jasnorzewska Maria
Płyty Carusa - analiza i interpretacja
Miłość - analiza i interpretacja
La précieuse - analiza i interpretacja
La précieuse - geneza

Słonimski Antoni
Credo - analiza i interpretacja
Smutno mi Boże - analiza i interpretacja

Staff Leopold
Wysokie drzewa - analiza
Wysokie drzewa - interpretacja
Kowal - analiza
Kowal – interpretacja
Deszcz jesienny – analiza
Deszcz jesienny – interpretacja
Przedśpiew - analiza
Przedśpiew - interpretacja
Ars poetica - analiza
Ars poetica - interpretacja
Kartoflisko - analiza
Kartoflisko - interpretacja
Curriculum vitae - analiza
Curriculum vitae - interpretacja

Stanisław Przybyszewski

Tuwim Julian
Mieszkańcy - geneza
Wiosna. Dytyramb - analiza
Wiosna. Dytyramb - interpretacja
Wiosna. Dytyramb - geneza
Rzecz czarnoleska - analiza
Rzecz czarnoleska - interpretacja
Sokrates tańczący - analiza
Sokrates tańczący - interpretacja
Sitowie - analiza
Sitowie - interpretacja
Sitowie - geneza
Prośba o piosenkę - analiza
Prośba o piosenkę - interpretacja
Prośba o piosenkę - geneza
Do krytyków - analiza
Do krytyków - interpretacja
Do krytyków - geneza
Mieszkańcy - analiza
Mieszkańcy - interpretacja

Wierzyński Kazimierz
Lewa kieszeń - analiza i interpretacja
Motto - analiza i interpretacja
Zielono mam w głowie - analiza
Zielono mam w głowie - interpretacja
Kufer - analiza
Kufer - interpretacja
Kufer - geneza

Inne
Przemiany poetyckie na poczÄ…tku lat 30. XX wieku
Biografia Czesława Miłosza do 1936 roku
Program i poetyka awangardy krakowskiej
Powstanie i rozwój awangardy krakowskiej
Główne założenia futuryzmu
Fazy rozwoju futuryzmu
Główne cechy polskiego futuryzmu
Język poetycki dwudziestolecia międzywojennego
Poetyka „Å»agarów”
Ideowe podÅ‚oże „Å»agarów”
Powstanie i rozwój „Å»agarów”
Charakterystyka twórczości Juliana Przybosia do 1939
Tematyka wierszy Przybosia
Biografia Juliana Przybosia
Charakterystyka pierwszego okresu twórczości Czesława Miłosza (Trzy zimy)



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies