JesteÅ› w: Ostatni dzwonek -> Dwudziestolecie miedzywojenne
Bruno JasieÅ„ski swój kontrowersyjny wiersz „But w butonierce” opublikowaÅ‚ w 1921 roku. Futurystyczny liryk wzbogaciÅ‚ jego debiutancki tom poezji o tym samym tytule. PoczÄ…tkujÄ…cy poeta nie spodziewaÅ‚ siÄ™ wtedy, że stworzyÅ‚ dzieÅ‚o uważane po dziÅ› dzieÅ„ za rozpoczynajÄ…ce wielkÄ… rewolucjÄ™ w polskiej poezji.
„But w butonierce” jest sztandarowym utworem polskiego futuryzmu. Realizuje wszystkie wytyczne tego nurtu, zakÅ‚adajÄ…cego prowokacjÄ™ obyczajowÄ… i estetycznÄ….
Założenie wyższości brzmienia słowa nad znaczeniem, realizowane przez poezję lingwistyczną, widać już w tytule liryku. Nie ważna jest interpretacja, liczy się tylko rytm, rym i tempo. Mimo iż wiadomo, że but ma się nijak do butonierki, liczy się wrażenie, jakie wyzwala zestawienie tych dwóch podobnie brzmiących słów.
Humorystyczny efekt, przyświecający Jasieńskiemu w pracy nad utworem, wzmacnia także konstrukcja bohatera. Alter ego autora jest tak samo jak on młodym, rześkim, inteligentnym miłośnikiem podróży i przygód. Z optymizmem patrzy przed siebie, nie przejmuje się niepowodzeniami, jakich doznał w przeszłości. Liczy się tylko to, co jest tu i teraz. Pewny swoich racji, kochający życie i przekonany o własnej wyjątkowości, z radością idzie przed siebie. Jest na tyle bezkrytyczny wobec swojej postawy, że miejscami porównuje się do autorów najpiękniejszych polskich wierszy, Leopolda Staffa i Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Nie waha się napisać o ich śmierci i nastaniu epoki Jasieńskiego:
„W parkocieniu krokietni — jakiÅ› meeting panieÅ„ski.
Dyskutują o sztuce, objawiając swój traf.
One jeszcze nie wiedzą, że gdy nastał Jasieński,
Bezpowrotnie umarli i Tetmajer i Staff”.
Widać przez to, że mÅ‚ody poeta nie wpatruje siÄ™ Å›lepo w utytuÅ‚owanych klasyków. Szuka wÅ‚asnej Å›cieżki, chce tworzyć nowÄ… sztukÄ™, nieskrÄ™powanÄ… tradycyjnymi zasadami poetyckimi. Odcina siÄ™ od mÅ‚odopolskich tendencji, od Å›wiata artystycznej cyganerii czy wieczorków recytatorskich, organizowanych przez najwybitniejszych autorów. Chce poÅ›wiÄ™cić siÄ™ tworzeniu jedynej wartoÅ›ciowej poezji, tej opartej na futurystycznych podwalinach, o której Tomasz Wójcik, podsumowujÄ…c wiersz „But w butonierce”, pisze w monografii „Poeci polscy XX wieku. Biogramy. Wiersze. Komentarze”:
„Radykalnie negowaÅ‚ [futuryzm] wÅ‚aÅ›ciwie caÅ‚Ä… tradycjÄ™ kulturowÄ… i literackÄ…. Oba zaÅ‚ożenia kierunku realizuje tytuÅ‚owy wiersz tomu Brunona JasieÅ„skiego But w butonierce, jak również – już w tytule – futurystycznÄ… skÅ‚onność do uprawiania eksperymentów i gier jÄ™zykowych. Poeta manifestacyjnie i prowokacyjnie przekreÅ›la oraz odrzuca pewien wzorzec literatury – można ten wzorzec nazwać modernistycznym – który w wierszu symbolicznie reprezentujÄ… autorzy starszego pokolenia: Kazimierz Przerwa-Tetmajer i Leopold Staff. Oprócz negacji twórczoÅ›ci bezpoÅ›rednich poprzedników – liryki poetów modernizmu do tego futurystycznego utworu przeniknęły także inne ogólne cechy poezji wczesnej niepodlegÅ‚oÅ›ci: witalistyczny i mÅ‚odzieÅ„czy entuzjazm, biologiczna euforia i radość życia”. But w butonierce - interpretacja
Autor: Karolina MarlêgaBruno JasieÅ„ski swój kontrowersyjny wiersz „But w butonierce” opublikowaÅ‚ w 1921 roku. Futurystyczny liryk wzbogaciÅ‚ jego debiutancki tom poezji o tym samym tytule. PoczÄ…tkujÄ…cy poeta nie spodziewaÅ‚ siÄ™ wtedy, że stworzyÅ‚ dzieÅ‚o uważane po dziÅ› dzieÅ„ za rozpoczynajÄ…ce wielkÄ… rewolucjÄ™ w polskiej poezji.
„But w butonierce” jest sztandarowym utworem polskiego futuryzmu. Realizuje wszystkie wytyczne tego nurtu, zakÅ‚adajÄ…cego prowokacjÄ™ obyczajowÄ… i estetycznÄ….
Założenie wyższości brzmienia słowa nad znaczeniem, realizowane przez poezję lingwistyczną, widać już w tytule liryku. Nie ważna jest interpretacja, liczy się tylko rytm, rym i tempo. Mimo iż wiadomo, że but ma się nijak do butonierki, liczy się wrażenie, jakie wyzwala zestawienie tych dwóch podobnie brzmiących słów.
Humorystyczny efekt, przyświecający Jasieńskiemu w pracy nad utworem, wzmacnia także konstrukcja bohatera. Alter ego autora jest tak samo jak on młodym, rześkim, inteligentnym miłośnikiem podróży i przygód. Z optymizmem patrzy przed siebie, nie przejmuje się niepowodzeniami, jakich doznał w przeszłości. Liczy się tylko to, co jest tu i teraz. Pewny swoich racji, kochający życie i przekonany o własnej wyjątkowości, z radością idzie przed siebie. Jest na tyle bezkrytyczny wobec swojej postawy, że miejscami porównuje się do autorów najpiękniejszych polskich wierszy, Leopolda Staffa i Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Nie waha się napisać o ich śmierci i nastaniu epoki Jasieńskiego:
„W parkocieniu krokietni — jakiÅ› meeting panieÅ„ski.
Dyskutują o sztuce, objawiając swój traf.
One jeszcze nie wiedzą, że gdy nastał Jasieński,
Bezpowrotnie umarli i Tetmajer i Staff”.
Widać przez to, że mÅ‚ody poeta nie wpatruje siÄ™ Å›lepo w utytuÅ‚owanych klasyków. Szuka wÅ‚asnej Å›cieżki, chce tworzyć nowÄ… sztukÄ™, nieskrÄ™powanÄ… tradycyjnymi zasadami poetyckimi. Odcina siÄ™ od mÅ‚odopolskich tendencji, od Å›wiata artystycznej cyganerii czy wieczorków recytatorskich, organizowanych przez najwybitniejszych autorów. Chce poÅ›wiÄ™cić siÄ™ tworzeniu jedynej wartoÅ›ciowej poezji, tej opartej na futurystycznych podwalinach, o której Tomasz Wójcik, podsumowujÄ…c wiersz „But w butonierce”, pisze w monografii „Poeci polscy XX wieku. Biogramy. Wiersze. Komentarze”:
Dzieło Jasieńskiego jest zatem sztandarowym wierszem polskiego futuryzmu: przepełniony optymistycznym nastrojem, radością życia, apologią wolności, cywilizacji i nowoczesności oraz szacunkiem dla postępu technologicznego, intelektualnego i kulturowego.
Zobacz inne artykuły:

kontakt | polityka cookies