Program i poetyka awangardy krakowskiej ostatnidzwonek.pl
JesteÅ› w: Ostatni dzwonek -> Dwudziestolecie miedzywojenne

Program i poetyka awangardy krakowskiej

Autor: Jakub Rudnicki

Twórcą poetyki awangardy krakowskiej był podmiot zbiorowy, choć faktycznie podstawą badań są poetyki poszczególnych autorów.

Futuryzm a awangarda krakowska

Na pierwszy plan wysuwaÅ‚y siÄ™ teoretyczno-programowe artykuÅ‚y Peipera, nazywanego „papieżem awangardy”, w których zarysowany zostaÅ‚ program I Awangardy. Część zaÅ‚ożeÅ„ pokrywa siÄ™ z postulatami futurystów:
  • sztuka powinna dostosować siÄ™ do wymagaÅ„ nowoczesnoÅ›ci, walka o nowÄ… sztukÄ™,

  • zerwanie ze schematami przeszÅ‚oÅ›ci,

  • hasÅ‚o „trzech M”: Miasto (nowa cywilizacja jest miejska), Masa (zjawiska masowe, sztuka ma projektować demokratyczne zmiany wciÄ…gajÄ…ce masy), Maszyna (najwspanialszy triumf nowoczesnoÅ›ci).


  • PoezjÄ™ futurystów cechowaÅ‚a jednak bezpoÅ›redniość, zaÅ› przedstawiciele awangardy krakowskiej byli zwolennikami „poÅ›rednioÅ›ci”, dyscypliny i „wstydu uczuć” („poezja współczesna nie krzyczy swoich uczuć”). Awangarda w przeciwieÅ„stwie do futuryzmu pragnęła być poezjÄ… teraźniejszoÅ›ci. Orientacja na teraźniejszość determinowaÅ‚a uprzywilejowanie okreÅ›lonych tematów: miasta, masy, maszyny, jako motywów treÅ›ciowych nie jedynych, ale reprezentatywnych, wyróżniajÄ…cych i dlatego wskazanych; w zakresie form literackich wykÅ‚adnikami owego prezentyzmu miaÅ‚y być: kult nowoÅ›ci, wyrafinowanie, komplikacjonizm artystyczny, oryginalność ekspresji.

    Cywilizacja rządzi się prawami konstrukcji (nie destrukcji), więc utwór poetycki powinien być świadomą konstrukcją, niezależną od poetyckiego natchnienia,
    • w poezji obowiÄ…zuje ekonomia i oszczÄ™dność słów – hasÅ‚o „najmniej słów” - eliminacja wszystkiego co zbÄ™dne,

    • „sÅ‚owo ma dziwić siÄ™ sÅ‚owu” - cywilizacja styka odlegÅ‚e niegdyÅ› zjawiska.


    Ideologia awangardy krakowskiej (I Awangardy)

    Postawa ideowa awangardy zorientowana była niedwuznacznie na lewo. Większość poetów awangardy opowiadała się za socjalizmem, choć nie zawsze może był on konsekwentny i całkowicie świadomy swoich założeń. Ale widziano w nim jedyną ideologię, otwierającą nowe perspektywy życia i sztuki. Jednocześnie jednak awangarda odcinała się stanowczo od taniej i bezpośredniej agitacji. Artysta służy społeczeństwu i socjalizmowi, wykonując sumiennie swoją pracę. A praca artysty to przede wszystkim szukanie nowych środków wyrazu. Nowe formy w poezji nie tylko wzbogacają i posuwają naprzód sztukę poetycką, ale wyprzedzają zarazem nieuchronne strukturalne przemiany życia społecznego.
    AwangardyÅ›ci atakowali Skamandrytów za ich „kataryniarstwo”, posÅ‚ugiwanie siÄ™ „tworzydÅ‚ami” - gotowymi schematami jÄ™zykowymi i lirycznymi.

    Poetyka awangardy krakowskiej

    Kreacjonizm to odejście od iluzji mimetycznej na rzecz wyobraźni, budowanie, kreowanie, tworzenie rzeczywistości własnej, rządzonej odmiennymi prawami, osiągane jest to przez silną metaforyzację elementów rzeczywistości lub wprowadzanie wątków autotematycznych. Świat jest tworzony przez pryzmat osobowości autora.

    Metafora rozwiniÄ™ta, obraz metaforyczny lub zdanie metaforyczne stanowiÅ‚y najbardziej istotnÄ… część struktury wierszy awangardowych. PierwszorzÄ™dnÄ… rolÄ™ odgrywaÅ‚a metafora – skondensowana i syntetyczna. MiaÅ‚a być uniwersalnÄ… zasadÄ… poezji, odcinajÄ…cÄ… jÄ… od innych typów mowy. Metaforyczne relacje miÄ™dzy sÅ‚owami i zespoÅ‚ami słów sÄ… reinterpretacjÄ… „zwykÅ‚ych” powiÄ…zaÅ„ skÅ‚adniowych, ponieważ stanowiÄ… wobec nich szczególnÄ… nadwyżkÄ™, powodujÄ… uwielokrotnienie stosunków miÄ™dzysÅ‚ownych. Metafora wyzwala wieloznaczność.

    „Zdanie metaforyczne” to ukÅ‚ad, w którym toczy siÄ™ nieustanna polemika miÄ™dzy relacjami na osi nastÄ™pstwa i relacjami w porzÄ…dku „równoczesnoÅ›ci”. IstotÄ… metafory jest koegzystencja znaczeÅ„. Peiper uważaÅ‚, że odlegÅ‚ość relacji istniejÄ…cych miÄ™dzy porównywanymi czÅ‚onami jest jej głównym walorem poetyckim (kategoria „samowolnoÅ›ci” uzasadnionej, zgodnej z systemowoÅ›ciÄ… jÄ™zyka). Metafora sprzÄ™ga samowolnie najodleglejsze pojÄ™cia i tworzÄ…cej zwiÄ…zki treÅ›ciowe, którym nic w Å›wiecie realnym nie odpowiada.

    strona:    1    2  

    Zobacz inne artykuły:

    Czechowicz Józef
    Miejsce Czechowicza w literaturze
    Charakterystyka twórczości Józefa Czechowicza
    Wstęp do twórczości Józefa Czechowicza
    Biografia Józefa Czechowicza
    Żal - analiza i interpretacja
    Sam - analiza i interpretacja
    modlitwa żałobna - analiza i interpretacja

    Gałczyński Konstanty Ildefons
    Wit Stwosz - analiza i interpretacja
    Spotkanie z matkÄ… - analiza i interpretacja
    Prośba o wyspy szczęśliwe - analiza i interpretacja
    Zaczarowana dorożka - analiza i interpretacja
    Pieśń o żołnierzach z Westerplatte - analiza i interpretacja
    Niobe - analiza i interpretacja
    Serwus, madonna - analiza i interpretacja
    Kryzys w branży szarlatanów - analiza i interpretacja

    Iwaszkiewicz Jarosław
    Źródło Aretuzy - analiza i interpretacja
    Erotyk - interpretacja i analiza
    Powrót - interpretacja i analiza

    Jasieński Bruno
    JEDNODŃUWKA FUTURYSTUW mańifesty futuryzmu polskiego wydańe nadzwyczajne na całą Żeczpospolitą Polską
    But w butonierce - analiza
    But w butonierce - interpretacja

    Leśmian Bolesław
    Pan Błyszczyński - analiza
    Pan Błyszczyński - interpretacja
    Pan Błyszczyński - geneza
    Szewczyk - analiza
    Szewczyk - interpretacja
    Dusiołek - analiza
    Dusiołek - interpretacja
    Dusiołek - geneza
    Dwoje ludzieńków - analiza
    Dwoje ludzieńków - interpretacja
    Dwoje ludzieńków - geneza
    Dziewczyna - analiza
    Dziewczyna - interpretacja
    Topielec - analiza
    Topielec - interpretacja
    Urszula Kochanowska - analiza
    Urszula Kochanowska - interpretacja
    Urszula Kochanowska - geneza
    W malinowym chruśniaku - analiza
    W malinowym chruśniaku - interpretacja
    W malinowym chruśniaku - geneza

    Pawlikowska-Jasnorzewska Maria
    PÅ‚yty Carusa - analiza i interpretacja
    Miłość - analiza i interpretacja
    La précieuse - analiza i interpretacja
    La précieuse - geneza

    SÅ‚onimski Antoni
    Credo - analiza i interpretacja
    Smutno mi Boże - analiza i interpretacja

    Staff Leopold
    Ars poetica - analiza
    Ars poetica - interpretacja
    Kartoflisko - analiza
    Kartoflisko - interpretacja
    Curriculum vitae - analiza
    Curriculum vitae - interpretacja
    Wysokie drzewa - analiza
    Wysokie drzewa - interpretacja
    Kowal - analiza
    Kowal – interpretacja
    Deszcz jesienny – analiza
    Deszcz jesienny – interpretacja
    Przedśpiew - analiza
    Przedśpiew - interpretacja

    Stanisław Przybyszewski

    Tuwim Julian
    Sitowie - analiza
    Sitowie - interpretacja
    Sitowie - geneza
    Prośba o piosenkę - analiza
    Prośba o piosenkę - interpretacja
    Prośba o piosenkę - geneza
    Do krytyków - analiza
    Do krytyków - interpretacja
    Do krytyków - geneza
    Mieszkańcy - analiza
    Mieszkańcy - interpretacja
    Mieszkańcy - geneza
    Wiosna. Dytyramb - analiza
    Wiosna. Dytyramb - interpretacja
    Wiosna. Dytyramb - geneza
    Rzecz czarnoleska - analiza
    Rzecz czarnoleska - interpretacja
    Sokrates tańczący - analiza
    Sokrates tańczący - interpretacja

    Wierzyński Kazimierz
    Lewa kieszeń - analiza i interpretacja
    Motto - analiza i interpretacja
    Zielono mam w głowie - analiza
    Zielono mam w głowie - interpretacja
    Kufer - analiza
    Kufer - interpretacja
    Kufer - geneza

    Inne
    Poetyka „Å»agarów”
    Ideowe podÅ‚oże „Å»agarów”
    Powstanie i rozwój „Å»agarów”
    Charakterystyka twórczości Juliana Przybosia do 1939
    Tematyka wierszy Przybosia
    Biografia Juliana Przybosia
    Charakterystyka pierwszego okresu twórczości Czesława Miłosza (Trzy zimy)
    Przemiany poetyckie na poczÄ…tku lat 30. XX wieku
    Biografia Czesława Miłosza do 1936 roku
    Program i poetyka awangardy krakowskiej
    Powstanie i rozwój awangardy krakowskiej
    Główne założenia futuryzmu
    Fazy rozwoju futuryzmu
    Główne cechy polskiego futuryzmu
    Język poetycki dwudziestolecia międzywojennego



    Partner serwisu:

    kontakt | polityka cookies