Współczesność

Baczyński Krzysztof Kamil
Elegia... (o chłopcu polskim) - geneza
Z głową na karabinie - analiza
Z głową na karabinie - interpretacja
Z głową na karabinie - geneza
Historia - analiza i interpretacja
Historia - geneza
Pokolenie (Do palców przymarzły struny...) - analiza i interpretacja
Pokolenie (Wiatr drzewa spienia...) - analiza i interpretacja
Samotność - interpretacja i analiza
Samotność - geneza
Romantyczność - analiza i interpretacja
Romantyczność - geneza
Elegia... (o chłopcu polskim) - analiza
Elegia... (o chłopcu polskim) - interpretacja

Barańczak Stanisław

Białoszewski Miron
Miron Białoszewski jako poeta-lingwista
Miron Białoszewski jako piewca rupieci
Leżenia - interpretacja i analiza
Namuzowywanie - interpretacja i analiza
Karuzela z madonnami - interpretacja i analiza
Szare eminencje zachwytu - interpretacja i analiza
Podłogo, błogosław! - interpretacja i analiza
Mironczarnia – interpretacja i analiza
Rozprawa o stolikowych baranach - interpretacja i analiza

Broniewski Władysław
Zestawienie „Ballad i romansów” z „Romantycznością” Adama Mickiewicza
Ballady i romanse - analiza
Ballady i romanse - interpretacja
Soldat inconnu - analiza
Soldat inconnu - interpretacja
Bagnet na broń - analiza i interpretacja

Bursa Andrzej
Nauka chodzenia - interpretacja i analiza

Grochowiak Stanisław
Czyści - analiza i interpretacja
Płonąca żyrafa - analiza i interpretacja
Ikar - analiza i interpretacja
Lekcja anatomii - analiza i interpretacja

Herbert Zbigniew
Przesłanie Pana Cogito - interpretacja
Przesłanie Pana Cogito - geneza
Potęga smaku - geneza
Potęga smaku - analiza
Potęga smaku - interpretacja
Raport z oblężonego miasta - analiza i interpretacja
Raport z oblężonego miasta - geneza
Tren Fortynbrasa - interpretacja i analiza
Powrót prokonsula - analiza
Powrót prokonsula - interpretacja
Powrót prokonsula - geneza
U wrót doliny - analiza
U wrót doliny - interpretacja
U wrót doliny - treść
U wrót doliny - geneza
Apollo i Marsjasz - analiza
Apollo i Marsjasz - interpretacja
Apollo i Marsjasz - geneza
Przesłanie Pana Cogito - analiza

Konarski Feliks
Czerwone maki... - interpretacja i analiza
Czerwone maki... - geneza

Lechoń Jan
Herostrates - interpretacja
Herostrates - analiza
Herostrates - geneza
Pieśń o Stefanie Starzyńskim - analiza
Pieśń o Stefanie Starzyńskim - interpretacja
Pieśń o Stefanie Starzyńskim - geneza

Miłosz Czesław
Piosenka o końcu świata - geneza
W Warszawie - interpretacja i analiza
W Warszawie - geneza
Campo di Fiori - analiza
Campo di Fiori - interpretacja
Campo di Fiori - geneza
Ars poetica? - analiza
Ars poetica? - interpretacja
Ogrodnik - analiza
Ogrodnik - interpretacja
Ogrodnik - geneza
Walc - analiza
Walc - interpretacja
Walc - geneza
Obłoki - interpretacja i analiza
Obłoki - geneza
Który skrzywdziłeś - analiza
Który skrzywdziłeś - interpretacja
Który skrzywdziłeś - geneza
Piosenka o końcu świata - analiza
Piosenka o końcu świata - interpretacja

Przyboś Julian
Widzenie katedry w Chartres - interpretacja
Widzenie katedry w Chartres - geneza
Notre Dame - analiza
Notre Dame - interpretacja
Notre Dame - geneza
Z Tatr - analiza
Z Tatr - interpretacja
Z Tatr - geneza
Póki my żyjemy - analiza
Póki my żyjemy - interpretacja
Póki my żyjemy - geneza
Widzenie katedry w Chartres - analiza

Różewicz Tadeusz
Drewno - interpretacja
Matka powieszonych - interpretacja i analiza
Matka powieszonych - geneza
Strach - interpretacja i analiza
Powrót - interpretacja i analiza
Powrót - geneza
Termopile polskie - interpretacja i analiza
Termopile polskie - geneza
Bez – interpretacja i analiza
List do ludożerców - interpretacja i analiza
Ocalony - analiza
Ocalony - interpretacja
Warkoczyk - analiza
Warkoczyk - interpretacja
Lament - analiza
Lament - interpretacja
Lament - geneza
Drewno - analiza

Stachura Edward
Wędrówką życie jest człowieka - analiza i interpretacja
Życie to nie teatr - analiza i interpretacja

Szymborska Wisława
Atlantyda - interpretacja i analiza
Atlantyda - geneza
Koniec i początek - analiza
Koniec i początek - interpretacja
Koniec i początek - geneza
Kot w pustym mieszkaniu - analiza
Kot w pustym mieszkaniu - interpretacja
Kot w pustym mieszkaniu - geneza
Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej - interpretacja i analiza
Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej - geneza
Utopia - interpretacja i analiza
Utopia - geneza
Niektórzy lubią poezję - analiza
Niektórzy lubią poezję - interpretacja
Sto pociech - analiza
Sto pociech - interpretacja
Sto pociech - geneza
Cebula - analiza
Cebula - interpretacja
Nic dwa razy - analiza
Nic dwa razy - interpretacja
Nic dwa razy - geneza
Jeszcze - analiza
Jeszcze - interpretacja
Jeszcze - motyw Holocaustu
Głos w sprawie pornografii - analiza
Głos w sprawie pornografii - intepretacja
Głos w sprawie pornografii - geneza
Dwie małpy Bruegla - interpretacja i analiza
Dwie małpy Bruegla - geneza

Twardowski Jan
szukam - analiza
szukam - interpretacja
za szybko - analiza
za szybko - interpretacja
Śpieszmy się - interpretacja
Śpieszmy się - geneza
samotność - analiza
samotność - interpretacja
O spacerze po cmentarzu wojskowym - interpretacja i analiza
Przezroczystość - interpretacja i analiza

Wojaczek Rafał
Ojczyzna - analiza
Ojczyzna - interpretacja
Ojczyzna - geneza
Martwy język - interpretacja i analiza
Martwy język - geneza

Inne

Ramy czasowe

Współczesność to epoka w dziejach polskiej literatury, do której najczęściej włącza się twórczość okresu II wojny światowej (1939-1945). Trwa ona po dziś dzień, mimo wielu nowych zjawisk w literaturze i sztuce. Jej nazwę oraz zasięg czasowy ustalą przyszli badacze literatury.

Podstawowe wyznaczniki epoki
  • zakończenie II wojny światowej ujawniło kryzys humanistycznych wartości zachodnioeuropejskich;

  • odpowiedzią na kryzys były próby diagnozy stanu świata, a także stworzenia literatury „po Holocauście”;

  • jednym z nośnych haseł było ogłoszenie końca kultury i stwierdzenie, iż „wszystko już było”, nie można stworzyć nic oryginalnego.


Główne tematy, motywy i koncepcje baroku
  • Egzystencjalizm – kierunek filozoficzny interesujący się pojedynczymi losami jednostki, która czuje się wolna i bierze odpowiedzialność za własne życie. Człowiek odczuwa samotność wobec Boga, przeżywa lęki, rozpacz. Towarzyszy mu przekonanie, iż nie sposób uniknąć cierpienia w ziemskiej egzystencji;

  • Postmodernizm – inaczej ponowoczesność, to szereg tendencji we współczesnej kulturze, sztuce, literaturze, filozofii nauki, życiu społeczno-politycznym. Zakłada wyczerpanie możliwości literatury i stworzenie czegokolwiek nowego. Cała twórczość polega na przetwarzaniu już istniejących treści poprzez zestawienia, parodię, przekształcanie, grę z konwencjami. Postmodernizm sprzeciwia się obiektywizmowi w nauce, racjonalizmowi, idei jedności, całości i systemowości, a także wszelkim całościowym doktrynom filozoficznym. Głosi heterogeniczność, ambiwalencję oraz dekonstrukcję;

  • Realizm socjalistyczny – nurt w literaturze charakterystyczny dla państw obozu komunistycznego (zależnych od ZSRR). W Polsce ogłoszony w 1949 roku na Zjeździe Szczecińskim. Postulował ujednolicenie twórczości, schematyzm, przedstawianie pozytywnych bohaterów (przodowników pracy, „zetempowców”), przeciwstawianych wrogom klasowym. Literatura powstająca wówczas była tendencyjna i mało wartościowa. Głównymi powieściami były „produkcyjniaki” czyli utwory poświęcone pracy robotników;

  • Totalitaryzm – system rządów, które podporządkowały sobie wszystkie dziedziny życia swych obywateli, często dążący do rozprzestrzenienia swych idei na inne kraje i obszary. Cechował się terrorem, cenzurą, istnieniem obozów koncentracyjnych i brakiem swobód obywatelskich. Główne XX-wieczne totalitaryzmy to faszyzm i komunizm;

  • Pokolenie „pryszczatych” – grupa młodych polskich pisarzy przełomu lat 40. i 50., radykalnych entuzjastów podporządkowania twórczości literackiej obowiązującej ideologii państwowej, zwolennicy realizmu socjalistycznego;

  • Nowa Fala – formacja poetycka obecna w polskim życiu literackim w latach 1968-1976, która buntowała się przeciwko zastanemu stanowi twórczości literackiej;

  • „Drugi obieg” – w drugim obiegu wydawniczym w czasach socjalizmu w Polsce ukazywały się poza cenzurą utwory, które oficjalnie nie mogły się ukazać. Nielegalne i niezależne wydawnictwa podziemne zaczęły być zakładane w drugiej połowie lat siedemdziesiątych. Publikacje związane były ze środowiskiem opozycji, często skierowane były przeciw ówczesnej władzy.


Gatunki współczesności
  • esej – gatunek eklektyczny lub hybrydyczny, zawierający w sobie elementy wszystkich rodzajów i wielu gatunków literackich. W eseju przeplata się fikcja z faktami, styl poetycki ze stylem naukowym, występuje różnorodna narracja, czasem dialogi, wspomnienia. Naczelna cecha eseju to różnorodność i otwartość;

  • reportaż – gatunek literacki z pogranicza publicystyki, literatury faktu i literatury pięknej, cechuje go zwięzłość i jednowątkowość akcji, prostota i przejrzystość fabuły, dramatyczność opowieści, mała liczba bohaterów, motywacja przyczynowo-skutkowa, częste przeciwstawianie zdarzeń, efektowne zakończenie. W Polsce do najwybitniejszych reportażystów zalicza się Melchiora Wańkowicza, Ryszarda Kapuścińskiego i Hannę Krall;

  • powieść fantastyczno-naukowa, inaczej powieść science-fiction – gatunek literacki ukazujący świat przyszłości na podstawie prognoz dotyczących rozwoju techniki i sposobów jej wykorzystania. Fantazje i wizje futurologiczne nawiązują zazwyczaj do tradycji powieści realistycznej. Odwołuje się do stylu myślenia utopii i antyutopii społecznych oraz technologicznych, niekiedy projektując przyszłą metafizykę;

  • dziennik – gatunek literacki, który cechuje regularność powstawania; jego tematyka, kompozycja i styl są absolutnie dowolne, gdyż w swoim zamyśle ma to być intymna relacja z tego, co wydarzyło się w życiu autora w danym momencie. Zawiera zarówno treści błahe, zapiski z dnia codziennego, jak i analizy sytuacji społeczno-politycznej, czy też przemyślenia natury moralnej i filozoficznej;

  • dramat współczesny – dramat oparty na życiowych i współczesnych doświadczeniach, jego wyznacznikami są między innymi: rozbudowane didaskalia, kompozycja złożona z kluczowych scen pozwalająca w poetyckim skrócie przedstawić dzieje bohatera; występowanie „antybohatera” – człowieka bez określonego wieku, imienia czy pozycji społecznej. Często realizuje zasadę „dzieła otwartego” – dramat bez początku i końca; posiada luźną kompozycję poszczególnych scen, unaocznia rozpad tradycyjnych elementów teatru; łamie zasady chronologii i przyczynowo-skutkowego porządku.


Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies