Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Dwudziestolecie miedzywojenne

Przedśpiew - interpretacja

Autor: Karolina Marl�ga

Niczym święty Franciszek z Asyżu w swoich kazaniach, Leopold Staff w swoim wierszu stara się przekazać konieczność czerpania szczęścia i radości z każdej, choćby przykrej chwili życia, ponieważ na tym jego zdaniem polegał klasycyzm (na rozumieniu trudu, smutku i radości życia, podkreśleniu optymistycznego stosunku do natury ludzkiej, do ludzkich możliwości, a nie na milczącym przyzwoleniu na marazm).

Ciekawą opinię w tej kwestii sformułowała Irena Maciejewska, autorka rozdziału „Poeta ładu moralnego – Leopold Staff ([w:] „Poeci dwudziestolecia międzywojennego. Sylwetki 2”, pod red. Ireny Maciejewskiej, Warszawa 1982, s. 241-242): „Poezję Staffa uważa się powszechnie za poezję pochwały życia, jego radości. Jest to stwierdzenie słuszne, z jednym wszakże zastrzeżeniem: nie była to poezja żywiołowej pochwały życia. Przeciwnie – u jej podłoża leżała modernistyczna, gwałtowna niezgoda na świat, leżało ostre poczucie kryzysu wszystkich wartości, z życiem włącznie (mówi o tym znaczna część liryki Tetmajera czy Próchno Berenta), leżało poczucie słabości i bezradności człowieka zagubionego w świecie, skłóconego wewnętrznie, wydanego na żer sprzecznych, niszczących instynktów (egzemplifikacja choćby w pismach Stanisława Przybyszewskiego) (…)W świecie relatywistycznej względności wszystkich wartości życie uznał za jedyną wartość nie podlegającą zwątpieniu, za wartość absolutną. Był „filozofem życia”, ale zgody z życiem i wynikającej z tego radości nie uważał za naturalną i przyrodzoną cechę człowieka, traktował je jako osiągnięcie, jako zdobycz świadomego siebie i swojego losu człowieka”

Będąc przy idei franciszkanizmu, zapoczątkowanej na polskim gruncie właśnie przez Leopolda Staffa, warto zinterpretować „Przedśpiew” także z punktu widzenia innych nawiązań, po jakie sięgnął poeta. Wnikliwe oko dostrzeże tu nie tylko realizację podstawowych założeń stoicyzmu - kierunku filozoficznego, zapoczątkowanego w III wieku przed n.e. w Atenach przez Zenona z Kition i głoszącego umiar i poszukiwanie harmonii w życiu jako recepta na szczęście. Widać także odniesienia do myśli rzymskiego komediopisarza Terencjusza, autora nieśmiertelnych słów: „nic co ludzkie nie jest mi obce” (u Staffa ta sentencja brzmi nieco inaczej: „żyłem i z rzeczy ludzkich nic nie jest mi obce”, przez co przemawia chęć poety do postawienia człowieka w centrum jego zainteresowań, do pocieszania go poezją w chwilach troski, do dodawania wiary w lepsze jutro, do nauki optymistycznego spojrzenia na świat) oraz do wiersza Jana Kochanowskiego „Do gór i lasów” (w „Przedśpiewie” mamy wers: „bo żyłem długo w górach i mieszkałem w lasach”) i „Pieśń IX” „Chcemy sobie być radzi”.

„Przedśpiew”, jak prawie każdy z wierszy Staffa, zapewnia mu wysokie miejsce wśród polskich poetów. Interpretowany często wspólnie z dziełami Kazimierza Przerwy-Tetmajera czy Jana Kasprowicza, wyróżnia się na tle modernistycznego przekonania o końcu świata i ludzkości. Czytelnicy lubią wracać do jego wierszy po wielu latach nie z powodu zamieszczonych tam treści, tylko z powodu wywołanych przez nie uczuć. Ufność w sądy i rady wykreowanego w „Przedśpiewie” podmiotu lirycznego pozostaje bez zmian.

strona: 1 2