Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Współczesność
„PrzesÅ‚ania Pana Cogito” jest bodajże najbardziej znanym i najczęściej cytowanym wierszem Zbigniewa Herberta, zamykajÄ…cym jednoczeÅ›nie jego najważniejszy zbiór poezji „Pan Cogito” i stanowiÄ…cym syntezÄ™ zawartych w nim myÅ›li i poglÄ…dów autora. Opublikowanie tego dzieÅ‚a w 1974 roku zapoczÄ…tkowaÅ‚o:
„dÅ‚ugoletni cykl wierszy i przykÅ‚adów prozy poetyckiej, której bohaterem lirycznym lub podmiotem jest ów współczesny czÅ‚owiek myÅ›lÄ…cy („każdy”), istota filozofujÄ…ca, zdolna do analizy rzeczywistoÅ›ci i przyjmowania niepopularnej postawy” (U. Lementowicz, „Poezje Zbigniewa Herberta”, Lublin 2003).
Bohaterem Å‚Ä…czÄ…cym wszystkie wiersze tomu jest oczywiÅ›cie tytuÅ‚owy „Pan Cogito”, którego imiÄ™ nawiÄ…zuje do Å‚aciÅ„skiej maksymy, wypowiedzianej przez znanego filozofa Kartezjusza „Cogito ergo sum” („MyÅ›lÄ™, wiÄ™c jestem”) i oznacza „Pan MyÅ›lÄ™” („cogito” - „myÅ›leć”). Wielu badaczy – na przykÅ‚ad StanisÅ‚aw BaraÅ„czak – uważa, iż postać ta jest alter ego poety: „Pan Cogito bawi siÄ™ z nami w chowanego, to znikajÄ…c nam z oczu, to znów siÄ™ pojawiajÄ…c, utrzymujÄ…c nas w stanie ciÄ…gÅ‚ej niepewnoÅ›ci czy stwierdzenia, które sÅ‚yszymy sÄ… potwierdzeniami samego poety, czy też wygÅ‚asza je – traktowany przez poetÄ™ ironicznie – bohater?”.
Niektórzy sÄ… także zdania, iż Pan Cogito staÅ‚ siÄ™ symbolem czÅ‚owieka XX wieku i swojÄ… postawÄ… charakteryzuje te peÅ‚ne zmian i traumatycznych momentów sto lat: „Åšwiat, w którym egzystuje Pan Cogito, charakteryzuje siÄ™ upadkiem podstawowych wartoÅ›ci, dlatego pierwszorzÄ™dnym zadaniem czÅ‚owieka myÅ›lÄ…cego jest ich przywrócenie, które może dokonać siÄ™ tylko dziÄ™ki nieugiÄ™tej postawie moralnej, wiernoÅ›ci zasadom uksztaÅ‚towanym na drodze wielowiekowego doÅ›wiadczenia ludzkoÅ›ci, wypÅ‚ywajÄ…cego z archetypicznych przekazów zakorzenionych w tradycji Å›ródziemnomorskiej oraz kulturze chrzeÅ›cijaÅ„skiej (…)Pan Cogito jest postaciÄ… rozpiÄ™tÄ… miÄ™dzy tradycjÄ… i dziedzictwem kultury a peÅ‚nÄ… dramatycznych wyborów sytuacjÄ… współczesnego czÅ‚owieka. Nie zgadza siÄ™ z rezygnacjÄ… z zasad i wartoÅ›ci, ale nie zapewnia mu to bynajmniej szczęścia w jego Å›wiecie. Poczucie osamotnienia i wygnania, niepewność, niepokój, poczucie niezrozumienia, konieczność dokonywania trudnych wyborów – oto jego los” (U. Lementowicz, „Poezje Zbigniewa Herberta”, Lublin 2003).
Bohaterem i zarazem podmiotem lirycznym wiersza jest tytułowy Pan Cogito. Mimo skupienia się na jednostkowym adresacie, zwraca się ze swoim moralnym, opartym jest na koncepcji apelu czy dekalogu przesłaniem do wszystkich ludzi. Przesłanie Pana Cogito - interpretacja
Autor: Karolina Marlêga„PrzesÅ‚ania Pana Cogito” jest bodajże najbardziej znanym i najczęściej cytowanym wierszem Zbigniewa Herberta, zamykajÄ…cym jednoczeÅ›nie jego najważniejszy zbiór poezji „Pan Cogito” i stanowiÄ…cym syntezÄ™ zawartych w nim myÅ›li i poglÄ…dów autora. Opublikowanie tego dzieÅ‚a w 1974 roku zapoczÄ…tkowaÅ‚o:
„dÅ‚ugoletni cykl wierszy i przykÅ‚adów prozy poetyckiej, której bohaterem lirycznym lub podmiotem jest ów współczesny czÅ‚owiek myÅ›lÄ…cy („każdy”), istota filozofujÄ…ca, zdolna do analizy rzeczywistoÅ›ci i przyjmowania niepopularnej postawy” (U. Lementowicz, „Poezje Zbigniewa Herberta”, Lublin 2003).
Bohaterem Å‚Ä…czÄ…cym wszystkie wiersze tomu jest oczywiÅ›cie tytuÅ‚owy „Pan Cogito”, którego imiÄ™ nawiÄ…zuje do Å‚aciÅ„skiej maksymy, wypowiedzianej przez znanego filozofa Kartezjusza „Cogito ergo sum” („MyÅ›lÄ™, wiÄ™c jestem”) i oznacza „Pan MyÅ›lÄ™” („cogito” - „myÅ›leć”). Wielu badaczy – na przykÅ‚ad StanisÅ‚aw BaraÅ„czak – uważa, iż postać ta jest alter ego poety: „Pan Cogito bawi siÄ™ z nami w chowanego, to znikajÄ…c nam z oczu, to znów siÄ™ pojawiajÄ…c, utrzymujÄ…c nas w stanie ciÄ…gÅ‚ej niepewnoÅ›ci czy stwierdzenia, które sÅ‚yszymy sÄ… potwierdzeniami samego poety, czy też wygÅ‚asza je – traktowany przez poetÄ™ ironicznie – bohater?”.
Niektórzy sÄ… także zdania, iż Pan Cogito staÅ‚ siÄ™ symbolem czÅ‚owieka XX wieku i swojÄ… postawÄ… charakteryzuje te peÅ‚ne zmian i traumatycznych momentów sto lat: „Åšwiat, w którym egzystuje Pan Cogito, charakteryzuje siÄ™ upadkiem podstawowych wartoÅ›ci, dlatego pierwszorzÄ™dnym zadaniem czÅ‚owieka myÅ›lÄ…cego jest ich przywrócenie, które może dokonać siÄ™ tylko dziÄ™ki nieugiÄ™tej postawie moralnej, wiernoÅ›ci zasadom uksztaÅ‚towanym na drodze wielowiekowego doÅ›wiadczenia ludzkoÅ›ci, wypÅ‚ywajÄ…cego z archetypicznych przekazów zakorzenionych w tradycji Å›ródziemnomorskiej oraz kulturze chrzeÅ›cijaÅ„skiej (…)Pan Cogito jest postaciÄ… rozpiÄ™tÄ… miÄ™dzy tradycjÄ… i dziedzictwem kultury a peÅ‚nÄ… dramatycznych wyborów sytuacjÄ… współczesnego czÅ‚owieka. Nie zgadza siÄ™ z rezygnacjÄ… z zasad i wartoÅ›ci, ale nie zapewnia mu to bynajmniej szczęścia w jego Å›wiecie. Poczucie osamotnienia i wygnania, niepewność, niepokój, poczucie niezrozumienia, konieczność dokonywania trudnych wyborów – oto jego los” (U. Lementowicz, „Poezje Zbigniewa Herberta”, Lublin 2003).
W pierwszych dwóch linijkach pada najważniejszy imperatyw: „Idź”. Podmiot nakazuje, aby odbiorca poszedÅ‚ tam, gdzie udali siÄ™ jego poprzednicy, czyli do „ciemnego kresu”. Tam czeka na niego „zÅ‚ote runo nicoÅ›ci” – jego „ostatnia nagroda”. To nawiÄ…zanie do mitologii może oznaczać Å›mierć lub być negacjÄ… poglÄ…du, iż odejÅ›cie stanowi przepustkÄ™ do raju.
W swojej wÄ™drówce, czyli caÅ‚ym życiu, czÅ‚owiek ma być wyprostowany, mimo iż inni bÄ™dÄ… czoÅ‚gali siÄ™ na kolanach „wÅ›ród odwróconych plecami i obalonych w proch”. Ważne jest, aby do koÅ„ca zachowaÅ‚ dumÄ™ i wysoko podniesione czoÅ‚o, nie ulegaÅ‚ presji otoczenia i nie daÅ‚ sobie narzucić okreÅ›lonego postÄ™powania. Musi być silny. O spoczywajÄ…cej na odbiorcy słów Pana Cogito misji Å›wiadczÄ… kolejne wersy:
„ocalaÅ‚eÅ› nie po to aby żyć
masz maÅ‚o czasu trzeba dać Å›wiadectwo”.
Fakt, iż adresat jego słów przeżyÅ‚ jakieÅ› straszne wydarzenie – chodzi tu najprawdopodobniej o traumÄ™ II wojny Å›wiatowej - determinuje go do poÅ›wiÄ™cenia swego życia, by dać Å›wiadectwo prawdzie. Musi pamiÄ™tać, że pozostaÅ‚o mu niewiele czasu i odważnie gÅ‚osić swoje wspomnienia, dzielić siÄ™ prywatnymi doÅ›wiadczeniami:
strona: 1 2 3 4 5
Zobacz inne artykuły:
kontakt | polityka cookies