Miron Białoszewski jako poeta-lingwista ostatnidzwonek.pl
Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Współczesność

Miron Białoszewski jako poeta-lingwista

Autor: Karolina Marlêga

Choć jest to wiedza powszechna i podstawowa, niewiele osób zalicza Mirona BiaÅ‚oszewskiego do tej samej generacji, co Krzysztof Kamil BaczyÅ„ski, Tadeusz Gajcy, Tadeusz Borowski czy Tadeusz Różewicz, choć wszyscy poeci wywodzÄ… siÄ™ z tego samego pokolenia. Konsternacja wynika najprawdopodobniej z faktu, iż twórczość tych autorów jest prawie w każdym swym aspekcie radykalnie odmienna, by nie stwierdzić – wykluczajÄ…ca zaÅ‚ożenia drugiego. Gdy twórca Warkoczyka czy Ocalonego staraÅ‚ siÄ™ przywrócić w poezji znaczenia fundamentalne, pierwsze, pierwotne i nadać im znaczenia jednoznaczne, nie budzÄ…ce wÄ…tpliwoÅ›ci, tak BiaÅ‚oszewski zwróciÅ‚ siÄ™ w stronÄ™ poszukiwania nowych możliwoÅ›ci jÄ™zyka, stajÄ…c siÄ™ tym samym najwybitniejszym przedstawicielem polskiej poezji lingwistycznej.
Zapoczątkowana przez Mirona Białoszewskiego poezja lingwistyczna stała się odrębnym kierunkiem we współczesnej polskiej poezji. Nurt pojawił się około 1956 roku, a rozwinięty zostałnajpełniej w tomikach autora, zatytułowanych Obroty rzeczy, Rachunek zaściankowy, Mylne wzruszenia. Szerzej o tym wyjątkowym kierunku oraz o innych jego przedstawicielach traktuje fragment opracowania Janusza Sławińskiego:
„Zbigniew BieÅ„kowski, Miron BiaÅ‚oszewski, Tymoteusz Karpowicz - nazwiska te okreÅ›lajÄ… trzy jej główne warianty. Wszystkim trzem poetom wspólne zdaje siÄ™, że jÄ™zyk jest głównym ukÅ‚adem odniesienia dla twórczoÅ›ci poetyckiej, ale i odwrotnie - że poezja stanowi ukÅ‚ad sprawdzeÅ„ dla jÄ™zyka. Zdanie Przybosia, że „poezja jest permanentnym rewizjonizmem jÄ™zykowym”, i zdanie Eliota, że jest ona przypomnieniem tego, co w danym jÄ™zyku nieprzetÅ‚umaczalne, można by uznać za formuÅ‚y wytyczajÄ…ce główne pole eksploracji wymienionych poetów (...). Dla wymienionych wyżej poetów jÄ™zyk nie jest bowiem, narzÄ™dziem, przy pomocy którego pragnÄ™liby opracowywać jakÄ…Å› innÄ…, istniejÄ…cÄ… poza nim rzeczywistość. Sam jest rzeczywistoÅ›ciÄ…, zasadniczym stanem skupienia Å›wiata, który poezja bada, demaskuje czy uwznioÅ›la (...)” (J. SÅ‚awiÅ„ski, „Próba porzÄ…dkowania doÅ›wiadczeÅ„”, [w:] „Teksty i teksty”, Warszawa 1990, s. 87-88).
LingwiÅ›ci istotÄ™ procesu tworzenia dostrzegali w ciÄ…gÅ‚ym sprawdzaniu możliwoÅ›ci jÄ™zyka, w nieustannym ukazywaniu go w różnych formach, w tworzeniu jÄ™zykowych eksperymentów, w zabawie sÅ‚owem. JÄ™zyk z narzÄ™dzia staÅ‚ siÄ™ głównym bohaterem poezji, najczÄ™stszym wÄ…tkiem staÅ‚ siÄ™ autotematyzm, zaÅ› podstawowym instrumentem – metafora, jako jedyna w peÅ‚ni ukazujÄ…ca nieskoÅ„czonÄ… paletÄ™ możliwoÅ›ci sÅ‚owa, nieograniczoność zwiÄ…zków miedzy wyrazami.
Poezja lingwistyczna staÅ‚a siÄ™ dziedzictwem „pokolenia 68”, rozwijajÄ…c siÄ™ w opozycji do innych poetyckich nurtów. Szerzej o genealogii pokolenia BiaÅ‚oszewskiego traktuje fragment książki Z okazji ćwierćwiecza - rozważania wspomnieniowe Maciejewskiego:
„[...] Czym byÅ‚o owe pokolenie, które swÄ… tożsamość generacyjnÄ… utwierdzaÅ‚o w rozdyskutowanych „klubach mÅ‚odej inteligencji” (na czele z warszawskim „Klubem Krzywego KoÅ‚a”), w teatrzykach studenckich (warszawskim STS-ie i „Stodole”, gdaÅ„skim Bim-Bomie”, łódzkim „PstrÄ…gu”, krakowskiej „Piwnicy pod Baranami” i tylu innych), wreszcie w licznych wtedy pismach mÅ‚odych, spoÅ›ród których najgÅ‚oÅ›niejsze byÅ‚o „Po Prostu”. Wówczas jawiÅ‚o siÄ™ to pokolenie jako zwarta grupa, dokonujÄ…ca zgodnie „zmiany warty”. Czy byÅ‚o istotnie jednolitÄ… caÅ‚oÅ›ciÄ…? Na pewno nie. Nigdy, nawet u swych poczÄ…tków, nie stanowiÅ‚o ono monolitu, choć pÄ™kniÄ™cia można rozpoznać dopiero z perspektywy czasowej. Otóż w 1956 roku wspólne dla wszystkich Polaków odczucie przeÅ‚omu, rozbicia krÄ™pujÄ…cych dotÄ…d ram, wyzwolenia (oraz potrzeba obrony demokratycznych zdobyczy) - byÅ‚o także wewnÄ…trz „generacji WspółczesnoÅ›ci” istotniejsze od różnic. [...] Okres wielkiego wrzenia byÅ‚ [...] w naszym wypadku okresem wielkiego rozgardiaszu umysÅ‚owego, okresem uczenia siÄ™ i równoczesnego afiszowania w druku naszej niezupeÅ‚nie gotowej Å›wiadomoÅ›ci. Jedno byÅ‚o wówczas w niej trwaÅ‚e: bunt. Bunt przeciwko schematyzmowi, uniformizmowi, kÅ‚amstwu. [...] Jako Å›wiadkowie historii obejrzeliÅ›my wiele. Z dzieciÅ„stwa pamiÄ™taliÅ›my dobrze wojnÄ™. ByÅ‚a to ważna nić porozumienia miÄ™dzy nami a „pokoleniem Kolumbów”. (DziÄ™ki niej mogliÅ›my przygarnąć na dÅ‚uższy okres tak zwane „spóźnione debiuty” tamtego pokolenia, tak że wielu krytyków do dziÅ› umieszcza BiaÅ‚oszewskiego czy Herberta w „generacji 1956”)” (J. Maciejewski, „Z okazji ćwierćwiecza - rozważania wspomnieniowe”, „Res Publica” 1988, nr 8).

Zobacz inne artykuły:

Baczyński Krzysztof Kamil
Samotność - interpretacja i analiza
Samotność - geneza
Romantyczność - analiza i interpretacja
Romantyczność - geneza
Elegia... (o chłopcu polskim) - analiza
Elegia... (o chłopcu polskim) - interpretacja
Elegia... (o chłopcu polskim) - geneza
Z głową na karabinie - analiza
Z głową na karabinie - interpretacja
Z głową na karabinie - geneza
Historia - analiza i interpretacja
Historia - geneza
Pokolenie (Do palców przymarzły struny...) - analiza i interpretacja
Pokolenie (Wiatr drzewa spienia...) - analiza i interpretacja

Barańczak Stanisław

Białoszewski Miron
Miron Białoszewski jako poeta-lingwista
Miron Białoszewski jako piewca rupieci
Rozprawa o stolikowych baranach - interpretacja i analiza
Leżenia - interpretacja i analiza
Namuzowywanie - interpretacja i analiza
Karuzela z madonnami - interpretacja i analiza
Szare eminencje zachwytu - interpretacja i analiza
Podłogo, błogosław! - interpretacja i analiza
Mironczarnia – interpretacja i analiza

Broniewski Władysław
Zestawienie „Ballad i romansów” z „RomantycznoÅ›ciÄ…” Adama Mickiewicza
Ballady i romanse - analiza
Ballady i romanse - interpretacja
Soldat inconnu - analiza
Soldat inconnu - interpretacja
Bagnet na broń - analiza i interpretacja

Bursa Andrzej
Nauka chodzenia - interpretacja i analiza

Grochowiak Stanisław
Czyści - analiza i interpretacja
Płonąca żyrafa - analiza i interpretacja
Ikar - analiza i interpretacja
Lekcja anatomii - analiza i interpretacja

Herbert Zbigniew
Powrót prokonsula - analiza
Powrót prokonsula - interpretacja
Powrót prokonsula - geneza
U wrót doliny - analiza
U wrót doliny - interpretacja
U wrót doliny - treść
U wrót doliny - geneza
Apollo i Marsjasz - analiza
Apollo i Marsjasz - interpretacja
Apollo i Marsjasz - geneza
Przesłanie Pana Cogito - analiza
Przesłanie Pana Cogito - interpretacja
Przesłanie Pana Cogito - geneza
Potęga smaku - geneza
Potęga smaku - analiza
Potęga smaku - interpretacja
Raport z oblężonego miasta - analiza i interpretacja
Raport z oblężonego miasta - geneza
Tren Fortynbrasa - interpretacja i analiza

Konarski Feliks
Czerwone maki... - interpretacja i analiza
Czerwone maki... - geneza

Lechoń Jan
Herostrates - interpretacja
Herostrates - analiza
Herostrates - geneza
Pieśń o Stefanie Starzyńskim - analiza
Pieśń o Stefanie Starzyńskim - interpretacja
Pieśń o Stefanie Starzyńskim - geneza

Miłosz Czesław
Ogrodnik - analiza
Ogrodnik - interpretacja
Ogrodnik - geneza
Walc - analiza
Walc - interpretacja
Walc - geneza
Obłoki - interpretacja i analiza
Obłoki - geneza
Który skrzywdziłeś - analiza
Który skrzywdziłeś - interpretacja
Który skrzywdziłeś - geneza
Piosenka o końcu świata - analiza
Piosenka o końcu świata - interpretacja
Piosenka o końcu świata - geneza
W Warszawie - interpretacja i analiza
W Warszawie - geneza
Campo di Fiori - analiza
Campo di Fiori - interpretacja
Campo di Fiori - geneza
Ars poetica? - analiza
Ars poetica? - interpretacja

PrzyboÅ› Julian
Póki my żyjemy - analiza
Póki my żyjemy - interpretacja
Póki my żyjemy - geneza
Widzenie katedry w Chartres - analiza
Widzenie katedry w Chartres - interpretacja
Widzenie katedry w Chartres - geneza
Notre Dame - analiza
Notre Dame - interpretacja
Notre Dame - geneza
Z Tatr - analiza
Z Tatr - interpretacja
Z Tatr - geneza

Różewicz Tadeusz
Bez – interpretacja i analiza
List do ludożerców - interpretacja i analiza
Ocalony - analiza
Ocalony - interpretacja
Warkoczyk - analiza
Warkoczyk - interpretacja
Lament - analiza
Lament - interpretacja
Lament - geneza
Drewno - analiza
Drewno - interpretacja
Matka powieszonych - interpretacja i analiza
Matka powieszonych - geneza
Strach - interpretacja i analiza
Powrót - interpretacja i analiza
Powrót - geneza
Termopile polskie - interpretacja i analiza
Termopile polskie - geneza

Stachura Edward
Wędrówką życie jest człowieka - analiza i interpretacja
Życie to nie teatr - analiza i interpretacja

Szymborska Wisława
Utopia - interpretacja i analiza
Utopia - geneza
Niektórzy lubią poezję - analiza
Niektórzy lubią poezję - interpretacja
Sto pociech - analiza
Sto pociech - interpretacja
Sto pociech - geneza
Cebula - analiza
Cebula - interpretacja
Nic dwa razy - analiza
Nic dwa razy - interpretacja
Nic dwa razy - geneza
Jeszcze - analiza
Jeszcze - interpretacja
Jeszcze - motyw Holocaustu
GÅ‚os w sprawie pornografii - analiza
GÅ‚os w sprawie pornografii - intepretacja
GÅ‚os w sprawie pornografii - geneza
Dwie małpy Bruegla - interpretacja i analiza
Dwie małpy Bruegla - geneza
Atlantyda - interpretacja i analiza
Atlantyda - geneza
Koniec i poczÄ…tek - analiza
Koniec i poczÄ…tek - interpretacja
Koniec i poczÄ…tek - geneza
Kot w pustym mieszkaniu - analiza
Kot w pustym mieszkaniu - interpretacja
Kot w pustym mieszkaniu - geneza
Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej - interpretacja i analiza
Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej - geneza

Twardowski Jan
O spacerze po cmentarzu wojskowym - interpretacja i analiza
Przezroczystość - interpretacja i analiza
szukam - analiza
szukam - interpretacja
za szybko - analiza
za szybko - interpretacja
Åšpieszmy siÄ™ - interpretacja
Åšpieszmy siÄ™ - geneza
samotność - analiza
samotność - interpretacja

Wojaczek Rafał
Ojczyzna - analiza
Ojczyzna - interpretacja
Ojczyzna - geneza
Martwy język - interpretacja i analiza
Martwy język - geneza

Inne



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies