Płyty Carusa - analiza i interpretacja ostatnidzwonek.pl
JesteÅ› w: Ostatni dzwonek -> Dwudziestolecie miedzywojenne

PÅ‚yty Carusa - analiza i interpretacja

Autor: Karolina Marlêga

Kilka słów wstępu

Cykl „PÅ‚yty Carusa” Maria Pawlikowska-Jasnorzewska opublikowaÅ‚a w 1930 roku, w przeÅ‚omowym zbiorze „Profil biaÅ‚ej damy”. Innowacyjność tego tomu polega na przemianie jego autorki z tworzÄ…cej lirykÄ™ miÅ‚osnÄ… w zgrabnych formach miniatur poetyckich w lubujÄ…cÄ… siÄ™ w zagadnieniach spirytystyczno-okultystycznych i problematyce egzystencjalnej.

WÅ›ród głównych motywów cyklu wyróżnić należy przede wszystkim nieÅ›miertelność, rozumianÄ… przez poetkÄ™ nie jako wartość nauki chrzeÅ›cijaÅ„skiej, lecz – w myÅ›l filozofii Horacego - jako skutek artystycznego procesu tworzenia.

O przeÅ‚omowoÅ›ci tomu Å›wiadczÄ… opinie dwóch współczesnych poetce twórców: Juliana Przybosia i jego imiennika, Tuwima. Ten pierwszy, bÄ™dÄ…c pod wrażeniem jej „nowoczesnoÅ›ci oraz postÄ™powoÅ›ci poetyckiej” po latach pisaÅ‚: (…) ona jedna spoÅ›ród skamandrytów wolna byÅ‚a w caÅ‚ej swojej poezji od mÅ‚odopolszczyzny. (…) DziÅ› już dostrzega to wielu, ćwierć wieku temu wiedzieli to tylko konsekwentni antysymboliÅ›ci, tj, poeci awangardy – i to ich wÅ‚aÅ›nie (ten antysymbolizm) z PawlikowskÄ… w poezji Å‚Ä…czyÅ‚o. Z kolei bÄ™dÄ…cy jego poetyckÄ… antytezÄ… Tuwim apostrofowaÅ‚: O staroÅ›wiecka, mÅ‚oda pani z Krakowa”. Jak sÅ‚usznie konstatuje autor tego zestawienia – Piotr Kuncewicz – „dla piewcy Å‚adu i unizmu Pawlikowska byÅ‚a nowoczesna, a dla „pierwszego w Polsce futurysty” – staroÅ›wiecka. Nawet przy powierzchownej znajomoÅ›ci obu poetów wydaje siÄ™, że pomieszano tu role, ale najpewniej uznać wypada, że to w twórczoÅ›ci samej poetki tkwiÄ… przesÅ‚anki tych paradoksalnych werdyktów (Piotr Kuncewicz, „Biologia czuÅ‚a i okrutna – Maria Pawlikowska-Jasnorzewska”, [w:] „Poeci dwudziestolecia miÄ™dzywojennego. Sylwetki 2”, pod red. Ireny Maciejewskiej, Warszawa 1982, s. 11-12).

Interpretacja

Cykl „PÅ‚yty Carusa” skÅ‚ada siÄ™ z trzech fragmentów i jest poetyckim upamiÄ™tnieniem wÅ‚oskiego „króla tenorów”, protoplastÄ™ nagrywania swoich wystÄ…pieÅ„ na na pÅ‚ytach gramofonowych, Enrico Caruso (1873-1921). O jego sÅ‚awie i talencie Å›wiadczÄ… miejsca wystÄ™pów. Ze swoim przeÅ‚omowym tournee odwiedziÅ‚ najwiÄ™ksze sale koncertowe Å›wiata, m.in. La ScalÄ™, Metropolitan OperÄ™, Covent Garden i OperÄ™ WarszawskÄ… (1901 roku). ZmarÅ‚ w 1920 roku wskutek poważnego krwotoku, jakiego doznaÅ‚ w czasie wystÄ™pu w Metropolitan Opera.
Istotą cyklu jest problem nieśmiertelności sztuki, rozumianej tu jako efekt mistrzowskiego wykonania arii operowej przez słynnego włoskiego tenora.

W pierwszym fragmencie podmiot liryczny opisuje wyglÄ…d adaptera, czyli elektrycznego gramofonu:
„KoÅ‚uje żaÅ‚obny dysk
w trumiennym pudle odkrytem”.

PamiÄ™tajÄ…c, że Caruso jako pierwszy wÅ›ród tenorów utrwaliÅ‚ swoje wykonanie za pomocÄ… tego nowoczesnego noÅ›nika, w pamięć zapada porównanie stworzone przez podmiot. Oto adapter zostaje nazwany trumiennym pudÅ‚em, w którym koÅ‚uje „żaÅ‚obny „dysk”. Ta metafora, zinterpretowana w kontekÅ›cie kolejnych dwóch wersów („Caruso Å›piewem wytryska, / a Å›mierć wtóruje mu zgrzytem...”) jest symbolem Å›mierci. Adapter, wydobywajÄ…ce Å›piew tenora, jest swego rodzaju otwartÄ… trumnÄ…, w której każdy może przyjrzeć siÄ™ jego zwÅ‚okom, tak samo jak podziwiać Å›piew, wydobywajÄ…cy siÄ™ z nowoczesnego urzÄ…dzenia.

Druga strofa jest dowodem na przywrócenie Caruso żywym:
„Caruso – żywy aksamit,
życie ze szczęściem zżyte,
najżywszy ton miÄ™dzy nami!”.
DziÄ™ki obracaniu siÄ™ pÅ‚yty, pÅ‚ynnemu ruchowi dotykajÄ…cej jej igÅ‚y oraz dźwiÄ™kom, wydobywajÄ…cym siÄ™ w ten sposób z gÅ‚oÅ›ników sprzÄ™tu, posiadacz cudownego gÅ‚osu „wraca” na chwilÄ™ do życia. KrótkotrwaÅ‚ość tego powrotu spowodowana jest wydobywajÄ…cÄ… siÄ™ z pauz pomiÄ™dzy dźwiÄ™kami Å›mierciÄ…, która w koÅ„cu „zatrzymuje pÅ‚ytÄ™” i zabiera Caruso.

strona:    1    2    3  

Zobacz inne artykuły:

Czechowicz Józef
Miejsce Czechowicza w literaturze
Charakterystyka twórczości Józefa Czechowicza
Wstęp do twórczości Józefa Czechowicza
Biografia Józefa Czechowicza
Żal - analiza i interpretacja
Sam - analiza i interpretacja
modlitwa żałobna - analiza i interpretacja

Gałczyński Konstanty Ildefons
Wit Stwosz - analiza i interpretacja
Spotkanie z matkÄ… - analiza i interpretacja
Prośba o wyspy szczęśliwe - analiza i interpretacja
Zaczarowana dorożka - analiza i interpretacja
Pieśń o żołnierzach z Westerplatte - analiza i interpretacja
Niobe - analiza i interpretacja
Serwus, madonna - analiza i interpretacja
Kryzys w branży szarlatanów - analiza i interpretacja

Iwaszkiewicz Jarosław
Źródło Aretuzy - analiza i interpretacja
Erotyk - interpretacja i analiza
Powrót - interpretacja i analiza

Jasieński Bruno
JEDNODŃUWKA FUTURYSTUW mańifesty futuryzmu polskiego wydańe nadzwyczajne na całą Żeczpospolitą Polską
But w butonierce - analiza
But w butonierce - interpretacja

Leśmian Bolesław
Pan Błyszczyński - analiza
Pan Błyszczyński - interpretacja
Pan Błyszczyński - geneza
Szewczyk - analiza
Szewczyk - interpretacja
Dusiołek - analiza
Dusiołek - interpretacja
Dusiołek - geneza
Dwoje ludzieńków - analiza
Dwoje ludzieńków - interpretacja
Dwoje ludzieńków - geneza
Dziewczyna - analiza
Dziewczyna - interpretacja
Topielec - analiza
Topielec - interpretacja
Urszula Kochanowska - analiza
Urszula Kochanowska - interpretacja
Urszula Kochanowska - geneza
W malinowym chruśniaku - analiza
W malinowym chruśniaku - interpretacja
W malinowym chruśniaku - geneza

Pawlikowska-Jasnorzewska Maria
PÅ‚yty Carusa - analiza i interpretacja
Miłość - analiza i interpretacja
La précieuse - analiza i interpretacja
La précieuse - geneza

SÅ‚onimski Antoni
Credo - analiza i interpretacja
Smutno mi Boże - analiza i interpretacja

Staff Leopold
Ars poetica - analiza
Ars poetica - interpretacja
Kartoflisko - analiza
Kartoflisko - interpretacja
Curriculum vitae - analiza
Curriculum vitae - interpretacja
Wysokie drzewa - analiza
Wysokie drzewa - interpretacja
Kowal - analiza
Kowal – interpretacja
Deszcz jesienny – analiza
Deszcz jesienny – interpretacja
Przedśpiew - analiza
Przedśpiew - interpretacja

Stanisław Przybyszewski

Tuwim Julian
Sitowie - analiza
Sitowie - interpretacja
Sitowie - geneza
Prośba o piosenkę - analiza
Prośba o piosenkę - interpretacja
Prośba o piosenkę - geneza
Do krytyków - analiza
Do krytyków - interpretacja
Do krytyków - geneza
Mieszkańcy - analiza
Mieszkańcy - interpretacja
Mieszkańcy - geneza
Wiosna. Dytyramb - analiza
Wiosna. Dytyramb - interpretacja
Wiosna. Dytyramb - geneza
Rzecz czarnoleska - analiza
Rzecz czarnoleska - interpretacja
Sokrates tańczący - analiza
Sokrates tańczący - interpretacja

Wierzyński Kazimierz
Lewa kieszeń - analiza i interpretacja
Motto - analiza i interpretacja
Zielono mam w głowie - analiza
Zielono mam w głowie - interpretacja
Kufer - analiza
Kufer - interpretacja
Kufer - geneza

Inne
Poetyka „Å»agarów”
Ideowe podÅ‚oże „Å»agarów”
Powstanie i rozwój „Å»agarów”
Charakterystyka twórczości Juliana Przybosia do 1939
Tematyka wierszy Przybosia
Biografia Juliana Przybosia
Charakterystyka pierwszego okresu twórczości Czesława Miłosza (Trzy zimy)
Przemiany poetyckie na poczÄ…tku lat 30. XX wieku
Biografia Czesława Miłosza do 1936 roku
Program i poetyka awangardy krakowskiej
Powstanie i rozwój awangardy krakowskiej
Główne założenia futuryzmu
Fazy rozwoju futuryzmu
Główne cechy polskiego futuryzmu
Język poetycki dwudziestolecia międzywojennego



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies