Jesteś w: Ostatni dzwonek -> Współczesność

Historia - analiza i interpretacja

Autor: Karolina Marl�ga

Zamykający utwór, dodatkowo wyodrębniony wers jest kwintesencją wiersza Baczyńskiego - nad współczesną historią cały czas unosi się duch dawnych czasów, zwycięstw i bohaterów:
„Jeszcze słychać śpiew i rżenie koni”.

W wierszu współgrają ze sobą dwa główne wątki: motyw romantycznych powstań („Arkebuzy dymiące jeszcze widzę, (...) ach, pułki kolorowe, (...) pożegnania wiotkie jak motyl świtu i rzęs trzepot, śpiew ptaka”) oraz aluzja do działań podejmowanych podczas trwającej w czasie pisania liryku II wojny światowej („To krew ta sama spod kity czy hełmu / Czas tylko warczy jak lew / przeciągając obłoków wełną”).

Przenikanie się obu światów – tego z XVII-, XVIII- i XIX-wiecznych rewolucji wolnościowych oraz XX-wiecznego największego konfliktu zbrojnego w dziejach świata - podkreśla użyte przez Baczyńskiego przywodzące na myśl wojny prowa�dzone przed wiekami słownictwo (arkebuzy, czyli XVI-wieczne karabiny, lonty ar�matnie, rapier, kanonier, kity rycerskich hełmów) czy wplecione aluzje do romantycznych, powstańczych tradycji („sadzenie róż”):
„obrazy dawnych bitew przenikają się wzajemnie, przepły�wają jeden po drugim i nakładają się niczym na taśmie filmowej – taki „wizjonerski”, niemal surrealistyczny sposób prezentowania rzeczywistości jest jednym z najczęściej spotykanych chwytów poe�tyckich u Baczyńskiego” (I. Nowacka, dz. cyt.).

Wszystko to ma na celu ukazać, iż choć historia zatacza koło, to jednak nic nie argumentuje wybuchania coraz to nowych konfliktów, a żadna idea nie będzie dostatecznym wytłumaczeniem dla mordowania:
„Historia sprowadza się do zabijania, niszczenia, ślepej nienawiści. Przypisywanie słuszności którejkolwiek że stron nie ma sensu, „nie anioł prowadzi” – przyznaje gorzko poeta. Najszlachetniejsze intenc�je nie zmażą faktu, że wojna jest krzywdą, cierpieniem, zabijaniem – stąd poczucie klęski, ciężar odpowiedzialności ponad siły” (I. Nowacka, dz. cyt.).

Prócz tezy o powtarzalności, o cyklicznym porządku dziejów i przenikaniu się historii, wiersz Baczyńskiego jest także ważnym tekstem o zmianach zachodzących w psychice człowieka po wstąpieniu do wojska i udziale w bitwach. Poeta doskonale pokazał proces zatracania się jednostki na rzecz zbiorowości:
„Żołnierz wpisany jest w machnę wojenną, nie jest już osobą, indywidualnością, został wcielony w ogromny organizm i jest zaledwie jedną, niewielką cząstką monumentalnej armii. Ta wspólnota, która unifikuje, równa wszystkich, ma jednak też i dobre strony: żołnierz czuje pełną tożsamość z towarzyszami broni, ten sam los sprawia, że w niepewnych wojennych warunkach ma punkt odniesienia, którym jest armia” (B. Szpytma, dz. cyt.).

Analizując kompozycję dzieła „Historia”, w oczy rzuca się zastosowanie wielu czasów. Baczyński nie jest konsekwentny w prowadzeniu swojej opowieści:
„Arkebuzy dymiące jeszcze widzę,
jakby to wczoraj u głowic lont spłonął
i kanonier jeszcze rękę trzymał,
gdzie dziś wyrasta liść zielony”.

Celowości niedookreślenia czasu i przestrzeni poszukuje w swoim opracowaniu cytowana już kilkukrotnie Nowacka: „poeta dokonuje (…) umyślnego zatarcia granic pomiędzy „dziś” i „kiedyś”, podobnie jak zaciera kontury pejzażu, aby „tutaj” mogło znaczyć „wszędzie”. Przewalające się przed oczami podmiotu lirycznego masy ludzi splątanych w bojowych zapasach, pochody żołnierzy niestrudzenie nawzajem na siebie nacierających – tworzą apokaliptyczną wizję dziejów ludzkości” (I. Nowacka, dz. cyt.).

Mimo dosyć skomplikowanej, utrudniającej interpretację składni, archaizacji wypowiedzi czy rozbudowanych metaforach, wiersz Baczyńskiego jest raczej ubogi w środki stylistyczne. Wśród zastosowanych przez poetę – prócz przenośni – odnajdujemy między innymi porównania (na przykład: „róże sadzić jak głos na grobach”, „dzbany wrzące jak usta”) oraz epitety (na przykład: „arkebuzy dymiące”, „płyty płaskie”).

strona: 1 2 3