Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Współczesność

Utopia - geneza

Autor: Karolina Marl�ga

„Utopia uważana być może (…) za gatunek literackiej wypowiedzi. Taki charakter miały pisma o państwie pisarzy antycznych (Platona i Arystotelesa, Euhemera, Ksenofonta), a także O państwie Bożym świętego Augustyna. Szczególnie często opisywano je w epoce Odrodzenia. Utopie pisali Rabelais, Bacon. Najbardziej znaną polską powieścią utopijną są Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki pióra Ignacego Krasickiego - Bogdan Zeler, „O poezji Wisławy Szymborskiej (opracowanie szkolne)”, Katowice 1996
Wiersz Wisławy Szymborskiej „Utopia”, jak wskazuje sam tytuł, jest poetyckim nawiązaniem do idealnego świata, który od zarania dziejów fascynował i przyciągał ludzi, pojawiając się na kartach literatury od dawna:

Platon „Timaios oraz Kritias”

Tomasso Campanella „Państwo słońca”�

Ignacy Krasicki „Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki”�

Stefan Żeromski „Przedwiośnie”

John R.R. Tolkien „Władca pierścieni”

Biblia

Thomas More „Utopia”

Niccolo Machiavelli „Książę”

Mikołaj Rej „Żywot człowieka poczciwego”

Francis Bacon „Nowa Atlantyda”

Jonathan Swift „Podróże Guliwera”

Adam Mickiewicz „Pan Tadeusz”

Joseph Conrad „Lord Jim”

Bolesław Leśmian „Pan Błaszczyński”

George Herbert Wells „Ludzie jak bogowie”

Utopia jest również swoistym bohaterem wielu niezapomnianych wypowiedzi i zapisków:

„Wszelka utopia jest ptakiem, którego w pokoju zamkniono:
W oknach nie widzi on szyb, więc ufa rozmachom swych piór” - Lucjan Rydel;

„Utopista widzi raj, realista widzi raj plus węża” - Hellmut Walters;

„W dzisiejszych czasach poranna utopia
staje się rzeczywistością popołudnia” - Truman Capote;

„Postęp to urzeczywistnianie utopii” - Oscar Wilde;

„Być człowiekiem znaczy mieć utopie” - Paul Tillich.

Poetka odsyła nas przede wszystkim do dzieła Thomasa Morusa o łacińskim tytule „Libellus were aureus nec minus solutaris quam festiwus de optimo reipublicae statu, deque nowa Insula Utopia”, co przetłumaczyć możemy jako „Prawdziwie złota książeczka, równie pożyteczna, jak dowcipna, o najlepszym urządzeniu republiki i o nowej wyspie Utopii”. Przedstawia ono idealne społeczeństwo zorganizowane na fikcyjnej wyspie Utopia.

Termin „utopia” pochodzi od greckich słów o� „nie” lub �u „dobry”, tópos „miejsce”, czyli „miejsce, którego nie ma” lub „dobre miejsce”. W „Słowniku języka polskiego” czytamy, iż „utopia” to: „nie mająca szans urzeczywistnienia i nie licząca się z realnym stanem rzeczy i stosunków społecznych wizja idealnego, egalitarnego społeczeństwa (…) potocznie mrzonka, plan, pomysł wzniosły, idealny, ale nieżyciowy, nierealny, nieziszczalny”.

W innym źródle czytamy podobną definicję:

„Utopia to niezmiernie odległe miejsce (okolica, wyspa, kraj itd.) stworzone w wyobraźni; państwo idealne, zwłaszcza w dziedzinie praw, rządów i stosunków społecznych; mrzonka, plan, pomysł wzniosły, ale utopijny, nieżyciowy, nierealny, nieziszczalny, fantastyczny”.