Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Współczesność

Walc - geneza

Autor: Karolina Marl�ga

Czesław Miłosz napisał swój wiersz „Walc” w 1942 roku w Warszawie. Trzy lata później utwór wszedł w skład jednego z najbardziej znanych tomików poety – „Ocalenie” z 1945 roku. Bernadetta Żynis, autora rozdziału „Literatura współczesna”, umieszczonego w opracowaniu zbiorowym „Ilustrowane dzieje literatury. Od antyku do współczesności” (Bielsko-Biała 2003, s. 436 – 437), określiła problematykę tego wojennego, lecz wydanego po czasie grozy i rozpaczy tomu jako dążące do „powściągliwości emocjonalnej”, „refleksyjne”, „intelektualne”, nacechowane „raczej dyskursem niż ekspresją stanów uczuciowych”. Poza ty badaczka twórczości współczesnych poetów stwierdziła, iż Miłosz z tomu „Ocalenie”:
„jest daleki od nurtu tyrtejskiego i martyrologicznego. Daje wnikliwą analizę epoki, analizę, która nie zrywa z ostrowidztwem, ale i utrwala przekonanie, że ta epoka skończy nie tylko z dziedzictwem antyku, że jest zapowiedzią ciemnych lat zniewolonych umysłów (…) czego nie przewidział żaden z profetów – wizjonerów międzywojennych”.

Wielu badaczy jest zdania, iż odnoszący się w większości do historii II wojny światowej tom „Ocalenie” jest punktem zwrotnym w dorobku Miłosza, który z kluczowej postaci II Awangardy stał się wówczas dojrzałym i świadomym swojej roli poetą, poszukującym ponownego określenia roli i miejsca poety w świecie „po”. Sformułowania swoistej ścieżki ewolucji poetyckiej naszego Noblisty podjęła się w jednym ze szkiców wybitna polska badaczka literatury, Bożena Chrząstowska. Hołdując tezie, iż „w istocie nie ma jednego Miłosza”, wyodrębniła ona cztery główne etapy artystycznej drogi pisarza:

„1. Miłosz społecznik, wizjoner i prorok (początki twórczości, poe�zja okupacyjna, wybrane utwory późniejsze);
2. Miłosz historyczny, poeta epoki (głównie lata pięćdziesiąte – po�ezja traktatowa, tomik Światło dzienne, eseje);
3. Miłosz metafizyczny, poeta eschatologii (prawie cała twórczość, początek „rekolekcji” od Króla Popiela);
4. Miłosz religijny i biblijny (od Ocalenia, nasilenie od Ziemi Ulro, przekłady biblijne – lata osiemdziesiąte)” (B. Chrząstowska, „Poezje Czesława Miłosza”, Warszawa 1993, s. 55).

Podobne etapy, potwierdzające tezę o zróżnicowaniu twórczości poetyckiej Czesława Miłosza, wyodrębniła inna autorka opracowania o dziełach naszego Noblisty – Irena Nowacka: „Wczesna twórczość Czesława Miłosza określana jest mianem kata�stroficznej, następny okres jego twórczości to czas skupienia na pro�blematyce politycznej i historycznej, twórczość dojrzała – to poszuki�wania odpowiedzi na pytania dotyczące sensu egzystencji ludzkiej, zagłębianie się w metafizyce, zwrot ku religii, przy jednoczesnym dą�żeniu do coraz oszczędniejszych, ascetycznych form wypowiedzi” (Irena Nowacka, „Poezje Czesława Miłosza”, Lublin 2006).