Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Dwudziestolecie miedzywojenne

Powstanie i rozwój awangardy krakowskiej

Autor: Jakub Rudnicki

druga seria objęła tylko sześć numerów. Współpracowali w niej oprócz Peipera: Jan Brzękowski, Jalu Kurek, Julian Przyboś, Adam Ważyk, a także Zenon Drohocki i Jerzy Kreczmar. Ostry ton niektórych wypowiedzi spowodował bojkot księgarzy.

pismo w 1927 roku przestało istnieć, a jego twórcy rozproszyli się.

W okresie dominacji Peipera awangarda była grupą faktyczną, zespoloną wspólnymi założeniami, propagującą jednolitą poetykę normatywną. Pod koniec wydawania „Zwrotnicy” zaczęły się pojawiać konkurencyjne, częściowo niezgodne z teoriami przywódcy poglądy (opozycja). Po zamknięciu „Zwrotnicy” poszczególni twórcy nie pragnęli już tworzyć świadomości zespołowej, lecz każdy tworzył na własny rachunek, uwzględniając możliwość porozumienia co do celów i środków podejmowanych działań.

Jan Brzękowski wyjechał do Paryża, gdzie współredagował polsko-francuskie pismo „L'Art Contemporain – Sztuka Współczesna”. Z pismem współpracowali obok poetów francuskich Peiper, Przyboś, Kurek, Czechowicz, Ważyk,

w latach 1931-1933 ukazywało się pismo awangardowe „Linia”, którego redaktorem był Jalu Kurek. Obok dawnych współpracowników ze „Zwrotnicy” zaczynają publikować: Czuchnowski i Piętak z Krakowa oraz Bujnicki, Zagórski, Maśliński, Miłosz z Wilna. Stopniowo zaczęto odchodzić od pragmatycznych postulatów „Zwrotnicy”, by nie doprowadzić do swego rodzaju oschłości,

w 1933 roku ukazała się rozprawka Brzękowskiego – Poezja integralna, będąca próbą wytłumaczenia istoty poezji. Nowa poezja opierała się na metaforze i na obrazie poetyckim, które mogły odbiegać od zazwyczaj przyjętych form myślenia. Miała składać się z samych puent, odrzucając wszystko, co nie zawiera w sobie ładunku poetyckiego. Proces odrzucania części małowartościowych miał dokonywać się za pomocą elipsy. Eliptyczna budowa wiersza jest świadomym posługiwaniem się zagęszczeniem treści. Napięcia poetyckie miały równolegle rozkładać się na całej powierzchni wiersza. Poezja integralna zawierała jedynie istotne walory, zaś pozbawiona była prozaizmów,

po zawieszeniu „Sztuki Współczesnej” i „Linii” nowy ośrodek sztuki powstał w Łodzi z inicjatywy Władysława Strzemińskiego -m „grupa a.r.”. Wydano trzy „Biuletyny grupy a.r.” W drugim numerze w kilku zdaniach zawarto program poetycki – poezja miała być mową wiązaną, czyli zwięzłą zgodnie z zasadą maksimum treści, minimum słów. Istota poezji nie tkwi w słowach, ale w wiązaniach słów. Poezja to laboratorium środków ekspresji językowej. Wartości poetyckie powinny być rozmieszczone równomiernie w całym poemacie. Zasługą założyciela jest powstanie Biblioteko „grupy a.r.” - ukazały się tam m.in. dwa tomy Przybosia, jeden Brzękowskiego. Założono Kolekcję Sztuki Nowoczesnej, która istnieje w Łodzi do dziś,

od roku 1935 poeci awangardowi zaprzestali wystąpień grupowych.

Ukazujące się po rozpadzie grupy artykuły rozwijały wcześniejsze koncepcje poetyckie. Ukazują się miedzy innymi artykuły Brzękowskiego: Integralizm w czasie, Wyobraźnia wyzwolona, Czas poetycki. Podejmowany jest problem zgodności języka poetyckiego z rzeczywistości (prawda poetycka), zagadnienia odpowiedzialności pisarza. Metaforę uważano za element formy, zaś „zdanie metaforyczne” czy „metaforę rozwiniętą” za element świata wyobraźni. Brzękowski wysuwa postulat etycznego uzasadnienia poezji. Naiwnemu realizmowi w poezji przeciwstawiano nowy humanizm, głoszono poetycką syntezę romantycznego widzenia świata i rzeczywistości zewnętrznej, poezję nowego człowieka opartą na wyobraźni. Czas poetycki miał być czasem wyobrażeniowym, opartym na sugestywności, na wrażeniu współtrwania.

strona: 1 2