Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Dwudziestolecie miedzywojenne

Topielec - analiza

Autor: Karolina Marl�ga

„Topielec” Bolesława Leśmiana jest przykładem tekstu głęboko filozoficznego. Utwór składa się z jednej strofy liczącej dwadzieścia wersów (wiersz stychiczny, czyli napisany ciągiem). Został napisany trzynastozgłoskowcem (każdy wers liczy trzynaście sylab – wiersz sylabotoniczny równozgłoskowy) ze stałym miejscem sylab akcentowanych (w każdym wersie akcent pada na tę samą sylabę) i średniówką po siódmej zgłosce, co dowodzi dążeniu autora do uzyskania jak największej rytmiczności.

Autor sięgnął po rymy parzyste (przyległe) AA BB żeńskie dokładne, np. „bezdeni” – „zieleni”; „żałobie”- „sobie”; „światów” – „kwiatów”; „zwłoki”- „obłoki”; „powiewem” – „drzewem”; „polanie” – „niespodzianie”.

Kolejną cechą rymów jest ich podział na gramatyczne (rymujące takie same części mowy, np: „zwłoki” – „obłoki”, „pośpiechem” – „bezśmiechem”, „światów” – „kwiatów”) oraz niegramatyczne – rymowanie wyrazów należących do odmiennych części mowy, np. „głuchy” – „zawieruchy”, „żałobie” – „sobie”.

Podmiot liryczny opowiada historię spotkania wędrowca i powodującego jego śmierć demona zieleni z punktu widzenia obserwatora (w trzeciej osobie – liryka pośrednia).

Leśmian sięgnął po wiele środków stylistycznych:

Epitety spełniające rolę „uczłowieczenia” przyrody, np. „zwiewnych nurtach kostrzew”, „leśnej polanie”, „tajemnym bezśmiechem:”;

Porównania homeryckie o funkcji wskazywania podobieństw, gdzie drugi człon jest znacznie rozbudowany, np. „ cienisty, jak bór w borze topielec zieleni”;

Metaforę, np. „Przewędrował świat cały z obłoków w obłoki”, „Zwiedzić duchem na przełaj zieleń samą w sobie” czy „Topielec�zieleni” – nadanie bohaterowi imienia wskazującego na baśniową formułę utworu, dowodzące słowotwórczej inwencji poety, autora innych dziwacznych imion;

„Oryginalność poezji Leśmiana polega na stosowaniu imion znaczących, np. Srebroń, Znikomek, Śnigrobek, to poetyckie metafory, podkreślające zasadniczą funkcję, charakterystyczną cechę postaci w utworach lirycznych. Autor zmienił swoje nazwisko: z Lesman na Leśmian, by kojarzyło się z czymś leśnym i kwietnym, w ten sposób „upoetycznił”, nadał poetycką barwę” („Oryginalność poezji Bolesława Leśmiana”, Teresa Bojczewska, „Od starożytności do współczesności. Wybrane tematy z języka polskiego”, Warszawa 1996, s. 137-139);

Personifikację – dotyczy ukazania „demona zieleni”;

Wyrazy dźwiękonaśladowcze wzmacniające rytm wiersza, np. „rozdzwonione dzbany”;

Wykrzyknienia wzmacniające przekaz, np. „w tę zieleń, w tę zieleń!”,

Anaforę:
„I wabił nieustannych rozkwitów pośpiechem,
I nucił ust zdyszanych tajemnym bezśmiechem,
I czarował zniszczotą wonnych niedowcieleń,
I kusił coraz głębiej - w tę zieleń, w tę zieleń!”