Póki my żyjemy - geneza ostatnidzwonek.pl
Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Współczesność

Póki my żyjemy - geneza

Autor: Karolina Marlêga

Julian PrzyboÅ› swój liryk „Póki my żyjemy” oddaÅ‚ w rÄ™ce czytelników w 1943 roku. Dwa lata później wiersz znalazÅ‚ siÄ™ w opublikowanym w Krakowie w tomie po tym samym tytuÅ‚em, bÄ™dÄ…cym zbiorem wstrzÄ…sajÄ…cych dokumentów z wrzeÅ›nia 1939. Tom zostaÅ‚ opatrzony pseudonimami LesÅ‚aw Leski oraz Julian WgÅ‚Ä…bleski, gdyż autor ukrywaÅ‚ siÄ™ wówczas przed gestapo.

Warto wspomnieć, że z chwilą wybuchu wojny w 1939 roku Przyboś nie zjednoczył się ze swoimi kolegami - Czechowiczem, Gałczyńskim, Miłoszem, Rudnickim czy Uniłowskim - i nie zaczął tworzyć wierszy mrocznych, przepełnionych nastrojem katastroficznym, pesymistycznymi myślami i pewnością nadejścia bliżej nieokreślonego kataklizmu. Jak przystało jednak na prawdziwego racjonalistę, z nastaniem 1939 roku w wielu wierszach zaczął jako pierwszy mówić wprost o wybuchu wojny.

„Wojna jest dla Przybosia żywioÅ‚em szczególnie czÄ™sto przywoÅ‚ywanym. W konkretnym historycznym czasie, w jakim przyszÅ‚o żyć poecie, oznaczaÅ‚o to, że utożsamiana jest z eksplozjÄ… tego co podskórne, co gromadzone przez blisko dwadzieÅ›cia lat domaga siÄ™ wyzwolenia. Trudno przy tym posÄ…dzić autora Równania serca o postawÄ™ amoralnÄ…. Po pierwsze – obdarzony byÅ‚ niezwykÅ‚ym wrÄ™cz wyczuciem narastajÄ…cych napięć i siÅ‚ historycznych, co pozwoliÅ‚o mu przygotować siÄ™ wewnÄ™trznie na przyszÅ‚y – dla wielu nieoczekiwany – bieg wydarzeÅ„ (…) Sam temat – wojna – pojawiaÅ‚ siÄ™ już nieraz w wierszach Przybosia. I to tych pomyÅ›lanych jako poetycki zapis bardzo osobistych przeżyć wojennych (poeta walczyÅ‚ w wojsku polskim jako ochotnik), czy też posÅ‚ugujÄ…cych siÄ™ tylko wojennÄ… metaforykÄ…: „obÅ‚ok wystrzeliÅ‚ przestrzeÅ„” (Z okna brzoza), „Skupiony jak nabój / wyostrzonÄ… dumÄ… / z miejskiej ciżby-m siÄ™ wypruÅ‚” (Echo)” ( PaweÅ‚ Dybel, „MiÄ™dzy sÅ‚owami ku Å›wiatÅ‚u – Julian PrzyboÅ›”, [w:] „Poeci dwudziestolecia miÄ™dzywojennego”, cz. 2, pod redakcjÄ… Ireny Maciejewskiej, Warszawa 1982).

Temat ten zostaÅ‚ podjÄ™ty także w wierszu „Niedostrzegalnie”, bÄ™dÄ…cym zapisem wojny jako szansy dla sprawdzenia siÄ™ czÅ‚owieka w roli bohatera i patrioty, oraz dramatycznym „U szczytu drogi”:
„Wojna! Może wojna beze mnie rozstrzygnie,
rozbijajÄ…c milczenie na drzazgi?
Świat się spełni od razu, w błysku!
Drżę jak w leju armatnim – bezczynnie…
(…)
Wojna! Może wojna bezecnie rozstrzygnie,
RozbijajÄ…c milczenie na druzgi?
Świat się spełni od razu, w błysku!
Drżę jak w leju armatnim – bezczynnie.
DÅ‚ugo stygnie pobojowisko”
(„Niedostrzegalnie”)

„Jeszcze dziÅ› czujÄ™ rozpacz tego wstydu – żem przeżyÅ‚”.
(„U szczytu drogi”)

Gdy przepowiadana katastrofa staÅ‚a siÄ™ bolesnÄ… rzeczywistoÅ›ciÄ…, wÅ‚aÅ›ciwe czekajÄ…cemu na pierwszÄ… bitwÄ™ żoÅ‚nierzowi podniecenie zastÄ…piÅ‚a nuta bezradnoÅ›ci i rozgoryczenia. Na takim gruncie powstaÅ‚ liryk „Póki my żyjemy” - kwintesencja stylu autora, opartego w najwiÄ™kszej mierze na elipsie i metaforze, a także na tzw. figurze eksplozywnej - nikt tak jak PrzyboÅ› nie potrafiÅ‚ ukazać tkwiÄ…cej w przedmiotach i zjawiskach energii.

Jak trafnie zauważa PaweÅ‚ Dybel w rozdziale „MiÄ™dzy sÅ‚owami ku Å›wiatÅ‚u – Julian PrzyboÅ›”, opublikowanym w opracowaniu zbiorowym „Poeci dwudziestolecia miÄ™dzywojennego” pod redakcjÄ… Ireny Maciejewskiej (Warszawa 1982): „Jeżeli chodzi o sam sposób obrazowania, to potwierdzajÄ… siÄ™ tutaj wszystkie dotychczasowe uwagi o wyczuleniu poezji Przybosia na ruch, energiÄ™ itp. Jej krajobraz jest przede wszystkim krajobrazem ruchomym. Rzeczy jawiÄ… siÄ™ jako uwolnione ze swojego „normalnego” stanu spoczynku, przemieszane i zdeformowane w swoich stosunkach przylegÅ‚oÅ›ciowych ( na planie jÄ™zykowym odpowiada temu niezwykle czÄ™ste stosowanie przez poetÄ™ metonimii)”.

strona:    1    2  

Zobacz inne artykuły:

Baczyński Krzysztof Kamil
Samotność - interpretacja i analiza
Samotność - geneza
Romantyczność - analiza i interpretacja
Romantyczność - geneza
Elegia... (o chłopcu polskim) - analiza
Elegia... (o chłopcu polskim) - interpretacja
Elegia... (o chłopcu polskim) - geneza
Z głową na karabinie - analiza
Z głową na karabinie - interpretacja
Z głową na karabinie - geneza
Historia - analiza i interpretacja
Historia - geneza
Pokolenie (Do palców przymarzły struny...) - analiza i interpretacja
Pokolenie (Wiatr drzewa spienia...) - analiza i interpretacja

Barańczak Stanisław

Białoszewski Miron
Miron Białoszewski jako poeta-lingwista
Miron Białoszewski jako piewca rupieci
Rozprawa o stolikowych baranach - interpretacja i analiza
Leżenia - interpretacja i analiza
Namuzowywanie - interpretacja i analiza
Karuzela z madonnami - interpretacja i analiza
Szare eminencje zachwytu - interpretacja i analiza
Podłogo, błogosław! - interpretacja i analiza
Mironczarnia – interpretacja i analiza

Broniewski Władysław
Zestawienie „Ballad i romansów” z „RomantycznoÅ›ciÄ…” Adama Mickiewicza
Ballady i romanse - analiza
Ballady i romanse - interpretacja
Soldat inconnu - analiza
Soldat inconnu - interpretacja
Bagnet na broń - analiza i interpretacja

Bursa Andrzej
Nauka chodzenia - interpretacja i analiza

Grochowiak Stanisław
Czyści - analiza i interpretacja
Płonąca żyrafa - analiza i interpretacja
Ikar - analiza i interpretacja
Lekcja anatomii - analiza i interpretacja

Herbert Zbigniew
Powrót prokonsula - analiza
Powrót prokonsula - interpretacja
Powrót prokonsula - geneza
U wrót doliny - analiza
U wrót doliny - interpretacja
U wrót doliny - treść
U wrót doliny - geneza
Apollo i Marsjasz - analiza
Apollo i Marsjasz - interpretacja
Apollo i Marsjasz - geneza
Przesłanie Pana Cogito - analiza
Przesłanie Pana Cogito - interpretacja
Przesłanie Pana Cogito - geneza
Potęga smaku - geneza
Potęga smaku - analiza
Potęga smaku - interpretacja
Raport z oblężonego miasta - analiza i interpretacja
Raport z oblężonego miasta - geneza
Tren Fortynbrasa - interpretacja i analiza

Konarski Feliks
Czerwone maki... - interpretacja i analiza
Czerwone maki... - geneza

Lechoń Jan
Herostrates - interpretacja
Herostrates - analiza
Herostrates - geneza
Pieśń o Stefanie Starzyńskim - analiza
Pieśń o Stefanie Starzyńskim - interpretacja
Pieśń o Stefanie Starzyńskim - geneza

Miłosz Czesław
Ogrodnik - analiza
Ogrodnik - interpretacja
Ogrodnik - geneza
Walc - analiza
Walc - interpretacja
Walc - geneza
Obłoki - interpretacja i analiza
Obłoki - geneza
Który skrzywdziłeś - analiza
Który skrzywdziłeś - interpretacja
Który skrzywdziłeś - geneza
Piosenka o końcu świata - analiza
Piosenka o końcu świata - interpretacja
Piosenka o końcu świata - geneza
W Warszawie - interpretacja i analiza
W Warszawie - geneza
Campo di Fiori - analiza
Campo di Fiori - interpretacja
Campo di Fiori - geneza
Ars poetica? - analiza
Ars poetica? - interpretacja

PrzyboÅ› Julian
Póki my żyjemy - analiza
Póki my żyjemy - interpretacja
Póki my żyjemy - geneza
Widzenie katedry w Chartres - analiza
Widzenie katedry w Chartres - interpretacja
Widzenie katedry w Chartres - geneza
Notre Dame - analiza
Notre Dame - interpretacja
Notre Dame - geneza
Z Tatr - analiza
Z Tatr - interpretacja
Z Tatr - geneza

Różewicz Tadeusz
Bez – interpretacja i analiza
List do ludożerców - interpretacja i analiza
Ocalony - analiza
Ocalony - interpretacja
Warkoczyk - analiza
Warkoczyk - interpretacja
Lament - analiza
Lament - interpretacja
Lament - geneza
Drewno - analiza
Drewno - interpretacja
Matka powieszonych - interpretacja i analiza
Matka powieszonych - geneza
Strach - interpretacja i analiza
Powrót - interpretacja i analiza
Powrót - geneza
Termopile polskie - interpretacja i analiza
Termopile polskie - geneza

Stachura Edward
Wędrówką życie jest człowieka - analiza i interpretacja
Życie to nie teatr - analiza i interpretacja

Szymborska Wisława
Utopia - interpretacja i analiza
Utopia - geneza
Niektórzy lubią poezję - analiza
Niektórzy lubią poezję - interpretacja
Sto pociech - analiza
Sto pociech - interpretacja
Sto pociech - geneza
Cebula - analiza
Cebula - interpretacja
Nic dwa razy - analiza
Nic dwa razy - interpretacja
Nic dwa razy - geneza
Jeszcze - analiza
Jeszcze - interpretacja
Jeszcze - motyw Holocaustu
GÅ‚os w sprawie pornografii - analiza
GÅ‚os w sprawie pornografii - intepretacja
GÅ‚os w sprawie pornografii - geneza
Dwie małpy Bruegla - interpretacja i analiza
Dwie małpy Bruegla - geneza
Atlantyda - interpretacja i analiza
Atlantyda - geneza
Koniec i poczÄ…tek - analiza
Koniec i poczÄ…tek - interpretacja
Koniec i poczÄ…tek - geneza
Kot w pustym mieszkaniu - analiza
Kot w pustym mieszkaniu - interpretacja
Kot w pustym mieszkaniu - geneza
Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej - interpretacja i analiza
Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej - geneza

Twardowski Jan
O spacerze po cmentarzu wojskowym - interpretacja i analiza
Przezroczystość - interpretacja i analiza
szukam - analiza
szukam - interpretacja
za szybko - analiza
za szybko - interpretacja
Åšpieszmy siÄ™ - interpretacja
Åšpieszmy siÄ™ - geneza
samotność - analiza
samotność - interpretacja

Wojaczek Rafał
Ojczyzna - analiza
Ojczyzna - interpretacja
Ojczyzna - geneza
Martwy język - interpretacja i analiza
Martwy język - geneza

Inne



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies