Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Dwudziestolecie miedzywojenne

Program i poetyka awangardy krakowskiej

Autor: Jakub Rudnicki

Peiper pisał, iż z elementów poetyckich, którymi są metafora i obraz poetycki za pomocą elipsy buduje się wiersz. Celem zaś poezji ma być metaforyzowanie, budzące u czytelnika „widzenia”. Metafora służyła również skrótowości, była skróconym porównaniem poetyckim.

Elipsa to pominięcie w zdaniu lub wyrażeniu jakiegoś składnika, który daje się jednak odczytać na podstawie kontekstu, pozwala eliminować słowa, które nie są konieczne i jednocześnie sugeruje ich domniemaną konieczność, w utworach literackich pełni funkcję ekspresywną.

Peiper określał poezję jako tworzenie pięknych zdań. Podstawą budowy wiersza miało być zdanie, nieskrępowane schematami. Poszczególne słowo jest elementem pozapoetyckim. Poezja to organizowanie materii językowej według nadrzędnego postulatu piękności i oryginalności strukturalnej wypowiedzenia.
wynalazczość słowna.

Poeci awangardy postulowali nieregularny, zmienny rytm – swobodny rytm zdania, rytmy, oparte nie na zasadzie jednostajnej powtarzalności przyjętego schematu, lecz podporządkowane koniecznościom treści i treść ową przy pomocy odpowiedniego uszeregowania wyrazów eksponujące.

Eliminując staroświecki, mechaniczny i jednostajny tryb rymowania, awangarda zalecała stosowanie współdźwięczności (brzmieniowo niepełnych i przybliżonych, a jeśli idzie o pozycję - rymów oddalonych). Rym oddalony miał być poetyckim odpowiednikiem odległych związków funkcjonalnych w społeczeństwie współczesnym. Wiersz regularny uznany został za konieczność poezji jako czynnik budowy, zapewniający poematowi szczelność zamknięcia.

Zasady poezji awangardystów:

poezja nie powinna nazywać uczuć, nie powinien cechować jej liryczny ekshibicjonizm, lecz dawać jej odpowiedniki, ekwiwalenty - „proza nazywa, poezja pseudonimuje” - poeci powinni posługiwać się równoważnikami uczuć zamiast je nazywać lub opisywać, rozwój poezji polega na tym, że jej ekwiwalent oddala się coraz bardziej od imienia rzeczy

konstrukcyjny „układ rozkwitania” - pierwszy wers zawiera w sobie zalążek całości, kolejne go rozwijają,

„wiersz powinien składać się z samych puent”, postulowano równomierne rozłożenie napięć na całej przestrzeni poematu,
koncepcja „wyobraźni wyzwolonej”, która ma być zorganizowana i kontrolowana.

Podsumowanie

Z poetyki awangardowej w jej pierwotnym stanie nic właściwie nie ocalało, ale zostało wszystko w stanie przekształconym. Awangarda przeorała świadomość poetycką epoki tak głęboko, iż nawet poeci niemający nic z nią wspólnego, na przekór gestom sprzeciwu, zmuszeni byli przecież w niejednym zrewidować swój poetycki warsztat, bliskie sobie konwencje i nawyki formalne. Awangarda okazała się jedynym nowatorskim ruchem lat międzywojennych, któremu udało się stworzyć kodeks poetycki, wypracowany i przemyślany do najdrobniejszych szczegółów.

strona: 1 2