Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Współczesność

U wrót doliny - interpretacja

Autor: Karolina Marlga

Poetycka wizja Sądu Ostatecznego, obecna w wierszu Zbigniewa Herberta „U wrót doliny”, niesie z sobą kilka wariantów interpretacyjnych (biblijny, polityczny). Liryk można odczytywać dosłownie, jako relację z przepowiadanego w Biblii dnia Sądu Ostatecznego. Już pierwsze wersy, nakreślające miejsce opisywanych wydarzeń – dolina – są nawiązaniem do obrazu Apokalipsy św. Jana. W obu tekstach przestrzeń scharakteryzowano jako puste pole, gdzie wszelka roślinność została spalona wskutek spadających meteorytów, czyli „gwiazd”, a przerażeni ludzie „beczą” niczym owce:
„Z ocalałego wzgórza
można objąć okiem
całe beczące stado dwunogów”.
Nawiązanie do biblijnych Owieczek Bożych jest zabiegiem umyślnym. Herbert chciał pokazać, że po nastaniu Apokalipsy ludzie staną się zagubionymi zwierzętami, na które nie czeka żaden pasterz.

Widok wylęknionego tłumu, biernie podążającego przed siebie i poddawanego podziałowi na tych, którzy będą zgrzytać zębami w wiecznym bólu w piekle oraz na tych, którzy w niebie będą śpiewać psalmy na cześć Boga, przypomina sceny opisane przez Tadeusza Borowskiego w jego autobiograficznych opowiadaniach. W takim obozowym kontekście wiersz można odczytać jako aluzję do selekcji ludzi z transportu w obozach koncentracyjnych, gdy byli dzieleni na tych, którzy będą pracować w obozie oraz na tych, którzy od razu pójdą “do gazu”. Z taką polityczną interpretacją zgadza się Jacek Łukasiewicz, autor opracowania „Herbert”:
„W U wrót doliny dokonywane przez aniołów selekcje dusz zmarłych przypominają selekcjonowanie więźniów w bramach niemieckich obozów koncentracyjnych, czy przy wejściu do wagonów wywożących na Sybir. Aniołowie to bezwzględni selekcjonerzy, rozłączają matki i dzieci, sędziwe małżeństwa („gdyż jak się okazuje/ będziemy zbawieni pojedynczo”), odbierają drwalom siekiery, staruszce zwłoki kanarka, wszystkim ich pamiątki; „strzępy listów wstążki włosy ucięte/ i fotografie”. Na polityczną wymowę utworu, skierowanego przeciw nieludzkim totalitarnym systemom, nakłada się inna – metafizyczna; bunt wobec abstrakcyjnego, nieludzkiego, obcego człowieczej wyobraźni i etyce, niebiańskiego szczęścia. W poezji Herberta współczuje się ofiarom” (Jacek Łukasiewicz, „Herbert”, Wrocław 2001, s. 58).
Podobne odczucia miał Jerzy Kwiatkowski, gdy na początku lat 60. nazwał Herberta poetą współczucia: „Skrzywdzeni – to specjalnie uprzywilejowani podopieczni jego wierszy. {…} Do kogoś, kto cierpi, mówi się cicho i prostymi słowami. Prostota Herberta znaczy także – caritas. I oto jedna jeszcze, najważniejsza, przyczyna powszechności tej poezji”. Na świadectwo przywoływał „wiersz – syntezę” U wrót doliny, a także Konia wodnego, Apolla i Marsjasza. I konkludował; „zawsze – poezja ta jest po stronie Marsjasza przeciw Apollinowi, po stronie potępionych przeciw Aniołom, po stronie pana od przyrody przeciw łobuzom”.

Słuszność obozowego odczytania tekstu popiera także warstwa leksykalna. Choć głównymi bohaterami wiersza są ludzie, na ich określenie podmiot używa terminu „wszyscy”, metafory „całe beczące stado dwunogów” czy zaimka „oni”. Nie zostali scharakteryzowani poprzez swój wygląd czy cechy charakteru. O ich człowieczeństwie świadczą jedynie pełnione funkcje społeczne, np. matki, dziecka, staruszki, drwala, „chłopiska”. Zabieg ten miał na celu ukazać dehumanizację człowieka, do jakiej dochodziło w obozach koncentracyjnych. Człowiek był traktowany tam jak zwierzę, niczym owce był prowadzony na rzeź, o czym – prócz Tadeusza Borowskiego, pisał między innymi także Krzysztof Kamil Baczyński.

Jako, że nie sposób wybrać jednej ścieżki interpretacyjnej, najlepszym sposobem jest połączenie obu i odczytanie wiersza jako ukazującego dramat wojny na podobieństwo zagłady Apokalipsy.

strona:    1    2  

Zobacz inne artykuły:

Baczyński Krzysztof Kamil
Samotność - interpretacja i analiza
Samotność - geneza
Romantyczność - analiza i interpretacja
Romantyczność - geneza
Elegia... (o chłopcu polskim) - analiza
Elegia... (o chłopcu polskim) - interpretacja
Elegia... (o chłopcu polskim) - geneza
Z głową na karabinie - analiza
Z głową na karabinie - interpretacja
Z głową na karabinie - geneza
Historia - analiza i interpretacja
Historia - geneza
Pokolenie (Do palców przymarzły struny...) - analiza i interpretacja
Pokolenie (Wiatr drzewa spienia...) - analiza i interpretacja

Barańczak Stanisław

Białoszewski Miron
Miron Białoszewski jako poeta-lingwista
Miron Białoszewski jako piewca rupieci
Rozprawa o stolikowych baranach - interpretacja i analiza
Leżenia - interpretacja i analiza
Namuzowywanie - interpretacja i analiza
Karuzela z madonnami - interpretacja i analiza
Szare eminencje zachwytu - interpretacja i analiza
Podłogo, błogosław! - interpretacja i analiza
Mironczarnia – interpretacja i analiza

Broniewski Władysław
Zestawienie „Ballad i romansów” z „Romantycznością” Adama Mickiewicza
Ballady i romanse - analiza
Ballady i romanse - interpretacja
Soldat inconnu - analiza
Soldat inconnu - interpretacja
Bagnet na broń - analiza i interpretacja

Bursa Andrzej
Nauka chodzenia - interpretacja i analiza

Grochowiak Stanisław
Czyści - analiza i interpretacja
Płonąca żyrafa - analiza i interpretacja
Ikar - analiza i interpretacja
Lekcja anatomii - analiza i interpretacja

Herbert Zbigniew
Powrót prokonsula - analiza
Powrót prokonsula - interpretacja
Powrót prokonsula - geneza
U wrót doliny - analiza
U wrót doliny - interpretacja
U wrót doliny - treść
U wrót doliny - geneza
Apollo i Marsjasz - analiza
Apollo i Marsjasz - interpretacja
Apollo i Marsjasz - geneza
Przesłanie Pana Cogito - analiza
Przesłanie Pana Cogito - interpretacja
Przesłanie Pana Cogito - geneza
Potęga smaku - geneza
Potęga smaku - analiza
Potęga smaku - interpretacja
Raport z oblężonego miasta - analiza i interpretacja
Raport z oblężonego miasta - geneza
Tren Fortynbrasa - interpretacja i analiza

Konarski Feliks
Czerwone maki... - interpretacja i analiza
Czerwone maki... - geneza

Lechoń Jan
Herostrates - interpretacja
Herostrates - analiza
Herostrates - geneza
Pieśń o Stefanie Starzyńskim - analiza
Pieśń o Stefanie Starzyńskim - interpretacja
Pieśń o Stefanie Starzyńskim - geneza

Miłosz Czesław
Ogrodnik - analiza
Ogrodnik - interpretacja
Ogrodnik - geneza
Walc - analiza
Walc - interpretacja
Walc - geneza
Obłoki - interpretacja i analiza
Obłoki - geneza
Który skrzywdziłeś - analiza
Który skrzywdziłeś - interpretacja
Który skrzywdziłeś - geneza
Piosenka o końcu świata - analiza
Piosenka o końcu świata - interpretacja
Piosenka o końcu świata - geneza
W Warszawie - interpretacja i analiza
W Warszawie - geneza
Campo di Fiori - analiza
Campo di Fiori - interpretacja
Campo di Fiori - geneza
Ars poetica? - analiza
Ars poetica? - interpretacja

Przyboś Julian
Póki my żyjemy - analiza
Póki my żyjemy - interpretacja
Póki my żyjemy - geneza
Widzenie katedry w Chartres - analiza
Widzenie katedry w Chartres - interpretacja
Widzenie katedry w Chartres - geneza
Notre Dame - analiza
Notre Dame - interpretacja
Notre Dame - geneza
Z Tatr - analiza
Z Tatr - interpretacja
Z Tatr - geneza

Różewicz Tadeusz
Bez – interpretacja i analiza
List do ludożerców - interpretacja i analiza
Ocalony - analiza
Ocalony - interpretacja
Warkoczyk - analiza
Warkoczyk - interpretacja
Lament - analiza
Lament - interpretacja
Lament - geneza
Drewno - analiza
Drewno - interpretacja
Matka powieszonych - interpretacja i analiza
Matka powieszonych - geneza
Strach - interpretacja i analiza
Powrót - interpretacja i analiza
Powrót - geneza
Termopile polskie - interpretacja i analiza
Termopile polskie - geneza

Stachura Edward
Wędrówką życie jest człowieka - analiza i interpretacja
Życie to nie teatr - analiza i interpretacja

Szymborska Wisława
Utopia - interpretacja i analiza
Utopia - geneza
Niektórzy lubią poezję - analiza
Niektórzy lubią poezję - interpretacja
Sto pociech - analiza
Sto pociech - interpretacja
Sto pociech - geneza
Cebula - analiza
Cebula - interpretacja
Nic dwa razy - analiza
Nic dwa razy - interpretacja
Nic dwa razy - geneza
Jeszcze - analiza
Jeszcze - interpretacja
Jeszcze - motyw Holocaustu
Głos w sprawie pornografii - analiza
Głos w sprawie pornografii - intepretacja
Głos w sprawie pornografii - geneza
Dwie małpy Bruegla - interpretacja i analiza
Dwie małpy Bruegla - geneza
Atlantyda - interpretacja i analiza
Atlantyda - geneza
Koniec i początek - analiza
Koniec i początek - interpretacja
Koniec i początek - geneza
Kot w pustym mieszkaniu - analiza
Kot w pustym mieszkaniu - interpretacja
Kot w pustym mieszkaniu - geneza
Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej - interpretacja i analiza
Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej - geneza

Twardowski Jan
O spacerze po cmentarzu wojskowym - interpretacja i analiza
Przezroczystość - interpretacja i analiza
szukam - analiza
szukam - interpretacja
za szybko - analiza
za szybko - interpretacja
Śpieszmy się - interpretacja
Śpieszmy się - geneza
samotność - analiza
samotność - interpretacja

Wojaczek Rafał
Ojczyzna - analiza
Ojczyzna - interpretacja
Ojczyzna - geneza
Martwy język - interpretacja i analiza
Martwy język - geneza

Inne



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies