Ocalony - interpretacja ostatnidzwonek.pl
Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Współczesność

Ocalony - interpretacja

Autor: Karolina Marlêga

„PrzeczytaÅ‚em Wybór Pana i jeszcze raz doÅ›wiadczalnie stwierdzam, że spoÅ›ród poetów, którzy wystÄ…pili po wojnie, ostanie siÄ™ tylko poezja Różewicza. Pan jeden jedyny wyraziÅ‚ w liryce dramat swojego pokolenia” – takie sÅ‚owa w liÅ›cie do Tadeusza Różewicza z 7 kwietnia 1954 roku skierowaÅ‚ Julian PrzyboÅ›.

PrzywoÅ‚any w tym fragmencie pokoleniowy dramat Różewicz zawarÅ‚ w jednym ze swoich najbardziej znanych i najmocniej zapadajÄ…cym w pamięć wierszy – „Ocalony”. Utwór pochodzi ze zbioru „Niepokój”, wydanego w 1947. Tom jest peÅ‚en odautorskich refleksji, wynikajÄ…cych z wojennych i powojennych doÅ›wiadczeÅ„.

WpÅ‚yw wojennego koszmaru na psychikÄ™ ludzi, którzy przetrwali, jest tak ogromny, że odmieniÅ‚ ich na zawsze. Różewicz jednak nie zatrzymuje siÄ™ na kontemplacji tego stanu rzeczy. Zauważa również inne zagrożenia dla czÅ‚owieczeÅ„stwa, kultury, porzÄ…dku moralnego współczesnego Å›wiata. W warstwie tematycznej utworów stale pojawiajÄ… siÄ™ zagadnienia ważkie i trudne” (Teodor Farent, „Poezje Tadeusza Różewicza”, Lublin 2007).

InteresujÄ…ca i oryginalna jest także warstwa formalna, na innowacyjność której zwraca uwagÄ™ Piotr Kuncewicz. PowoÅ‚ujÄ…c siÄ™ na stanowisko Zbigniewa Siatkowskiego, nazywajÄ…cego taki system intonacyjnym, pisze: „Faktem jest, że każde rozbite na poszczególnie frazy zdanie, sÅ‚owo, wyizolowane graficznie, raptem caÅ‚kowicie siÄ™ odmienia. Jakby domagaÅ‚o siÄ™ jakiegoÅ› dopowiedzenia, jakby w nim byÅ‚o wiÄ™cej, niźli wynika z samego zdania, do którego przecież należy. W normalny tok jÄ™zyka wdziera siÄ™, dziÄ™ki temu prostemu zabiegowi, niedopowiedzenie, milczenie, wieczna tajemnica obszarów poÅ‚ożonych poza doraźnÄ… kontrolÄ… logiki” (P. Kuncewicz, „Tadeusz Różewicz” [w:] tenże, „Agonia i nadzieja”, t. 2: „Literatura polska od 1939”, Warszawa 1993, s. 163).

Interpretacja

„Ocalony” Tadeusza Różewicza jest wierszem burzÄ…cym spokój. Mimo siÄ™gniÄ™cia po kojarzÄ…cy siÄ™ z pozytywnym zakoÅ„czeniem wojennej zawieruchy tytuÅ‚, wraz z lekturÄ… wzrasta niepokojÄ…cej i przygnÄ™biajÄ…ce wrażenie. „Podmiot wcale nie czuje siÄ™ zadowolony, nie potrafi siÄ™ cieszyć, ponieważ odkrywa znacznie wiÄ™ksze obszary spustoszenia, dokonane przez wojnÄ™, niż Å›mierć i kalectwo fizyczne ludzi. Ci, którzy ocaleli – to znaczy żyjÄ… – zostali dotkniÄ™ci, okaleczeni psychicznie, zdruzgotani obrazami okrucieÅ„stwa, zawsze bÄ™dÄ… uginali siÄ™ pod ciężarem potwornych obrazów, które noszÄ… w pamiÄ™ci. ZapragnÄ… odtworzyć dawny Å›wiat uporzÄ…dkowanych jednoznacznych pojęć moralnych, wÅ›ród których czÅ‚owiek czuÅ‚ siÄ™ pewnie, bezpiecznie, dobrze” (Teodor Farent, „Poezje Tadeusza Różewicza”, Lublin 2007).
W pierwszej linijce podmiot liryczny określa swoją sytuację życiową:
„Mam dwadzieÅ›cia cztery lata
Ocalałem
Prowadzony na rzeź”.

Tonem wÅ‚aÅ›ciwym raczej oficjalnemu, urzÄ™dowemu dokumentowi (podanie, życiorys, ankieta), a nie lirycznemu wyznaniu, precyzuje swój wiek. W ten sam szokujÄ…cy, osobisty, brutalny, wyzywajÄ…cy i chÅ‚odny sposób relacjonuje, iż ocalaÅ‚ w czasie drogi na „rzeź”. Wybór tego sugestywnego sÅ‚owa przywodzi na myÅ›l zabijanie zwierzÄ…t, dziÄ™ki czemu podmiot ukazuje, jak daleko byÅ‚a posuniÄ™ta dehumanizacji i odczÅ‚owieczenie w czasie II wojny Å›wiatowej:
„Ludzie zostali wiÄ™c pozbawieni możliwoÅ›ci decydowania o sobie, byli, jak sugeruje ten wyraz, masowo mordowani” (T. Farent, dz. cyt.).

Informacja o wieku klasyfikuje autora tych słów wÅ›ród pokolenia Kolumbów (nazwa zaczerpniÄ™ta od tytuÅ‚u powieÅ›ci Romana Bratnego „Kolumbowie Rocznik 20”), których wchodzenie w dorosÅ‚e życie przypadÅ‚o na lata wojny. Dwudziestoczteroletnie doÅ›wiadczenia zostaÅ‚y zdominowane wÅ‚aÅ›nie przez „rzeź” i „ocalenie” – to byÅ‚y dwa najważniejsze wydarzenia w życiu mÅ‚odego czÅ‚owieka, swoiste punkty zwrotne. Nie wspomina pierwszych szkolnych miÅ‚oÅ›ci czy trudnoÅ›ci w wyborze kierunku studiów bÄ…dź problemów ze znalezieniem pracy. PorównujÄ…c siÄ™ do ubijanych zwierzÄ…t informuje, iż ocalaÅ‚. SÅ‚owo to zostaÅ‚o dodatkowo, dla podkreÅ›lenia znaczenia tego faktu, oddzielone od innych. Użycie go w czasie przeszÅ‚ym wskazuje, iż doszÅ‚o do niego wÅ‚aÅ›nie podczas „prowadzenia na rzeź”. Można przypuszczać, iż tym podsumowaniem podmiot zamierza zamknąć pewien etap życia i rozpocząć caÅ‚kiem nowy. Skontrastowanie mÅ‚odoÅ›ci z wojennym doÅ›wiadczeniem peÅ‚ni także funkcjÄ™ wyznacznika tożsamoÅ›ci podmiotu, co w swojej książce zauważyÅ‚ Zbigniew Majchrowski:

strona:    1    2    3    4    5  

Zobacz inne artykuły:

Baczyński Krzysztof Kamil
Samotność - interpretacja i analiza
Samotność - geneza
Romantyczność - analiza i interpretacja
Romantyczność - geneza
Elegia... (o chłopcu polskim) - analiza
Elegia... (o chłopcu polskim) - interpretacja
Elegia... (o chłopcu polskim) - geneza
Z głową na karabinie - analiza
Z głową na karabinie - interpretacja
Z głową na karabinie - geneza
Historia - analiza i interpretacja
Historia - geneza
Pokolenie (Do palców przymarzły struny...) - analiza i interpretacja
Pokolenie (Wiatr drzewa spienia...) - analiza i interpretacja

Barańczak Stanisław

Białoszewski Miron
Miron Białoszewski jako poeta-lingwista
Miron Białoszewski jako piewca rupieci
Rozprawa o stolikowych baranach - interpretacja i analiza
Leżenia - interpretacja i analiza
Namuzowywanie - interpretacja i analiza
Karuzela z madonnami - interpretacja i analiza
Szare eminencje zachwytu - interpretacja i analiza
Podłogo, błogosław! - interpretacja i analiza
Mironczarnia – interpretacja i analiza

Broniewski Władysław
Zestawienie „Ballad i romansów” z „RomantycznoÅ›ciÄ…” Adama Mickiewicza
Ballady i romanse - analiza
Ballady i romanse - interpretacja
Soldat inconnu - analiza
Soldat inconnu - interpretacja
Bagnet na broń - analiza i interpretacja

Bursa Andrzej
Nauka chodzenia - interpretacja i analiza

Grochowiak Stanisław
Czyści - analiza i interpretacja
Płonąca żyrafa - analiza i interpretacja
Ikar - analiza i interpretacja
Lekcja anatomii - analiza i interpretacja

Herbert Zbigniew
Powrót prokonsula - analiza
Powrót prokonsula - interpretacja
Powrót prokonsula - geneza
U wrót doliny - analiza
U wrót doliny - interpretacja
U wrót doliny - treść
U wrót doliny - geneza
Apollo i Marsjasz - analiza
Apollo i Marsjasz - interpretacja
Apollo i Marsjasz - geneza
Przesłanie Pana Cogito - analiza
Przesłanie Pana Cogito - interpretacja
Przesłanie Pana Cogito - geneza
Potęga smaku - geneza
Potęga smaku - analiza
Potęga smaku - interpretacja
Raport z oblężonego miasta - analiza i interpretacja
Raport z oblężonego miasta - geneza
Tren Fortynbrasa - interpretacja i analiza

Konarski Feliks
Czerwone maki... - interpretacja i analiza
Czerwone maki... - geneza

Lechoń Jan
Herostrates - interpretacja
Herostrates - analiza
Herostrates - geneza
Pieśń o Stefanie Starzyńskim - analiza
Pieśń o Stefanie Starzyńskim - interpretacja
Pieśń o Stefanie Starzyńskim - geneza

Miłosz Czesław
Ogrodnik - analiza
Ogrodnik - interpretacja
Ogrodnik - geneza
Walc - analiza
Walc - interpretacja
Walc - geneza
Obłoki - interpretacja i analiza
Obłoki - geneza
Który skrzywdziłeś - analiza
Który skrzywdziłeś - interpretacja
Który skrzywdziłeś - geneza
Piosenka o końcu świata - analiza
Piosenka o końcu świata - interpretacja
Piosenka o końcu świata - geneza
W Warszawie - interpretacja i analiza
W Warszawie - geneza
Campo di Fiori - analiza
Campo di Fiori - interpretacja
Campo di Fiori - geneza
Ars poetica? - analiza
Ars poetica? - interpretacja

PrzyboÅ› Julian
Póki my żyjemy - analiza
Póki my żyjemy - interpretacja
Póki my żyjemy - geneza
Widzenie katedry w Chartres - analiza
Widzenie katedry w Chartres - interpretacja
Widzenie katedry w Chartres - geneza
Notre Dame - analiza
Notre Dame - interpretacja
Notre Dame - geneza
Z Tatr - analiza
Z Tatr - interpretacja
Z Tatr - geneza

Różewicz Tadeusz
Bez – interpretacja i analiza
List do ludożerców - interpretacja i analiza
Ocalony - analiza
Ocalony - interpretacja
Warkoczyk - analiza
Warkoczyk - interpretacja
Lament - analiza
Lament - interpretacja
Lament - geneza
Drewno - analiza
Drewno - interpretacja
Matka powieszonych - interpretacja i analiza
Matka powieszonych - geneza
Strach - interpretacja i analiza
Powrót - interpretacja i analiza
Powrót - geneza
Termopile polskie - interpretacja i analiza
Termopile polskie - geneza

Stachura Edward
Wędrówką życie jest człowieka - analiza i interpretacja
Życie to nie teatr - analiza i interpretacja

Szymborska Wisława
Sto pociech - analiza
Sto pociech - interpretacja
Sto pociech - geneza
Cebula - analiza
Cebula - interpretacja
Nic dwa razy - analiza
Nic dwa razy - interpretacja
Nic dwa razy - geneza
Jeszcze - analiza
Jeszcze - interpretacja
Jeszcze - motyw Holocaustu
GÅ‚os w sprawie pornografii - analiza
GÅ‚os w sprawie pornografii - intepretacja
GÅ‚os w sprawie pornografii - geneza
Dwie małpy Bruegla - interpretacja i analiza
Dwie małpy Bruegla - geneza
Atlantyda - interpretacja i analiza
Atlantyda - geneza
Koniec i poczÄ…tek - analiza
Koniec i poczÄ…tek - interpretacja
Koniec i poczÄ…tek - geneza
Kot w pustym mieszkaniu - analiza
Kot w pustym mieszkaniu - interpretacja
Kot w pustym mieszkaniu - geneza
Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej - interpretacja i analiza
Minuta ciszy po Ludwice Wawrzyńskiej - geneza
Utopia - interpretacja i analiza
Utopia - geneza
Niektórzy lubią poezję - analiza
Niektórzy lubią poezję - interpretacja

Twardowski Jan
O spacerze po cmentarzu wojskowym - interpretacja i analiza
Przezroczystość - interpretacja i analiza
szukam - analiza
szukam - interpretacja
za szybko - analiza
za szybko - interpretacja
Åšpieszmy siÄ™ - interpretacja
Åšpieszmy siÄ™ - geneza
samotność - analiza
samotność - interpretacja

Wojaczek Rafał
Ojczyzna - analiza
Ojczyzna - interpretacja
Ojczyzna - geneza
Martwy język - interpretacja i analiza
Martwy język - geneza

Inne



Partner serwisu:

kontakt | polityka cookies